Giá vàng chông chênh, cần đánh thuế giao dịch?

Giá vàng trong nước đang ở mức cao chưa từng có, thậm chí thị trường “chợ đen” loạn giá. Chuyên gia cho rằng đã đến lúc cần đánh thuế giao dịch vàng để đưa giao dịch kim loại này.

Bất chấp giá vàng đang ở ngưỡng cao, vàng miếng SJC quanh mốc 148 triệu đồng/lượng, vàng nhẫn 153 triệu đồng/lượng, người dân Hà Nội vẫn xếp hàng đông nghịt trước cửa các tiệm vàng chờ mua. Tuy nhiên, như thường lệ, một số thương hiệu vàng tư nhân khác bán vàng nhỏ giọt, các thương hiệu vàng lớn như SJC, Phú Quý, Doji, PNJ… đồng loạt thông báo hết vàng miếng, vàng nhẫn từ nhiều tháng nay.

Khan hiếm vàng trên thị trường chính thống, “chợ đen” loạn giá

Riêng Bảo Tín Minh Châu lúc có, lúc không và hạn chế số lượng vàng bán ra trong ngày. Thậm chí, khách mua vàng nhẫn phải chờ 20 ngày sau mới có vàng.

Nhiều người chuyển hướng mua vàng trên “chợ đen” hay “chợ” online. Các hội nhóm mua bán vàng cũng mọc lên như nấm, thu hút hàng chục nghìn thành viên tham gia. Giá vàng SJC trên chợ đen này có thời điểm được đẩy lên 175 triệu đồng/lượng, trong khi vàng Bảo Tín Minh Châu giá lên tới 185 triệu đồng/lượng.

Người dân xếp hàng mua vàng tại tiệm vàng ở Hà Nội. Ảnh: Nam Giang.

Trong khi đó, vàng nhẫn tại các tiệm vàng tư nhân nhỏ lẻ, ít tên tuổi tại các tỉnh, thành phố cũng bán đắt như tôm tươi. Đặc biệt, chênh lệch giá mua vào - bán ra được các tiệm vàng này đẩy lên tới 5-7 triệu đồng/lượng. Tại các thương hiệu vàng lớn, chênh lệch mua vào - bán ra thường chỉ 2-3 triệu đồng/lượng.

Theo chuyên gia, những bất cập trên thị trường vàng là hệ quả tất yếu của việc thị trường vàng bị nghẽn. Dù Ngân hàng Nhà nước đã ban hành thông tư hướng dẫn về nhập khẩu vàng, song sớm nhất cũng phải sang năm 2026, vàng nhập khẩu mới có thể về đến Việt Nam. Trong khi chờ đợi thị trường có thêm nguồn cung mới, giao dịch chợ đen vẫn còn sôi động.

Việc mua bán trên thị trường chợ đen tiềm ẩn rất nhiều rủi ro cho người mua, song rất khó kiểm soát.

Đánh thuế vàng là cần thiết

Trong bối cảnh thị trường vàng khó kiểm soát như hiện nay, nhiều chuyên gia kiến nghị cần đánh thuế vàng.

Tại cuộc toạ đàm về kinh tế mới đây, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, đánh thuế giao dịch vàng là cần thiết nhưng phải phân biệt rõ giữa người đầu tư đầu cơ ngắn hạn và người tích sản dài hạn.

"Ở các nước, giao dịch vàng đều chịu thuế. Việc áp thuế thu nhập cá nhân 0,1% như là hợp lý, đánh trúng đối tượng đầu cơ và góp phần bình ổn thị trường vàng", ông Long nhấn mạnh.

Cũng theo ông Long, nếu việc đánh thuế vàng trở thành quy định sẽ đưa giao dịch vàng trở lại đúng nghĩa là một hoạt động đầu tư tài chính minh bạch, đồng thời, giúp hạn chế giao dịch ngầm, thất thoát ngoại tệ và thất thu thuế.

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Quang Huy - chuyên gia tài chính ngân hàng, Đại học Nguyễn Trãi - cho rằng, việc đánh thuế là cần thiết, song cần thiết kế ngưỡng giá trị và thời gian nắm giữ phù hợp để tránh đánh đồng giữa đầu cơ và tích sản.

"Người Việt có thói quen mua vàng để tích lũy, không phải đầu cơ ngắn hạn. Chính sách cần tính đến hành vi này để đảm bảo công bằng và không làm méo mó thị trường", ông Huy nói.

Ông Huy cho rằng, nếu thực thi đúng hướng, việc đánh thuế không chỉ giúp Nhà nước tăng thu ngân sách mà còn nâng cao tính chuyên nghiệp của thị trường, tương tự cách các quốc gia phát triển đã làm trong nhiều năm qua.

Giới chuyên môn đánh giá, việc bỏ độc quyền vàng miếng, thiết lập sàn giao dịch và áp thuế giao dịch minh bạch là ba cấu phần quan trọng trong chiến lược quản lý mới. Đây không chỉ là biện pháp kiểm soát, mà còn là cách chuyển vàng từ tài sản "đóng băng" thành tài sản có tính thanh khoản, phục vụ dòng chảy kinh tế.

Tại dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân, Bộ Tài chính đề xuất đánh thuế 0,1% trên giá chuyển nhượng với giao dịch vàng miếng. Quốc hội đã giao Chính phủ quy định thời điểm áp dụng.

Trước đó, tại Nghị quyết 278, Chính phủ giao Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu quy định thu nhập từ hoạt động giao dịch mua bán vàng thuộc đối tượng chịu thuế thu nhập cá nhân. Việc này để nâng cao tính minh bạch của thị trường, hạn chế đầu cơ vàng.