Gia Lai mở đường bứt phá, hướng đến xuất khẩu nông sản đạt 3 tỷ USD

Sau sáp nhập, Gia Lai hội tụ cả cao nguyên đất đỏ bazan và cửa ngõ ra biển. Nguồn nguyên liệu nông sản dồi dào kết hợp hạ tầng logistics gắn biển mở ra cơ hội để tỉnh bứt phá mạnh mẽ, hướng tới mục tiêu 3 tỷ USD xuất khẩu ngay trong năm 2025.

UBND tỉnh cho hay, sau hợp nhất, Gia Lai trở thành một trong những tỉnh có diện tích lớn và địa hình đa dạng bậc nhất cả nước. Cao nguyên rộng lớn với lớp đất đỏ bazan màu mỡ là nơi hội tụ nhiều cây trồng chiến lược như cà phê, hồ tiêu, cao su, điều, sắn, mía… Trong khi đó, dải ven biển mới bổ sung mang lại lợi thế đặc biệt về giao thương, cho phép hàng hóa vươn ra thị trường quốc tế qua hệ thống cảng biển ngay trong địa bàn.

Sự kết hợp này giúp hình thành liên kết chặt chẽ giữa sản xuất, chế biến và xuất khẩu nông sản với kinh tế biển. Hàng triệu tấn nông sản mỗi năm, thay vì vận chuyển vòng vèo tới các cảng ở tỉnh khác, nay có thể xuất trực tiếp từ cảng biển trong tỉnh, tiết kiệm thời gian và chi phí logistics - yếu tố then chốt để tăng sức cạnh tranh hàng hóa.

Nông sản chủ lực - thế mạnh cạnh tranh quốc tế

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Nguyễn Tuấn Thanh, hiện xuất khẩu nông - thủy sản chiếm trên 80% tổng giá trị xuất khẩu của Gia Lai. Trong đó, cà phê là ngành hàng chủ lực, với khoảng 106.400 ha, sản lượng 6 tháng đầu năm 2025 đạt 136.200 tấn, kim ngạch 758 triệu USD. Tỉnh đang triển khai đề án phát triển cà phê đặc sản Robusta, đẩy mạnh liên kết giữa nông dân - doanh nghiệp - cơ quan chức năng để nâng chất lượng và thương hiệu.

Hạt điều mang lại hiệu quả kinh tế cao, sản lượng hơn 10.000 tấn thành phẩm/năm trên diện tích hơn 23.300 ha, tập trung ở Đức Cơ, Ia Grai, Kông Chro.

Mắc ca được trồng chủ yếu ở K’Bang, mở rộng sang Đắk Đoa, Mang Yang, Chư Păh; tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2050 duy trì diện tích khoảng 6.660 ha.

Ngoài ra, các loại cây trồng như hồ tiêu, chanh dây, ớt, chuối, dừa… đang được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, gắn với truy xuất nguồn gốc và chế biến sâu.

Gia Lai cũng là tỉnh có diện tích sắn lớn nhất cả nước với 79.300 ha, sản lượng 1,6 triệu tấn (năm 2024), có 5 nhà máy chế biến tinh bột sắn công suất 1.250 tấn/ngày và 216 cơ sở thu mua.

Đặc biệt, cao su là mặt hàng tiềm năng xuất khẩu sang Trung Quốc, với 86.780 ha, trong đó 63.500 ha đang khai thác, năng suất 15,2 tạ/ha, sản lượng mùa khô 95.395 tấn. Trong năm tháng đầu năm 2025, giá trị xuất khẩu cao su sang Trung Quốc đã tăng 34% so với cùng kỳ năm trước.

Sản lượng thủy sản toàn vùng đạt 153.445 tấn, trong đó khu vực Bình Định cũ chiếm hơn 150.000 tấn, Gia Lai cũ đạt gần 2.900 tấn từ nuôi trồng nước ngọt. Sau sáp nhập, tiềm năng khai thác thủy sản được mở rộng nhờ kết nối biển.

Sản phẩm dừa cũng có tiềm năng lớn nhờ chất lượng, hương vị đặc trưng. Bên cạnh dừa tươi, các sản phẩm chế biến từ dừa như kẹo dừa, bánh dừa, dầu dừa, chỉ xơ dừa, than hoạt tính từ gáo dừa cũng có triển vọng phát triển.

Ngoài ra, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ như nón ngựa Phú Gia, nón lá Gò Găng, tơ tằm An Nhơn, gỗ mỹ nghệ, đúc đồng, gốm, mây tre đan… vừa mang giá trị văn hóa, vừa có tiềm năng kinh tế, góp phần tạo việc làm và thu hút du khách.

Mục tiêu xuất khẩu 3 tỷ USD

Sự đa dạng về sản phẩm, từ nông - lâm sản tới thủy sản, tạo nên nguồn hàng phong phú cho xuất khẩu. Đây chính là nền tảng để Gia Lai xây dựng các mục tiêu thương mại lớn, tảng hình thành các chuỗi sản xuất - chế biến - xuất khẩu khép kín.

Tỉnh đang thúc đẩy chế biến sâu để nâng giá trị gia tăng, đáp ứng tiêu chuẩn ngày càng khắt khe từ các thị trường cao cấp, từng bước khẳng định vị thế mới trên bản đồ xuất khẩu nông sản Việt Nam.

Theo thống kê của UBND tỉnh, 6 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu của Gia Lai đạt khoảng 1,686 tỷ USD, trong đó cà phê chiếm tỷ trọng lớn nhờ giá thế giới tăng cao. Địa phương đặt mục tiêu cán mốc 3 tỷ USD trong năm nay, đồng thời mở rộng danh mục xuất khẩu sang trái cây tươi, tinh bột sắn, sản phẩm gỗ, hồ tiêu sạch.

Điểm tựa quan trọng để Gia Lai tự tin với kế hoạch này là hạ tầng logistics đồng bộ, đặc biệt là Khu kinh tế mở rộng ven biển Quy Nhơn - trung tâm thu hút FDI công nghệ cao và xuất khẩu toàn cầu.

Sở hữu cảng nước sâu Quy Nhơn cùng hệ thống đường bộ, đường sắt, hàng không kết nối thuận tiện, khu vực này có tiềm năng thu hút đầu tư mạnh vào công nghiệp chế tạo, công nghệ cao, dược - y sinh học và chế biến nông sản.

Với lợi thế kép từ cao nguyên và biển, cùng chiến lược phát triển bài bản, Gia Lai đang đứng trước thời cơ vươn lên thành điểm sáng mới về thương mại nông sản. Mục tiêu 3 tỷ USD xuất khẩu không chỉ là con số, mà còn là dấu mốc khẳng định vị thế mới của tỉnh trên bản đồ kinh tế toàn cầu.

Nam Hà - An Nhiên