Ghế trẻ em trên ô tô: Thế giới khắt khe, Việt Nam áp dụng muộn sau từ 20-40 năm

Ghế trẻ em trên ô tô (CRS) là giải pháp hiệu quả nhất giảm thiểu thương vong cho trẻ khi xảy ra tai nạn giao thông và trở thành tiêu chuẩn an toàn bắt buộc tại các quốc gia từ nhiều năm nay. Việt Nam đi sau áp dụng muộn sau 20-40 năm.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc sử dụng thiết bị an toàn, trong đó có ghế trẻ em chuyên dụng đúng chuẩn có thể giảm tới trên 60% nguy cơ tử vong và chấn thương nặng ở trẻ nhỏ.

Trên thế giới, hầu hết các quốc gia phát triển đều đã áp dụng quy định bắt buộc sử dụng ghế an toàn cho trẻ em trên ô tô, với mức phạt khá cao và yêu cầu ngày càng chặt chẽ.

Thời gian áp dụng bắt buộc cơ bản từ thập niên 1980 ở Mỹ và những năm 2000 tại EU. Từ 1/1/2026, quy định này mới áp dụng bắt buộc ở Việt Nam, muộn sau 20-40 năm.

Dưới đây là quy định tại một số quốc gia về thiết bị an toàn này:

Châu Âu bắt buộc trẻ dưới 15 tháng tuổi dùng ghế quay ngược chiều

Các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) và Anh là những nơi đi đầu trong việc đưa tiêu chuẩn quốc tế vào quản lý ghế trẻ em, đặc biệt là các tiêu chuẩn UN/ECE R44 và UN R129 (i-Size). Trong đó, tiêu chuẩn i-Size được khuyến khích, đánh giá dựa trên chiều cao và có kiểm nghiệm va chạm bên.

Điểm cốt lõi của tiêu chuẩn i-Size là yêu cầu trẻ dưới 15 tháng tuổi bắt buộc phải dùng ghế quay ngược chiều, vì đây là tư thế giảm chấn thương cổ và đầu hiệu quả nhất khi xảy ra va chạm.

Theo Mobility & Tranport, quy định xe ô tô chở trẻ em sử dụng CRS trở thành tiêu chuẩn bắt buộc toàn khối EU bắt đầu tháng 5/2006, cách đây 20 năm. Nhiều quốc gia trong EU quy định giới hạn rõ ràng: trẻ dưới 1m35 hoặc 12 tuổi phải dùng ghế trẻ em hoặc booster (một loại ghế có điều chỉnh được chiều cao). Mức phạt cho tài xế khi không tuân thủ dao động từ 60-500 euro (1,8-15,2 triệu đồng), tuỳ trường hợp.

Trong đó, Đức áp dụng quy định khá nghiêm ngặt: trẻ dưới 12 tuổi hoặc thấp hơn 1m50 bắt buộc phải dùng thiết bị phù hợp. Trẻ được khuyến cáo ngồi ở ghế sau, nơi an toàn nhất khi xảy ra va chạm.

Ở Anh, trẻ dưới 12 tuổi hoặc thấp hơn 1,35 m phải sử dụng ghế chuyên dụng phù hợp với cân nặng hoặc chiều cao. Luật của nước này chia ghế thành ba nhóm: nhóm cho trẻ sơ sinh (quay mặt sau), nhóm dùng dây đai 5 điểm và nhóm sử dụng ghế nâng. Mức phạt cho tài xế có thể lên tới 500 bảng Anh (17,2 triệu đồng) nếu vi phạm.

Mỹ có thể tước bằng lái nếu phụ huynh không tuân thủ

Theo Cục An toàn giao thông Quốc gia Hoa Kỳ (NHTSA), ngay từ những năm đầu 1970, các bang nước này đã có quy chuẩn thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô và đến năm 1985 hầu hết các bang đã có quy định bắt buộc trẻ em đi ô tô phải ngồi ghế an toàn chuyên dụng. Như vậy, Mỹ áp dụng sớm hơn Việt Nam tới hơn 40 năm.

Hiện, nước Mỹ không có luật hay tiêu chuẩn chung về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô. Quy định này do từng bang đưa ra dựa trên hướng dẫn của NHTSA.

Tuy nhiên, điểm chung là các bang đều phân loại theo độ tuổi. Cụ thể: bắt buộc trẻ dưới 1 tuổi hoặc dưới 10kg phải ngồi ghế ngược chiều; độ tuổi 1-7 dùng ghế phù hợp với dây đai 5 điểm và quay mặt trước; từ 8-12 tuổi chuyển sang ghế nâng.

Nhiều bang áp dụng mức phạt khá nặng, lên đến 500 USD (hơn 13 triệu đồng), đồng thời có thể tước bằng lái nếu phụ huynh không tuân thủ quy định và tái phạm nhiều lần.

Nhật Bản, Hàn Quốc quy định trẻ dưới 6 tuổi phải sử dụng ghế chuyên dụng

Nhật Bản là một trong những quốc gia đưa ra quy định về thiết bị an toàn cho trẻ em đi ô tô khá sớm, từ năm 2000. Trên trang thông tin của Cơ quan Quốc gia về An toàn giao thông và hỗ trợ nạn nhân tai nạn (NASVA) của nước này cho biết, trẻ dưới 6 tuổi buộc phải sử dụng ghế chuyên dụng khi ngồi trên ô tô.

Điều đáng chú ý là Nhật Bản chủ yếu phân loại theo khối lượng và độ tuổi phát triển của trẻ (Infant - Toddler và Junior), thay vì tập trung vào chiều cao. Ngoài ra, nước này rất chú trọng cách thắt dây đai đúng chuẩn, vì nhiều vụ tai nạn cho thấy trẻ vẫn bị thương dù ngồi ghế an toàn nhưng không cài dây đúng cách.

Người điều khiển phương tiện vi phạm dù không bị phạt tiền quá cao nhưng lại có thể bị trừ điểm trên bằng lái, đây là hình phạt gây áp lực lớn và góp phần tăng tỷ lệ tuân thủ tại quốc gia này.

Quốc gia láng giềng là Hàn Quốc cũng áp dụng quy định trẻ dưới 6 tuổi buộc phải ngồi trên ghế chuyên dụng hoặc booster từ năm 2006. Mức phạt cho hành vi vi phạm ở "xứ sở kim chi" là khoảng 120.000 won, tương đương gần 2,2 triệu đồng.

Trung Quốc bắt buộc trẻ dưới 4 tuổi phải ngồi ghế riêng, thành phố lớn phạt nặng hơn

Theo Báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SMNP), Trung Quốc bắt đầu siết chặt quy định về ghế an toàn trẻ em từ những năm 2013-2014, nhưng đến năm 2021 mới chính thức đưa nội dung này vào Luật An toàn giao thông đường bộ sửa đổi, trong đó yêu cầu trẻ dưới 4 tuổi phải sử dụng ghế an toàn.

Tuy nhiên, các địa phương khác nhau có những quy định riêng về lứa tuổi cũng như mức phạt. Nhiều thành phố lớn như Thượng Hải, Thâm Quyến, Thiên Tân, Quảng Châu... áp dụng mức phạt đến 500 nhân dân tệ (khoảng 1,9 triệu đồng) nếu phụ huynh để trẻ ngồi ghế người lớn hoặc bế trên tay.

Taxi và xe dịch vụ ở các thành phố nói trên cũng áp dụng quy định riêng. Theo đó, phụ huynh khi đưa con nhỏ đi các loại phương tiện này phải mang theo ghế cho trẻ em, tài xế buộc phải từ chối chở trẻ nhỏ nếu người lớn không mang theo thiết bị an toàn.

Singapore có thể phạt tù tài xế nếu không tuân thủ

Tại Singapore, mọi trẻ có chiều cao dưới 1m35 đều phải được cố định bằng ghế chuyên dụng. Quốc gia này cho phép sử dụng nhiều tiêu chuẩn ghế khác nhau như châu Âu (R44, R129), Mỹ (FMVSS 213) hay Úc (AS 1754), miễn là ghế có chứng nhận hợp lệ.

Theo The Straits Times, mức phạt ở Singapore thuộc loại cao nhất khu vực: người vi phạm có thể bị phạt tới 1.000 đô la Singapore (20,2 triệu đồng), trừ 3 điểm trên giấy phép lái xe, thậm chí phạt tù đến 3 tháng.

Các dịch vụ gọi xe công nghệ như Grab buộc phải tuân thủ nghiêm, khiến nhiều tài xế trang bị sẵn ghế trẻ em hoặc thu thêm phụ phí nếu khách yêu cầu. Tuy nhiên, taxi truyền thống lại được miễn trừ.

Thái Lan cho phép dùng đệm nâng khi trẻ trên 6 tuổi

Luật mới quy định về thiết bị CRS mới được Thái Lan áp dụng từ tháng 9/2022, tức là chỉ đi trước Việt Nam hơn 3 năm. Theo Bangkok Post, nước này bắt buộc trẻ dưới 6 tuổi phải ngồi trong ghế an toàn khi di chuyển bằng ô tô. Với trẻ dưới 1m35 có thể sử dụng ghế an toàn hoặc ghế nâng.

Thái Lan cũng linh hoạt khi cho phép sử dụng đệm nâng đơn giản và dùng  dây an toàn có sẵn trên xe để giảm gánh nặng chi phí cho các gia đình. Mức phạt cho tài xế không tuân thủ vào khoảng 2.000 baht (1,6 triệu đồng).

Bạn có góc nhìn nào về nội dung trên? Hãy để lại ý kiến dưới phần bình luận. Mời bạn đọc cộng tác, gửi tin bài về Báo VietNamNet theo email: otoxemay@vietnamnet.vn. Các nội dung phù hợp sẽ được đăng tải. Xin cảm ơn!