Gen Z xoay xở chi tiêu thế nào giữa thời bão giá

Trong bối cảnh chi phí sinh hoạt toàn cầu tăng cao và thị trường việc làm cạnh tranh khốc liệt, 69% người thuộc Gen Z cho biết họ đều sử dụng các hình thức tiết kiệm để quản lý tài chính.

Ưu tiên chi tiêu và cả mục tiêu tiết kiệm của Thế hệ Z khác với Thế hệ Boomer. Gen Z sẵn sàng chi tiền cho các dịch vụ đăng ký, từ gói đồ ăn sẵn đến Spotify. Một xu hướng đáng chú ý khác là “doom spending” - mua những món đồ không thiết yếu như cách đối phó với căng thẳng cá nhân hoặc bất ổn chính trị, xã hội.

Để hiểu rõ hơn về thói quen chi tiêu này, 4 người trẻ thuộc Gen Z (sinh năm 1997-2012) đã chia sẻ với The Guardian về cách họ lập ngân sách, tiết kiệm và điều gì khiến họ “vung tay”.

Jenna (26 tuổi)
Cincinnati (bang Ohio, Mỹ)

Jenna là nhân viên thu mua thực phẩm với thu nhập khoảng 64.000 USD/năm (tương đương 4.139 USD/tháng). Khoản chi lớn nhất là tiền thuê nhà và nước, khoảng 1.150 USD/tháng. Nhờ được người chú tặng xe, cô không mất chi phí mua xe, và được công ty hỗ trợ bảo hiểm y tế, nha khoa và hoàn tiền cước điện thoại. Chưa có kế hoạch mua nhà, Jenna dự định chuyển khỏi Ohio để quay lại trường học. Mỗi tháng, cô chi khoảng 80 USD cho điện và Internet, 195 USD cho đi lại (xăng và bảo hiểm xe). Jenna đặt mục tiêu tiết kiệm 25% thu nhập trước thuế, tương đương 1.230 USD/tháng, chia đều vào 3 quỹ: 401(k), Roth IRA và tài khoản tiết kiệm y tế (HSA). Cô không kỳ vọng vào an sinh xã hội nên ưu tiên tiết kiệm để cảm thấy an toàn. Làm trong ngành thực phẩm, Jenna tiêu dùng thực phẩm sạch dù giá cao. Mỗi tháng, cô chi khoảng 475 USD, thường chọn sữa hữu cơ, trứng nông trại. Chi phí chăm sóc sức khỏe khoảng 309 USD/tháng, gồm thủ thuật y tế, xét nghiệm định kỳ và thực phẩm bổ sung. Jenna không dùng mỹ phẩm nhưng chi 175 USD cho dưỡng da do bị chàm. Ngoài ra, cô chi 40 USD cho phòng gym và 15 USD cho Spotify. Về quần áo, cô tiêu khoảng 500 USD/năm, ưu tiên đồ second-hand, đôi lúc mua đồ mới như quần jeans. Cô chi 250 USD/tháng cho ăn ngoài, chủ yếu vào dịp tiệc tùng. Nếu cần tiết kiệm thêm, Jenna sẵn sàng cắt khoản này và chọn thực phẩm rẻ hơn thay vì các sản phẩm “cao cấp” như hiện tại. Mark (26 tuổi)Raleigh, bang North Carolina, Mỹ Mark là nhà khoa học dữ liệu tại một ngân hàng, thu nhập 72.000 USD/năm (khoảng 2.776 USD/tháng). Hai năm trước, anh đã trả xong nợ sinh viên và bắt đầu tiết kiệm ngay sau khi tốt nghiệp. Hiện phần lớn chi tiêu của Mark dành cho các chuyến thăm bạn gái tại Anh và các hoạt động giải trí. Mỗi tháng, anh chi khoảng 1.850 USD cho thuê nhà và tiện ích (1.825 USD tiền thuê và 25 USD điện thoại). Dù thu nhập khá, anh cho biết vẫn chưa đủ khả năng đặt cọc mua nhà ở nơi mong muốn. Chi phí đi lại thông thường là 160 USD/tháng (60 USD xăng, 100 USD bảo hiểm xe). Riêng tháng 7, anh chi thêm 1.200 USD cho du lịch và thay lốp xe. Mark tiêu khoảng 300 USD/tháng cho thực phẩm, do chỉ nấu ăn vài ngày mỗi tuần. Anh nuôi chó, tốn khoảng 50 USD/tháng (thức ăn và thuốc). Chi cho chăm sóc da là 4 USD/tháng, và không dùng dịch vụ streaming. Mua quần áo cũ giúp anh giữ chi phí ở mức 20 USD/tháng. Các hoạt động thể thao như đá bóng hoặc gym tại chung cư tốn 25 USD/tháng. Mark chi khoảng 100 USD mỗi tháng cho ăn ngoài, có thể tăng khi đi du lịch. Trung bình, anh dành 267 USD/tháng cho các chuyến sang Anh thăm bạn gái, bao gồm chi phí ăn uống và giải trí tại đó. Anna (22 tuổi)Bang Washington, Mỹ Anna làm việc tự do với hai công việc bán thời gian là dạy học và viết lách, thu nhập khoảng 700 USD/tháng (8.400 USD/năm). Cô sống cùng gia đình và sử dụng bảo hiểm y tế của bố mẹ nên không mất chi phí nhà ở hay chăm sóc sức khỏe. Thay vì chia ngân sách theo tỷ lệ, Anna ghi chép thu nhập và chi tiêu để điều chỉnh khi cần. Cô xác định chi tiêu không thiết yếu là các món có thể sống thiếu như quần áo mới, sách, đồ trang trí, đĩa nhạc hay đồ cổ mua ngẫu hứng. Yêu thích âm nhạc và lịch sử, Anna từng mua các tờ báo phát hành thời Thế chiến II và bản in hiếm của sách cổ. Ngoài ra, cô thường xuyên quyên góp cho các tổ chức từ thiện quốc tế và cho biết đang làm điều đó nhiều hơn gần đây. Chi tiêu hàng tháng của cô khoảng 690 USD, gồm 140 USD cho thực phẩm (vì gần như không ăn ngoài), 95 USD cho dịch vụ streaming và phần mềm phục vụ công việc, còn lại 455 USD để tiết kiệm. Jake (28 tuổi)Seattle (bang Washington, Mỹ) Jake là cố vấn dịch vụ khách hàng tại một công ty cho thuê xe cắm trại, thu nhập khoảng 700 USD/tuần (33.600 USD/năm), nhưng công việc theo mùa nên thu nhập không ổn định. Trước đó, anh từng kiếm chưa tới 1.000 USD/tháng và mất gần 2 năm, trong đó có 6 tháng liên tục nộp hồ sơ, mới có được việc hiện tại. Vợ anh là nhân viên pha chế với mức lương tương đương. Họ vừa lập tài khoản ngân hàng chung để chi trả sinh hoạt, ưu tiên tiết kiệm cho các tình huống khẩn cấp như xe hỏng hay hóa đơn thú y. Jake khá bi quan về đầu tư và không tin tưởng thị trường chứng khoán. Mục tiêu dài hạn của họ là xây nhà nhỏ trên mảnh đất trống, vì nhà ở Seattle ngày càng đắt đỏ. Tiền thuê nhà là 1.700 USD/tháng, Jake trả một nửa. Các chi phí tiện ích khoảng 78 USD (điện thoại, Internet, bảo hiểm thuê nhà). Chi phí đi lại khoảng 575 USD/tháng, gồm xăng, bảo hiểm, sửa xe và phương tiện công cộng. Họ chi khoảng 285 USD/tháng cho ăn uống và đồ dùng, trong đó 250 USD cho thực phẩm. Jake nuôi chó, tốn 216 USD/tháng (bảo hiểm và thức ăn). Anh cũng trả 40 USD/tháng cho các dịch vụ như Spotify, Hulu, Apple Arcade; 17 USD cho tập luyện và 100 USD cho ăn ngoài. Lầm tưởng của người mới đầu tư chứng khoán

Cuốn sách Tôi thích tiền nhưng ngại đầu tư của tác giả Bbyonggeul cung cấp những kiến thức dễ hiểu về quản lý tài chính cá nhân, giúp người đọc tiêu tiền một cách khôn ngoan. Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát chi tiêu và thiết lập tư duy đầu tư đúng đắn trước khi tham gia thị trường chứng khoán, đồng thời cảnh báo về những lầm tưởng và rủi ro khi đầu tư mà không có kiến thức đầy đủ.