Fed rơi vào thế khó

Fed bước vào cuộc họp quan trọng giữa lúc ông Trump gây sức ép hạ lãi suất, trong khi dữ liệu lạm phát dai dẳng và nguy cơ chia rẽ nội bộ khiến cơ quan này đối mặt nhiều rủi ro.

Cuộc họp của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong tuần này sẽ mở màn cho việc định hình kỳ vọng về ứng viên mà Tổng thống Mỹ Donald Trump chuẩn bị đề cử làm chủ tịch mới của ngân hàng trung ương.

Chính điều đó có thể đẩy Fed vào thế tiến thoái lưỡng nan giữa áp lực kiềm chế lạm phát - vốn nhận được sự đồng thuận rộng rãi - và yêu cầu hạ lãi suất mạnh mẽ từ ông Trump, theo Reuters.

"Ghế nóng" chủ tịch Fed

Giới phân tích coi khả năng Fed giảm 0,25% lãi suất tại cuộc họp kết thúc vào ngày 10/12 (giờ địa phương) là gần như chắc chắn.

Tuy nhiên, cách Fed diễn giải quyết định này và các dự báo kinh tế kèm theo sẽ cho thấy ngân hàng trung ương này đang chuẩn bị bàn giao cho tân chủ tịch một cơ quan nghiêng về lập trường cứng rắn hay sẵn sàng mở cửa cho các lập luận theo hướng ôn hòa hơn.

Nhiệm kỳ chủ tịch Fed của ông Jerome Powell sẽ kết thúc vào tháng 5/2026. Tổng thống Trump tuyên bố sẽ đề cử người kế nhiệm vào đầu năm tới, sau đó là quá trình phê chuẩn tại Thượng viện.

Ông Trump muốn chi phí vay rẻ hơn để thúc đẩy thị trường nhà ở, một giải pháp nhắm tới vấn đề khả năng chi trả - yếu tố có thể trở thành tâm điểm của bầu cử giữa kỳ.

Song, việc chiều theo mong muốn đó sẽ đặt ra rủi ro cho chủ tịch Fed kế nhiệm, trong bối cảnh nhiều dự báo cho thấy tăng trưởng kinh tế 2026 vẫn khá vững chắc khi chi tiêu tiêu dùng được hỗ trợ bởi các khoản hoàn thuế lớn, kéo theo lạm phát dai dẳng hơn.

“Dù ai lãnh đạo Fed, chính các điều kiện kinh tế mới là yếu tố quyết định chính sách tiền tệ”, James Engelhof, kinh tế trưởng Mỹ của BNP Paribas, nhận định trong buổi họp báo về triển vọng 2026.

Ông dự báo tăng trưởng và lạm phát khoảng 3% sẽ chỉ cho phép một lần cắt giảm lãi suất trong năm tới, sau đợt hạ lãi suất được dự đoán tuần này.

“Dữ liệu sẽ không ủng hộ một lộ trình nới lỏng mạnh”, ông Engelhof nhận định.

Điều đó có thể đưa chủ tịch Fed kế nhiệm vào tình thế giống ông Jerome Powell: chịu áp lực từ ông Trump yêu cầu giảm lãi suất trong khi nền kinh tế lại cần siết chặt hơn là kích thích.

Nếu các vấn đề về khả năng chi trả và thị trường lao động trở thành mối quan tâm lớn của cử tri, áp lực chính trị lên Fed có thể gia tăng, khiến các đánh đổi trở nên gay gắt hơn.

Hạ lãi suất quá sâu có thể kích cầu, đẩy mạnh tuyển dụng và khiến người dân dễ mua nhà hơn, nhưng đồng thời cũng làm nóng lạm phát và có nguy cơ khiến kỳ vọng lạm phát bị “neo” ở mức cao - điều Fed nhiều lần cam kết phải tránh bằng mọi giá.

Việc chọn lộ trình ít rủi ro nhất đã chia rẽ nội bộ Fed, làm dấy lên khả năng có nhiều ý kiến phản đối tại quyết định tuần này.

Áp lực từ ông Trump đòi giảm mạnh chi phí vay nợ và lạm phát chưa hạ khiến Fed bị kẹt giữa hai hướng đi đối lập. Ảnh: Reuters.

Bản dự báo về lãi suất, lạm phát và thất nghiệp cho năm tới - công bố kèm tuyên bố chính sách - sẽ cho thấy liệu những khác biệt này có kéo dài qua giai đoạn chuyển giao lãnh đạo hay không.

Tháng 9 vừa qua, dự báo trung vị của các quan chức Fed chỉ kỳ vọng một lần hạ lãi suất năm 2026, đưa mức lãi suất cuối năm về khoảng 3,25-3,50%, vẫn đủ để kìm hãm phần nào tăng trưởng.

Dự báo trong “bóng tối”

Các dự báo tuần này của Fed chịu ảnh hưởng lớn do chính phủ đóng cửa trong 43 ngày từ tháng 10 đến tháng 11. Những báo cáo kinh tế chính thức gần nhất về thị trường lao động và lạm phát chỉ có dữ liệu đến tháng 9, buộc các nhà hoạch định chính sách phải dựa vào ước tính tư nhân, khảo sát nội bộ và trao đổi với doanh nghiệp, cộng đồng.

Dữ liệu công bố sau cuộc họp có thể làm rõ nền kinh tế đang nghiêng về hướng suy yếu việc làm hay gia tăng lạm phát - yếu tố quan trọng giúp thu hẹp chia rẽ trong Fed. Nhưng nếu thị trường lao động vẫn khỏe và lạm phát tiếp tục neo cao như phần lớn dự báo hiện nay, thế bế tắc có thể kéo dài.

Khảo sát của Reuters dự đoán tăng trưởng GDP Mỹ năm 2026 đạt khoảng 2%, nhỉnh hơn mức tiềm năng, lạm phát cơ bản duy trì 2,8%, và tỷ lệ thất nghiệp trung bình quanh 4,4% - đúng mức ghi nhận tháng 9.

Kịch bản này không mang lại nhiều yên tâm cho nhóm quan chức Fed, đặc biệt là một số chủ tịch Fed khu vực, những người muốn thấy lạm phát giảm rõ rệt sau gần 5 năm vượt mục tiêu trước khi tiếp tục cắt giảm sâu lãi suất.

Tim Duy, kinh tế trưởng Mỹ của SGH Macro Advisors, dự đoán Fed sẽ thực hiện một “đợt cắt giảm với giọng điệu diều hâu” sau một cuộc tranh luận nội bộ gay gắt.

Sau đó, theo ông, “lãi suất sẽ ở mức đủ gần vùng trung tính để khiến tiêu chuẩn cho các đợt cắt giảm tiếp theo trở nên khắt khe hơn” - mức lãi suất không kích thích cũng không kìm hãm kinh tế.

Rủi ro phản tác dụng

Dù vậy, việc xác định lãi suất trung tính vốn đã khó, nay sẽ còn phức tạp hơn khi nền kinh tế Mỹ vẫn đang hấp thụ tác động từ thuế quan, hạn chế nhập cư và nhiều chính sách khác của ông Trump, cùng lúc các nhà dự báo cố đánh giá cú hích lao động và năng suất có thể đến từ làn sóng AI.

Bên cạnh đó, nhiều ứng viên mà ông Trump bổ nhiệm vào Hội đồng Thống đốc Fed đã đưa ra lập luận ủng hộ giảm lãi suất sâu hơn, trong đó Thống đốc Stephen Miran kêu gọi mức cắt giảm mà nhiều đồng nghiệp coi là quá kích thích.

Trong khi đó, cố vấn kinh tế Kevin Hassett - ứng viên hàng đầu cho vị trí kế nhiệm Powell - lại nói về một “cơn bùng nổ năng suất” nhờ AI, điều có thể giúp giảm rủi ro lạm phát và tạo dư địa hạ lãi suất ngay cả khi tăng trưởng tăng tốc.

Cố vấn kinh tế Kevin Hassett (bên cạnh ông Trump) được đánh giá là ứng viên hàng đầu cho vị trí Chủ tịch Fed tiếp theo. Ảnh: Reuters.

Đây là một phần trong nỗ lực rộng hơn của ông Trump nhằm thúc đẩy một Fed “ôn hòa” hơn và gần gũi hơn với lập trường của ông: từ đề nghị sa thải Thống đốc Lisa Cook, người được bổ nhiệm dưới thời Biden, đến phát biểu của Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent về khả năng thay đổi cơ chế tuyển chọn chủ tịch các Fed khu vực, nhóm hiện nghiêng về quan điểm diều hâu.

Tuy nhiên, mức độ những động thái này ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ vẫn còn là câu hỏi mở, nhất là nếu nền kinh tế duy trì quỹ đạo tăng trưởng và lạm phát không hạ nhiệt.

Nếu Fed dưới thời chủ tịch mới cố đẩy lãi suất xuống quá nhanh, nguy cơ phản tác dụng là rất lớn, theo Nathan Sheets, kinh tế trưởng toàn cầu của Citigroup.

“Nếu Fed hành động quá đà và cắt giảm mạnh hơn những gì thị trường cho là hợp lý, thị trường sẽ xem đó là tín hiệu gây lạm phát”, ông nói.

Khi đó, lợi suất dài hạn, bao gồm lãi suất thế chấp, có thể tăng dù Fed hạ lãi suất ngắn hạn.

“Một chủ tịch Fed quá gần gũi với Nhà Trắng và muốn thúc đẩy kinh tế phục vụ bầu cử giữa kỳ có thể khiến đường cong lợi suất bật mạnh… và điều đó sẽ siết chặt thị trường nhà ở”, ông Sheets nhận định.