Đường gạch mờ nối hai đầu cấp cứu - Báo VnExpress Sức khỏe

Một khó khăn khác các trạm vệ tinh thường gặp là thất thu, bao gồm cấp cứu cho bệnh nhân vô gia cư, không có người thân; hoặc điều xe nhưng tới nơi bệnh nhân không còn yêu cầu cấp cứu. 4 tháng đầu năm 2025, tỷ lệ thất thu tại trạm vệ tinh Bệnh viện Lê Văn Thịnh là 37% trong tổng số 227 ca xuất xe. Còn tại Trung tâm Cấp cứu 115 TP HCM là dưới 10% mỗi năm.

PGS.TS.BS Đỗ Ngọc Sơn, Giám đốc Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai, phân tích bản chất vấn đề nằm ở việc trách nhiệm hay lợi ích kinh tế giữa các bên được chia sẻ thế nào. Khi người bệnh không thể chi trả, các trạm vệ tinh có thể phải bù khoản đó, trong khi nhiều nơi bắt buộc tự chủ tài chính.

"Mô hình hiện tại vẫn mang tính san sẻ theo kiểu tình nguyện chứ chưa đi vào thực chất", ông nêu.

Để hạn chế tình trạng thất thu, ông Long kỳ vọng vào nguồn kinh phí từ các quỹ như Ủy ban Mặt trận Tổ quốc hay tổ chức phi chính phủ, hoặc bảo hiểm xã hội. Hiện, Việt Nam chỉ có Đà Nẵng (trước sáp nhập) xe cấp cứu công không thu phí mà được chi trả bằng ngân sách của thành phố.

"Làm sao để người dân khi cần cấp cứu không phải thanh toán gì hết", bác sĩ Long đặt vấn đề.

Với mục tiêu tăng khả năng bao phủ cấp cứu ngoại viện trên cả nước, PGS.TS.BS Đỗ Ngọc Sơn cho rằng phải bắt đầu xây dựng luật cấp cứu ngoại viện. Trong đó, quy định cụ thể về đầu tư mạng lưới, cơ sở hạ tầng 115 theo từng đơn vị hành chính, nêu rõ trách nhiệm của các bên liên quan và chế tài nếu không thực hiện.

"Không thể ở địa phương ngân sách cao thì được đầu tư, xây dựng trung tâm vận hành, còn những tỉnh nghèo đầu số 115 giao cho tư nhân hoặc không có", ông nói.

Nhằm kết nối cấp cứu ngoại viện và nội viện, ThS. BS CK2 Khâu Minh Tuấn, Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Nhân dân 115, đề xuất mô hình điều phối chung, kết nối giữa các bệnh viện với cấp cứu 115. Mạng lưới này không chỉ giới hạn trong một địa phương mà nên mở rộng theo vùng để phục vụ cả cấp cứu liên tỉnh. Nhờ đó, kíp 115 có thể kiểm tra theo thời gian thực số giường trống, số thiết bị đáp ứng, nhất là những ca cần máy thở, từ đó điều phối bệnh hợp lý và thuận tiện hơn.

Theo bác sĩ Nguyễn Duy Long, giải pháp trên đã được tính đến trong Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoài bệnh viện tại TP HCM từ nay tới 2030, công bố tháng 3/2024. Song hiện nguồn lực chưa đủ mạnh, nên sẽ đi từng bước.

Muốn có hệ thống điều phối quy mô, liên kết nhiều bên cần triển khai số hóa dữ liệu y tế. Quá trình này đã được đẩy mạnh thời gian qua như cập nhật tình trạng quá tải của các bệnh viện, xây dựng danh sách chuyên gia y tế. Với những ca nặng, có thể kết nối trước với các bác sĩ chuyên sâu, cùng phân tích, lên phương án về thiết bị và lựa chọn nơi chuyển bệnh phù hợp.

Từ ngày 1/7, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương sáp nhập vào TP HCM. Hai địa phương này chưa có trung tâm Cấp cứu 115, đầu số cấp cứu chủ yếu do một vài bệnh viện phụ trách.

Bác sĩ Long cho biết bước đầu sẽ gộp đầu số 115 từ cả ba địa phương, chịu sự quản lý của Trung tâm Cấp cứu 115. Người dân các tỉnh cũ gọi vào không phải nhập mã vùng. Đồng thời, Trung tâm 115 nhanh chóng mở rộng mạng lưới trạm vệ tinh ở hai khu vực mới.

Về lâu dài, Trung tâm 115 tính toán lại phương án đặt trạm hay đậu xe cứu thương, không bó hẹp trong các cơ sở y tế mà mở rộng ra nhiều vị trí phù hợp, thường tập trung đông người như trung tâm thương mại, phố đi bộ...

"Khi nút thắt giữa nội và ngoại viện được giải quyết, mạng lưới trạm vệ tinh bao phủ khắp nơi sẽ giúp giảm thời gian tiếp cận cấp cứu và đưa cơ hội sống đến với nhiều người hơn", ông Long nói.