Đừng để suy nghĩ 'bàn lùi' cướp mất cuộc đời của bạn

Chúng ta thường nghĩ kẻ ngăn mình tiến lên là người khác, nhưng thật ra, kẻ ấy lại đang ở ngay trong đầu ta - lối suy nghĩ “bàn lùi” mang tên nỗi sợ, hoài nghi và tự giới hạn.

Ảnh minh họa. Nguồn: Elina Araja/Pexels.

Trong cuốn sách Nội lực (The Source), tiến sĩ Tara Swart gọi đó là kẻ phá hoại nội tâm. Nó không gào thét, nhưng đủ tinh vi để khiến ta tin rằng việc mạo hiểm là vô ích, sáng tạo là phù phiếm, và mơ ước là điều xa xỉ. Mỗi khi ta dán nhãn cho một ý tưởng là “ngớ ngẩn” hay “phi thực tế” trước khi cho nó cơ hội được thử thách, ta đang tự khước từ khả năng phi thường của chính mình.

Thực tế, não bộ của con người vốn dĩ linh hoạt và sáng tạo hơn chúng ta tưởng. Tara Swart đã giới thiệu một khái niệm mang tên “Tính khả biến thần kinh”. Điều này có nghĩa là chúng ta có thể đổi thay và tinh chỉnh những khuôn mẫu hành vi đó ngay cả trong giai đoạn trưởng thành.

Bà cũng cho rằng: “Quyền năng thích ứng và tái sinh của não bộ rất đáng kinh ngạc. Hãy nhớ lấy điểm này bất cứ khi nào bạn cảm thấy mắc kẹt trong những suy nghĩ hay khuôn mẫu hành vi thâm căn cố đế của mình. Thậm chí một số “bản tính khó dời” nhất của cá nhân cũng có thể được điều chỉnh”. Chính vì vậy, mỗi niềm tin tích cực giống như một con đường mới được mở trong trí não - càng đi, đường càng rộng, và năng lượng sáng tạo càng dồi dào.

Tiến sĩ Tara Swart gọi suy nghĩ "bàn lùi" chính là kẻ phá hoại nội tâm.

Bỏ đi suy nghĩ “bàn lùi” không có nghĩa là liều lĩnh mù quáng. Ngược lại, đó là học cách lắng nghe trực giác, thứ trí tuệ sâu thẳm được rèn giũa qua hàng triệu năm tiến hóa. Trực giác giúp ta biết khi nào nên nắm bắt cơ hội, khi nào cần chờ đợi, khi nào phải dừng lại. Khi tin vào trực giác, ta không hành động theo cảm tính, mà theo nhịp điệu tự nhiên của chính mình. Nơi lý trí và cảm xúc hòa làm một.

Các nhà nghiên cứu ở Đại học Harvard gần đây đã phát hiện ra một dạng liên kết não bộ có liên quan đến quá trình nảy sinh ý tưởng. Trong nghiên cứu của họ, người tham gia được đưa vào máy quét não và được yêu cầu nghĩ ra công dụng mới của các vật dụng thường ngày, ví dụ như một chiếc vớ, cục xà phòng hay giấy gói kẹo gum. Một số người chỉ quanh đi quẩn lại những cách sử dụng thông thường và không sáng tạo, họ cảm thấy khó mà thoát ly khỏi chúng. Vì thế họ có xu hướng kể ra những cách dùng thông dụng, ví dụ để xỏ vào chân, tạo bọt bong bóng hay để bọc kẹo cao su.

Ngược lại, những người có óc tưởng tượng độc đáo lại cho thấy sự kết nối mạnh mẽ giữa ba mạng lưới kết nối của não bộ (tâm trí lang thang, suy nghĩ tập trung và chú ý một cách có chọn lọc) khi đang suy nghĩ, từ đó đưa ra được những ý tưởng bất ngờ, ví dụ như dùng vớ làm dụng cụ lọc nước, lấy xà phòng làm sáp dán bì thư hay vỏ kẹo làm dây ăng-ten.

Những nghiên cứu trên chứng minh rằng: chúng ta sinh ra vốn đã sáng tạo. Trẻ con vẽ bừa lên tường không vì chúng biết vẽ đẹp, mà vì chúng tin rằng mọi thứ đều có thể trở thành màu sắc. Khi lớn lên, ta dần đánh mất sự tự tin ấy, thay bằng nỗi sợ bị chê cười, bị sai, bị thua thiệt. Nhưng bạn biết không, sáng tạo không chỉ dành cho nghệ sĩ, mà cho bất kỳ ai dám nhìn thế giới bằng đôi mắt mới. Nó hiện diện trong cách bạn giải quyết một vấn đề, sắp xếp lại góc nhà, hay chọn cách yêu thương người khác.

Sách Nội lực. Ảnh: Huỳnh Quỳnh

Nội lực không phải là lời hô hào “tự tin lên”, mà là một bản đồ khoa học giúp ta hiểu cơ chế vận hành của tâm trí và cách chuyển hóa nó thành sức mạnh thực tế. Tara Swart không nói về việc “tự động viên” hời hợt, mà dạy ta rèn luyện não bộ như một cơ bắp bằng sự chú ý, thói quen, và lòng tin vững chắc vào khả năng của bản thân.

Như nhà văn Kurt Vonnegut từng viết: Ta phải thường xuyên gieo mình từ mỏm đá, để rồi trên đường rơi xuống, ta sải rộng đôi cánh bay lên. Hãy chọn tin vào nội lực của chính mình. Vì khi bạn thôi dán nhãn cho ước mơ, thôi sợ hãi thất bại, và dám mở lòng với cơ hội, bạn không chỉ thay đổi cuộc sống, mà bạn đang viết lại cách mà bộ não vận hành. Và đó mới chính là khởi đầu của một cuộc đời tự do, sáng tạo và trọn vẹn thật sự.