Dự án trụ sở Bộ Ngoại giao 'lãng phí số vốn 4.000 tỉ', trách nhiệm của ai?

Thanh tra Chính phủ đánh giá các vi phạm tại dự án xây dựng trụ sở Bộ Ngoại giao là cố ý, kéo dài, có tính chất mức độ lớn, gây hậu quả hoặc nguy cơ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Tháng 8.2009, dự án xây dựng trụ sở Bộ Ngoại giao trên đường Lê Quang Đạo (Hà Nội) được khởi công. Bộ Ngoại giao làm chủ đầu tư và trực tiếp quản lý dự án, còn Ban quản lý dự án là đại diện chủ đầu tư.

Sau nhiều năm, đến nay dự án mới đưa vào sử dụng một phần nhỏ, còn lại để không. Thanh tra Chính phủ chỉ ra hàng loạt vi phạm tại dự án này, gây nguy cơ thiệt hại ngân sách hơn 127 tỉ đồng. Đặc biệt, cơ quan thanh tra nhận định việc để dự án dừng thi công theo từng giai đoạn và kéo dài hơn 10 năm gây lãng phí số vốn nhà nước đã chi cho dự án hơn 4.000 tỉ đồng.

10 thứ trưởng được giao phụ trách dự án

Theo Thanh tra Chính phủ, những vi phạm được nêu tại kết luận thanh tra có tính chất cố ý, kéo dài, được xác lập ngay từ khi chuẩn bị lập dự án đầu tư; gây hậu quả hoặc nguy cơ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng; ảnh hưởng xấu đến hoạt động của cơ quan nhà nước và uy tín của Bộ Ngoại giao.

Trách nhiệm thuộc về tập thể lãnh đạo bộ, bộ trưởng, thứ trưởng Bộ Ngoại giao phụ trách dự án, Ban quản lý dự án, Cục Quản trị - Tài vụ; các đơn vị tư vấn, nhà thầu và tổ chức, cá nhân có liên quan.

Về nguyên nhân, cơ quan thanh tra đánh giá thời điểm triển khai dự án, pháp luật về lĩnh vực đấu thầu, xây dựng có nhiều sự thay đổi. Nhân sự cũng có nhiều biến động do nghỉ hưu theo chế độ hoặc chuyển công tác. Từ khi triển khai đến nay có tới 10 thứ trưởng Bộ Ngoại giao được giao phụ trách dự án, giám đốc Ban quản lý dự án cũng đã qua 3 lần thay đổi. Chưa kể, trong thời gian triển khai giai đoạn 2, tiến độ chịu ảnh hưởng do đại dịch Covid-19 bùng phát và phải thực hiện giãn cách xã hội.

Song, yếu tố chủ quan vẫn là cơ bản. Bộ trưởng, thứ trưởng phụ trách dự án, lãnh đạo Bộ Ngoại giao tại thời điểm có vi phạm như kết luận đã chỉ ra. Cùng đó là thiếu sót, vi phạm trong việc tổ chức thi tuyển, lựa chọn phương án kiến trúc; phê duyệt dự án, thiết kế xây dựng, dự toán, tổng dự toán và tổng mức đầu tư; thực hiện trái ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng; thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý, không đôn đốc, kiểm tra giám sát và không thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ, quyền hạn khác của người quyết định đầu tư…

Ban Quản lý dự án và các đơn vị, cá nhân có liên quan vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng, quản lý, sử dụng tài sản nhà nước và đấu thầu; sử dụng tư vấn không đảm bảo chất lượng; cố ý trình phê duyệt dự toán các gói thầu và ký hợp đồng thiếu cơ sở, vượt tổng mức đầu tư. Năng lực ban quản lý còn nhiều hạn chế, các công chức được cử đến làm việc chưa từng tham gia quản lý các dự án lớn, nhiều người trước đó chỉ làm công tác ngoại giao…

Xử lý trách nhiệm cá nhân theo từng thời kỳ

Từ kết quả thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ trưởng Bộ Ngoại giao tổ chức kiểm điểm để xử lý trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với tập thể, cá nhân (theo từng thời kỳ) liên quan đến các thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm được nêu.

Đồng thời, kiến nghị Kiểm toán Nhà nước kiểm toán việc lập dự toán, tổng dự toán, tổng mức đầu tư để làm căn cứ tiếp tục thực hiện và quyết toán dự án, đặc biệt là giá trị dự toán các hạng mục, khối lượng, biện pháp thi công, giá trị thiết bị có tính chất đặc thù, đặc biệt, chênh lệch giá cao giữa giá dự toán và giá nhập khẩu, giá trị thi công...

Đáng chú ý, Thanh tra Chính phủ kiến nghị giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan định mức thuê tư vấn nước ngoài khi tham gia hoạt động tại Việt Nam; xây dựng suất đầu tư đối với các công trình trụ sở cơ quan có tính chất đặc thù làm cơ sở quản lý, thực hiện.

Cùng đó là giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan khẩn trương ban hành hoặc xây dựng trình cấp có thẩm quyền ban hành văn bản hướng dẫn làm rõ phương pháp xác định giá trị lãng phí trong các lĩnh vực để có cơ sở xử lý trách nhiệm.

Bộ Ngoại giao được kiến nghị phối hợp với các bộ, ngành có liên quan xây dựng phương án tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với dự án, trình Thủ tướng xem xét, quyết định. Trên cơ sở đó, Bộ Ngoại giao tổ chức thực hiện theo phương án được phê duyệt, đảm bảo hoàn thành dự án trong thời gian sớm nhất để đưa toàn bộ công trình vào sử dụng, tránh gây thất thoát, lãng phí.