Dữ liệu xã, phường cũ không liên thông, người dân làm thủ tục gì cũng vướng

Khi chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp, cơ sở dữ liệu xã, phường cũ chưa liên thông, tích hợp, dẫn đến khó khăn cho người dân khi đến làm thủ tục hành chính, xin xác nhận giấy tờ.

Trong thời gian qua, nhiều người dân phản ánh khi đến cơ quan hành chính xin xác nhận giấy tờ, thủ tục, họ vẫn phải điền thông tin và nộp giấy tờ thủ công, thay vì sử dụng dữ liệu đã có sẵn trên hệ thống.

Nguyên nhân là do cơ sở dữ liệu của xã, phường trước khi sáp nhập không đồng bộ với hệ thống mới, khiến việc tra cứu và liên thông bị gián đoạn.

Tình trạng này không chỉ gây phiền hà cho người dân mà còn làm chậm tiến trình xây dựng chính phủ số.

Theo các chuyên gia, gốc rễ của vấn đề nằm ở việc Việt Nam chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về dữ liệu.

Tại hội thảo “Chiến lược AI và Kiến trúc dữ liệu quốc gia”, TS. Nguyễn Quân – nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (Bộ KH&CN) – trăn trở với câu hỏi của PGS.TS Nguyễn Ái Việt, Viện trưởng Viện Công nghệ và Giáo dục Trí tuệ mới Tạo sinh (IGNITE): “Điều gì đang cản trở việc sử dụng dữ liệu ở Việt Nam”.

Theo TS. Nguyễn Quân, vướng mắc lớn nhất hiện nay là chúng ta chưa có quy chuẩn quốc gia về dữ liệu. Ông ví kiến trúc dữ liệu như một cái cây, còn các quy chuẩn kỹ thuật là nền tảng để các hệ thống có thể tích hợp, khai thác.

“Cơ sở dữ liệu dân cư, dịch vụ công khi chuyển từ chính quyền địa phương 3 cấp xuống 2 cấp, các phường, xã gặp khó khăn. Do người dân đến xin xác nhận gì đó, cơ sở dữ liệu của xã, phường cũ không liên thông, tích hợp nên phải làm thủ công, không đáp ứng nhu cầu thực tiễn”, nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN nêu.

Những bất cập về hạ tầng, dữ liệu và nhân lực trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp được các lãnh đạo Bộ KH&CN nhắc đến trong thời gian gần đây.

Một số địa phương dù đã có cơ sở dữ liệu dân cư nhưng các tờ khai điện tử chưa đồng bộ và còn sơ sài, nhiều nơi vẫn yêu cầu khai giấy. 

TS. Nguyễn Quân cũng cho rằng do không có quy chuẩn quốc gia, mỗi ngành, lĩnh vực, địa phương, doanh nghiệp lại làm một kiểu dữ liệu khác nhau, dẫn đến khó tích hợp, muốn tích hợp phải chuyển đổi.

Điều này cũng khiến xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia gặp khó. Vì vậy, ông kiến nghị Việt Nam nên sớm có quy chuẩn quốc gia về dữ liệu.

Ý kiến của Tiến sĩ nhận được sự đồng thuận của nhiều chuyên gia có mặt tại hội thảo. Ông Hồ Đức Thắng, Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số (CĐS) quốc gia, Bộ KH&CN, thừa nhận trong nhiều năm làm chuyển đổi số, chính phủ số, Việt Nam mới có vài quy chuẩn dữ liệu, mỗi quy chuẩn giải quyết một bài toán lớn.

Chẳng hạn, Cục Chuyển đổi số có quy chuẩn về phần mềm quản lý văn bản, quy chuẩn dành cho cơ sở dữ liệu dân cư. “Số lượng quy chuẩn còn ít đến như vậy nên các hệ thống không thể nói chuyện với nhau”, Phó Cục trưởng cho hay.

Việt Nam có Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật. Nếu tiêu chuẩn mang tính khuyến khích, quy chuẩn lại là bắt buộc. Do đó, dữ liệu nhất thiết phải có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, theo ông Hồ Đức Thắng.

Ông thông tin thêm, hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý dữ liệu đã được giao cho Bộ Công an. Ông đề nghị các bộ, ngành và doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ hơn để thúc đẩy quy chuẩn.

Thực tế, trên thế giới, hầu hết các quốc gia đều xây dựng quy chuẩn dữ liệu từ sớm, coi đó như “ngôn ngữ chung” để các hệ thống có thể giao tiếp.

Việt Nam nếu muốn xây dựng đô thị thông minh, chính phủ số hay hệ sinh thái AI, việc có quy chuẩn quốc gia về dữ liệu là bắt buộc.

Từ góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Tử Quảng – CEO Tập đoàn Bkav, nhận xét, chỉ cần một quy chuẩn là có thể giải quyết được những trăn trở lâu nay về dữ liệu.

Khi có chuẩn, mọi doanh nghiệp công và tư có thể cạnh tranh bình đẳng, tạo thị trường mở, đồng thời bảo đảm khả năng thay thế, kết nối liên tục.