Động lực tăng trưởng mới của TP HCM (*): "Thủ phủ" công nghệ, tài chính

Loạt kế hoạch mới đang được triển khai giúp TP HCM có cơ hội trở thành trung tâm công nghệ, tài chính khu vực

Để hiện thực hóa khát vọng vươn lên một trung tâm tài chính công nghệ cao vào năm 2030, TP HCM đang triển khai một chiến lược phát triển đồng bộ và táo bạo, tập trung vào việc kiến tạo môi trường đổi mới sáng tạo vượt trội, thu hút dòng vốn và nhân tài quốc tế, tích hợp sâu rộng công nghệ hiện đại vào mọi hoạt động tài chính.

Tiên phong áp dụng cơ chế sandbox

Trong lộ trình đó, PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, giảng viên Trường Đại học Kinh tế TP HCM (UEH), nhấn mạnh việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại TP HCM là bước đi chiến lược và yếu tố cốt lõi là phải thiết lập cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox). Cơ chế này cho phép doanh nghiệp (DN), đặc biệt là các start-up về tài chính công nghệ (fintech), được thử nghiệm những sản phẩm tài chính mới trong khuôn khổ được giám sát chặt chẽ. "Sandbox không chỉ ươm mầm cho các ý tưởng sáng tạo như tài sản số, blockchain hay trí tuệ nhân tạo (AI) được ươm mầm, mà còn giúp cơ quan quản lý đánh giá, điều chỉnh chính sách kịp thời, sát thực tế" - ông Huân phân tích.

Theo PGS-TS Huân, Trung tâm tài chính quốc tế được định hướng là một hệ sinh thái toàn diện, nơi hội tụ đầy đủ các lĩnh vực như ngân hàng quốc tế, thị trường vốn (cổ phiếu, trái phiếu, phái sinh), tài sản số, quỹ đầu tư, bảo hiểm và đặc biệt là fintech với các nền tảng giao dịch số hóa. Ngoài ra, các mô hình dịch vụ mới như sàn giao dịch hàng hóa, kim loại quý, tín chỉ carbon, tài chính xanh và logistics tài chính cũng sẽ được triển khai, tận dụng lợi thế Việt Nam là quốc gia xuất khẩu nông sản lớn. "Trung tâm sẽ tiên phong trong việc áp dụng sandbox quy mô lớn, cho phép DN fintech thử nghiệm sản phẩm tài chính mới trong môi trường quản lý riêng biệt. Đây chính là vườn ươm sáng tạo cho các mô hình tài chính tương lai" - ông Huân nói thêm.

Đặc biệt, trung tâm tài chính quốc tế sẽ nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu của Việt Nam, đồng thời trở thành "bệ phóng vốn" cho công nghệ cao và đổi mới sáng tạo trong nước.

TS Nguyễn Duy Quang, Trưởng ngành Kinh tế số Trường Đại học Kinh tế - Tài chính TP HCM, cho rằng để trở thành trung tâm tài chính quốc tế, TP HCM cần nhanh chóng hoàn thiện khung pháp lý linh hoạt hơn, cho phép tự do chuyển vốn và thu hút các tổ chức tài chính toàn cầu mở chi nhánh ngân hàng đầu tư, quỹ đầu tư tư nhân hay quỹ mạo hiểm. "Chỉ khi bảo đảm tính minh bạch và khả năng tiếp cận vốn quốc tế, TP HCM mới nâng cao vị thế tài chính trong khu vực" - ông Quang nhấn mạnh.

Chuyên gia này cũng đề xuất thành phố sớm phát triển thị trường trái phiếu xanh và trái phiếu công nghệ nhằm huy động vốn cho các dự án trọng điểm về AI, bán dẫn, năng lượng tái tạo… Cơ chế này vừa giúp giảm chi phí tài chính, vừa thu hút nhóm nhà đầu tư quan tâm đến phát triển bền vững (ESG). Ngoài ra, chính sách tín dụng ưu đãi và bảo lãnh cho DN khởi nghiệp công nghệ sẽ là nguồn lực quan trọng, giúp các công ty đổi mới sáng tạo tiếp cận vốn dễ dàng hơn. 

"Cơ chế sandbox cho fintech, tài chính phi tập trung và tài sản số sẽ tạo hành lang thử nghiệm an toàn cho DN sáng tạo, hạn chế rủi ro pháp lý. Đồng thời, yêu cầu minh bạch dữ liệu và báo cáo định kỳ sẽ giúp cơ quan quản lý giám sát chặt chẽ mà vẫn khuyến khích sáng tạo" - TS Nguyễn Duy Quang nói.

Ông Võ Thành Đăng (Danny Võ), Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài, cho rằng trong 3-5 năm tới, TP HCM nên ưu tiên phát triển AI, bán dẫn, dữ liệu lớn và fintech để bắt kịp xu thế toàn cầu và tạo hiệu ứng lan tỏa nhanh, song sandbox vẫn là điều kiện tiên quyết. 

Kinh nghiệm từ Singapore cho thấy sandbox pháp lý giúp DN thử nghiệm mô hình mới như cho vay ngang hàng (P2P Lending), giao dịch tài sản số hay giải pháp tài chính phi truyền thống; sai sót có thể điều chỉnh mà không chịu rủi ro pháp lý, từ đó thúc đẩy bứt phá ngành fintech. TP HCM cần xây dựng một sandbox thực chất, chứ không chỉ là hình thức trên giấy.

Tận dụng cơ hội

Theo các chuyên gia, Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP của Chính phủ cho phép thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam là bước tiến chính sách quan trọng và kịp thời, đặc biệt với các siêu đô thị như TP HCM. 

Ông Michael Kokalari, Giám đốc Phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của công ty quản lý quỹ VinaCapital, cho biết hiện có khoảng 17 triệu người Việt Nam tham gia giao dịch tiền mã hóa, với tổng giá trị giao dịch hằng năm lên tới hơn 100 tỉ USD. Tuy nhiên, hầu hết hoạt động này diễn ra trên các sàn giao dịch quốc tế. 

"Mục tiêu của Chính phủ là chuyển hoạt động này từ thị trường phi chính thức, phụ thuộc vào các kênh nước ngoài, sang thị trường chính thức có thể quản lý về thuế và tích hợp vào hệ thống tài chính nội địa. Việc tích hợp tài sản số sẽ mở ra kênh huy động vốn mới, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế số" - ông Kokalari nhấn mạnh.

Nghị quyết 05 cho phép hình thành sàn giao dịch tài sản mã hóa trong nước, mở đường cho việc mã hóa các loại tài sản như bất động sản, chứng chỉ quỹ, vàng… Từ đó, vốn được phân mảnh, rào cản đầu tư cho nhà đầu tư nhỏ lẻ được hạ thấp, thanh khoản tăng và chi phí trung gian giảm. Cùng với cơ chế thử nghiệm sandbox dành cho fintech, quy trình huy động vốn của DN khởi nghiệp và DN vừa và nhỏ sẽ rút ngắn, đồng thời thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài vào TP HCM, tạo động lực tài chính mạnh cho phát triển kinh tế số.

Song song đó, Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị xác định khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực trung tâm cho tăng trưởng. Việc đầu tư cho nghiên cứu - phát triển (R&D), hạ tầng số và nhân lực chất lượng cao sẽ là đòn bẩy giúp năng suất và giá trị gia tăng của nền kinh tế được cải thiện rõ rệt.

TS Trần Hải Linh, Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nhân và Đầu tư Việt Nam - Hàn Quốc (VKBIA), kỳ vọng Nghị quyết 05 mở ra cơ hội lớn để TP HCM trở thành trung tâm tài chính - công nghệ số khu vực. "Khi dòng vốn từ thị trường tài sản mã hóa được đưa vào hệ thống tài chính nội địa, thành phố không chỉ tiếp nhận nguồn vốn dồi dào mà còn thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp, tạo đòn bẩy cho DN vừa và nhỏ. Nếu kết hợp cơ chế sandbox linh hoạt cho fintech, TP HCM có thể thử nghiệm các mô hình mới như sàn giao dịch tài sản số hay token hóa bất động sản trong khuôn khổ được kiểm soát rủi ro" - ông Linh nói.

Theo ông, để tận dụng cơ hội này, TP HCM cần xây dựng cơ chế minh bạch, mở rộng không gian cho DN trong và ngoài nước tham gia. Song song với đó, việc phát triển trung tâm tài chính quốc tế sẽ giúp thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), quỹ đầu tư mạo hiểm và dòng vốn tư nhân, tạo động lực trực tiếp cho kinh tế số. 

"Cơ chế cởi mở, cạnh tranh và liên kết vùng sẽ hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bền vững, nơi start-up và DN nhỏ có thể phát triển, còn các tập đoàn lớn được khuyến khích đầu tư R&D. Khi các yếu tố này đồng bộ, TP HCM sẽ nâng cao năng suất, thúc đẩy GRDP và trở thành trung tâm tài chính - công nghệ số thực sự của khu vực" - TS Trần Hải Linh khẳng định. 

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 3-10