Động lực mới từ chính sách thuế

Quốc hội vừa thông qua Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi). Nhiều chuyên gia và doanh nghiệp nhận định đây là cú hích cho kinh tế xanh, kinh tế số. Song cũng cần nhấn mạnh luật mới là bước đầu, quan trọng vẫn ở thực thi.

Theo luật mới, thuế suất 10% trong 15 năm sẽ áp dụng cho các dự án đầu tư mới trong một số lĩnh vực như công nghệ cao, đầu tư mạo hiểm, sản xuất phần mềm, an toàn thông tin mạng, công nghiệp hỗ trợ, năng lượng tái tạo...

Doanh nghiệp "lạc quan hơn"

Chia sẻ với Tuổi Trẻ, ông Mai Huy Tuần - tổng giám đốc Công ty cổ phần công nghệ số SSI Digital (SSID) - cảm thấy "lạc quan hơn" khi luật sửa đổi đã bổ sung ưu đãi thuế cho các quỹ đầu tư mạo hiểm, dự án công nghệ cao. Đây là lĩnh vực nhiều rủi ro, nơi mà 9 trong 10 start-up có thể thất bại, và tỉ lệ thành công của các quỹ đầu tư mạo hiểm đôi khi chỉ đạt 1%.

Chi phí đầu tư ban đầu vào công nghệ thường rất cao, trong khi thời gian hoàn vốn lại dài và bất định. Chính sách thuế không thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro, nhưng có thể đóng vai trò như một "liều thuốc hỗ trợ", giúp doanh nghiệp (DN) và nhà đầu tư có thêm dư địa tài chính để theo đuổi các ý tưởng mới và chiến lược "dài hơi".

Ông Tuần kỳ vọng rằng với sự hỗ trợ đúng hướng từ chính sách thuế, các DN công nghệ nội địa sẽ mạnh dạn hơn trong đầu tư, và các quỹ mạo hiểm cũng tự tin hơn trong đồng hành với start-up.

Còn theo ông Nguyễn Anh Khoa - giám đốc khối phân tích và nghiên cứu Chứng khoán Agribank, các nội dung sửa đổi, đặc biệt là việc mở rộng đối tượng được ưu đãi thuế và kéo dài thời gian miễn/giảm thuế đối với một số lĩnh vực trọng điểm như công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh... sẽ góp phần giảm chi phí hoạt động cho DN.

Không chỉ tăng năng lực DN tư nhân trong nước mà còn thu hút thêm dòng vốn đầu tư - đặc biệt là FDI chất lượng cao.

Cũng theo ông Khoa, DN trên sàn chứng khoán thuộc các lĩnh vực ưu đãi có thể được hưởng lợi từ Luật Thuế thu nhập DN (sửa đổi). Trong đó, những lĩnh vực tập trung các DN niêm yết có thể kể đến như công nghệ thông tin, năng lượng tái tạo, nuôi trồng nông, lâm, thủy sản...

Dù lượng DN niêm yết trực tiếp hoạt động trong các lĩnh vực này còn hạn chế, nhưng ông Khoa lại thấy rằng với các tập đoàn đa ngành hoặc có kế hoạch mở rộng sang lĩnh vực ưu tiên, đây sẽ là cơ hội để tận dụng ưu đãi thuế, từ đó cải thiện lợi nhuận.

Thực thi - khâu dễ "gãy" nhất

Dù kỳ vọng lớn nhưng lo ngại chính của nhiều DN, chuyên gia là quy trình xác định DN đủ điều kiện ưu đãi nếu không rõ ràng sẽ lại trở thành rào cản.

TS Nguyễn Ngọc Tú - nguyên vụ trưởng Tổng cục Thuế, giảng viên Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội - dẫn chứng: những DN chuyên sản xuất chip, phần mềm có thể dễ dàng chứng minh đủ điều kiện.

Nhưng với các DN đa ngành, hoặc chỉ ứng dụng công nghệ cao một phần thì việc "chứng minh" lại vô cùng khó khăn. Ông cũng bày tỏ quan ngại về tình trạng DN phải "xin" xác nhận, dẫn tới phát sinh gánh nặng hành chính và chi phí không chính thức.

Nếu không có cải cách căn cơ, nỗ lực khuyến khích đổi mới sáng tạo sẽ chỉ dừng lại ở lời nói, ông Tú cảnh báo.

Về giải pháp, ông đề xuất nên tập trung vào "hậu kiểm" thay vì đặt ra hàng loạt điều kiện phức tạp ngay từ đầu.

Ông Mai Huy Tuần chia sẻ: trước đây, chỉ để tổ chức một sự kiện công nghệ phải chạy qua chạy lại gần chục cơ quan. Gần đây đã có cải thiện, nhưng ông mong sẽ có thêm những cải cách về thủ tục để DN được hưởng hỗ trợ mà không mất quá nhiều thời gian, công sức...

Ông cũng kỳ vọng các hướng dẫn cụ thể sẽ sớm được ban hành trước khi luật có hiệu lực từ tháng 10 tới. Những nhà sáng lập công ty, start-up công nghệ thường rất trẻ - nhiều người chỉ mới ngoài 20 tuổi - cần được hỗ trợ tiếp cận thông tin và hướng dẫn chi tiết để thực thi hiệu quả, bớt bỡ ngỡ.

Giám đốc một công ty luật cũng cho biết Luật Thuế thu nhập DN (sửa đổi) đã có một số cải tiến như danh mục ngành nghề được ưu đãi rõ ràng hơn, hồ sơ khấu trừ chi phí nghiên cứu và phát triển được chuẩn hóa hơn.

Tuy nhiên, vẫn cần thêm các thông tư hướng dẫn cụ thể, cùng một cơ chế giám sát độc lập. Đồng thời, chính sách thuế cần hết sức nhất quán, tuyệt đối tránh "giảm thu để tăng thu"...