Đón sóng nhân lực chất lượng cao: Vào cuộc đua đào tạo

Nhân lực chất lượng cao của TP.HCM hiện ra sao? Các trường sẽ không thể nào đứng ngoài cuộc câu chuyện đào tạo nguồn nhân lực này khi đó là bài toán thực tế để nâng cao chất lượng và năng suất lao động tại đô thị đông dân nhất.

Trên bình diện chung, TP.HCM có lực lượng lao động dồi dào với hơn 4,7 triệu lao động. Trong đó lao động từ 15 tuổi trở lên chiếm đến 51,2% dân số toàn TP.

Nguồn nhân lực chất lượng cao đang ở đâu?

Lực lượng lao động của TP.HCM đang chiếm khoảng 10% tổng số lao động cả nước. Hằng năm, tốc độ tăng trưởng lao động trung bình khoảng 2,1%. Ngoài nguồn nhân lực phong phú, năng suất lao động tại TP cũng cao gấp 1,7 lần trung bình cả nước.

Tuy vậy, báo cáo từ Cục Thống kê TP.HCM năm 2023 cho thấy tỉ lệ người lao động có bằng cấp, chứng chỉ đào tạo từ sơ cấp nghề trở lên chỉ khoảng 36% tổng số lao động. Chưa kể thực tế tình trạng lao động thiếu kỹ năng ngoại ngữ, hạn chế kỹ năng mềm, thiếu kinh nghiệm thực tiễn là có.

Một báo cáo khác của Bộ Kế hoạch và Đầu tư hồi năm 2023 thông tin chỉ có 35% lực lượng lao động trong ngành tài chính - ngân hàng có trình độ đạt chuẩn quốc tế. Chỉ số kỹ năng số của Việt Nam hiện chỉ đạt 4,2/10, nếu so với Singapore (8,1/10) hay Hong Kong - Trung Quốc (7,8/10) sẽ thấy sự khác biệt tương đối lớn.

Cũng báo cáo này cho thấy hơn 60% lao động trong ngành tài chính có kinh nghiệm dưới năm năm, tương đương với thiếu hụt nhân sự cấp cao. 

Trong khi đó, sự thiếu hụt nhân sự trong các lĩnh vực mũi nhọn vốn là tâm điểm của một trung tâm tài chính quốc tế như công nghệ tài chính (fintech), dữ liệu lớn (big data), chuỗi khối (blockchain), tài chính xanh...

Cùng với hạ tầng và vốn, nguồn nhân lực mà nhất là nhân lực chất lượng cao trở thành thách thức lớn để một địa phương, xa hơn là quốc gia "cất cánh". Thực tế chứng minh tại nhiều trung tâm tài chính quốc tế trên thế giới, nhân lực chất lượng cao luôn đóng vai trò cốt lõi quyết định sự thành bại, vươn tầm của trung tâm.

Tự xoay chuyển trước đòi hỏi mới

Theo tìm hiểu, ĐH Kinh tế TP.HCM đã triển khai chương trình đào tạo nguồn nhân lực trình độ quốc tế ngành tài chính - ngân hàng từ năm 2023. Chương trình kết hợp lý thuyết và thực tiễn, trang bị kiến thức chuyên sâu về tài chính, kinh tế, quản lý cùng kỹ năng nghề nghiệp để sinh viên hòa nhập thị trường lao động toàn cầu.

Trường ĐH Kinh tế - Luật (ĐH Quốc gia TP.HCM) cũng có nhiều chương trình đào tạo chất lượng cao dạy bằng tiếng Anh hay đào tạo chuẩn quốc tế từ năm 2023. Nội dung giảng dạy xoáy vào toán kinh tế, kinh doanh quốc tế, tài chính ngân hàng, luật kinh tế... Trường thành lập trung tâm, viện nghiên cứu về kinh tế, tài chính, công nghệ ngân hàng để tạo môi trường, chia sẻ thông tin và cơ hội giúp sinh viên tiếp cận gần nhất, thực tế nhất với thị trường tài chính, ngân hàng, dịch vụ công nghệ hiện đại.

Trường ĐH Gia Định đặt mục tiêu đào tạo 400 kỹ sư từ chương trình công nghệ thông tin tích hợp trí tuệ nhân tạo mỗi năm với các yêu cầu cao về đồ án, kỹ năng 4.0 khi tốt nghiệp. Trong khi đại diện Trường ĐH Công nghệ TP.HCM cho hay một số ngành thu hút sinh viên vượt trội tại trường hiện nay có công nghệ thông tin, tài chính - ngân hàng, quản trị kinh doanh, logistics và quản lý chuỗi cung ứng.

Năng lượng mới, năng lượng tái tạo, công nghệ sinh học... cũng được nhiều bạn trẻ quan tâm, phản ánh xu hướng chọn ngành ưu tiên cho nhu cầu nhân lực cao, tiềm năng phát triển tốt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay.

Khảo sát quanh một số cơ sở đào tạo tại TP.HCM, tín hiệu của việc đào tạo nhân lực chất lượng cao khá khả quan. 

Nhiều cơ sở đã chủ động đổi mới chương trình theo chuẩn quốc tế với mục tiêu giúp sinh viên sau khi tốt nghiệp phải có nền tảng kiến thức tốt, kỹ năng nghề nghiệp vững vàng và tư duy hội nhập.

Dù vậy, những vấn đề của toàn cầu hóa cộng với yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động cũng đặt ra không ít thách thức với công tác đào tạo. 

Đáng kể nhất chính là tốc độ phát triển nhanh của công nghệ đòi hỏi việc cập nhật kiến thức mới cần làm thường xuyên để tránh lạc hậu. 

Thêm vào đó việc trang bị các kỹ năng đi kèm cũng rất quan trọng để giải bài toán thu hẹp khoảng cách giữa khả năng đào tạo với nhu cầu thực tiễn phải gần hơn nữa. (còn tiếp)