Doanh nhân Việt Nam trong kỷ nguyên mới: Công - tư kiến quốc

Các doanh nhân khẳng định Việt Nam nói chung và kinh tế tư nhân nói riêng, đang đứng trước “thập kỷ vàng” để bứt phá, dẫn đầu và khẳng định vị thế mới.

Gần 80 năm kể từ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư chúc mừng giới công thương Việt Nam (13/10/1945) và gần 2 thập kỷ kể từ ngày 20/9/2004 khi Thủ tướng Phan Văn Khải ký quyết định lấy ngày 13/10 làm Ngày Doanh nhân Việt Nam, đội ngũ doanh nhân Việt Nam đã đi qua hành trình nhiều thử thách nhưng cũng đầy rực rỡ.

Nếu những năm 2000 là thời kỳ mở cửa và hội nhập, thì ngày nay, doanh nhân Việt đang gánh vác sứ mệnh lớn hơn: kiến tạo nền kinh tế tri thức, vươn mình trên bản đồ toàn cầu.

Trong hành trình ấy, các doanh nhân tiêu biểu như ông Trương Gia Bình (Chủ tịch FPT), bà Nguyễn Thị Phương Thảo (Chủ tịch Sovico Group), ông Vũ Văn Tiền (Chủ tịch Geleximco), bà Cao Thị Ngọc Dung (Chủ tịch PNJ) và ông Mai Hữu Tín (Chủ tịch U&I) đã chia sẻ những góc nhìn sâu sắc, không chỉ về cơ hội và thách thức, mà còn về tinh thần Việt cần được thổi bùng trong giai đoạn phát triển mới.

Công - tư kiến quốc

Ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Tập đoàn FPT. Ảnh: FPT.

Ông Trương Gia Bình ví giai đoạn hiện nay như “một điểm ngoặt chưa từng có trong lịch sử nhân loại”, khi công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và biến động địa chính trị đang định hình lại toàn cầu. Nếu nắm bắt được cơ hội, Việt Nam hoàn toàn có thể bước vào nhóm các quốc gia công nghệ.

“Chúng ta đang ở giai đoạn sắp xếp lại giang sơn. Trước những biến đổi lớn, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam cần thích nghi nhanh, hành động mạnh và cùng nhau xây dựng đất nước”, ông nói.

Chủ tịch FPT kêu gọi cộng đồng doanh nghiệp và khu vực công bắt tay nhau, cùng chia sẻ giấc mơ lớn của đất nước, cùng làm, không phân biệt công - tư, và cùng có trách nhiệm với Tổ quốc.

Doanh nghiệp sẽ lao động chăm chỉ hơn, học tập nhiều hơn để làm chủ công nghệ

Ông Trương Gia Bình, Chủ tịch HĐQT FPT

Ông cũng kỳ vọng Chính phủ thể chế hóa mô hình “công - tư cùng kiến quốc”, tạo cơ chế để mọi thành phần kinh tế có thể đồng hành trong hành trình phát triển quốc gia.

Với tinh thần ấy, Chủ tịch FPT hứa 3 điều: doanh nghiệp sẽ lao động chăm chỉ hơn, học tập nhiều hơn để làm chủ công nghệ, và cùng Chính phủ chinh phục bầu trời, vươn ra biển lớn, đi sâu vào lòng đất.

Ông nhấn mạnh việc doanh nghiệp lớn phải dẫn dắt doanh nghiệp vừa và nhỏ. Khi tất cả cùng nỗ lực, Việt Nam hoàn toàn có thể đạt tăng trưởng 2 con số, không chỉ 10%, mà còn 20-30% mỗi năm.

Ông khẳng định một quốc gia chỉ thật sự mạnh khi sản phẩm và dịch vụ của mình được thế giới tin dùng. Toàn cầu hóa là trách nhiệm chung của mọi doanh nghiệp Việt Nam, bất kể quy mô lớn hay nhỏ.

Thập kỷ "vàng" đổi mới sáng tạo

Nữ tỷ phú USD Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch Sovico Group. Ảnh: BTC.

Nữ tỷ phú USD giàu nhất Việt Nam Nguyễn Thị Phương Thảo - Chủ tịch Tập đoàn Sovico - cho biết thế giới đang bước vào cuộc cách mạng công nghệ vĩ đại nhất trong lịch sử nhân loại, nơi trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, dữ liệu và kinh tế số đang thay đổi cách con người sống, học hỏi và phát triển.

“Trước làn sóng ấy, Việt Nam không thể đứng ngoài. Câu hỏi không còn là liệu chúng ta có tham gia hay không, mà là: Việt Nam sẽ tham gia như thế nào để vươn lên dẫn đầu”, bà Thảo nhấn mạnh.

Nữ tỷ phú USD Việt Nam cho biết đất nước đang đứng trước “thập kỷ vàng cho đổi mới sáng tạo”. Trong lĩnh vực AI, Việt Nam đã nằm trong top 6 toàn cầu về mức độ cởi mở. Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đang mở rộng mạnh mẽ, từ tài chính số, sản xuất thông minh đến năng lượng xanh, tạo ra thị trường hàng chục tỷ USD. Trong ngành bán dẫn, xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng đang mang đến cho Việt Nam vị thế đặc biệt - an toàn, năng động và đáng tin cậy.

Lần đầu tiên, Việt Nam có cơ hội tham gia sâu vào các khâu tinh hoa của chuỗi giá trị toàn cầu, từ thiết kế, đóng gói đến kiểm thử. Các lĩnh vực mới như drone nông nghiệp, năng lượng sạch, tín chỉ carbon hay dữ liệu lớn đều là những “đại dương xanh” mà doanh nghiệp Việt có thể vươn khơi.

Thời khắc của Việt Nam đã đến

Bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch Tập đoàn Sovico

“Tất cả những tín hiệu ấy cho thấy: thời khắc của Việt Nam đã đến. Nếu chúng ta dám nghĩ, dám làm và dám đi nhanh, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của châu Á”, bà Thảo nói.

Tuy vậy, bà cũng chỉ ra 4 điểm nghẽn lớn mà Việt Nam cần phải tháo gỡ: hạ tầng dữ liệu còn mỏng, thể chế chưa theo kịp công nghệ, thiếu nhân lực chất lượng cao và nguồn vốn dài hạn.

Do đó, nữ doanh nhân kiến nghị Chính phủ chọn ra các doanh nghiệp đầu tàu để dẫn dắt các ngành mũi nhọn như AI, bán dẫn, tài chính số; đồng thời xây dựng hạ tầng dùng chung quốc gia, chia sẻ rủi ro trong đầu tư R&D để nhân đôi hiệu quả. Tất cả cùng hướng ra thế giới với khát vọng "Sản phẩm Việt Nam, công nghệ Việt Nam, trí tuệ Việt Nam" hiện diện ở khắp nơi.

Cũng theo bà Thảo, công nghệ không chỉ là câu chuyện của máy móc, mà là câu chuyện của con người và tầm nhìn. Đổi mới sáng tạo là sứ mệnh của cả dân tộc.

Nâng cao tỷ lệ nội địa hóa trong các ngành chủ lực

Doanh nhân Vũ Văn Tiền, Chủ tịch Geleximco (phải). Ảnh: ABB.

Ông Vũ Văn Tiền, Chủ tịch Geleximco, một trong những doanh nhân thế hệ đầu của kinh tế tư nhân Việt Nam, khẳng định chuyển đổi số chính là “cơ hội vàng” để doanh nghiệp đột phá, khi Chính phủ đang mở rộng ưu đãi và cơ chế cho công nghệ mới.

Tuy nhiên, có thực tế đáng lo là tỷ lệ nội địa hóa của các ngành chủ lực còn thấp. Máy móc thiết bị mới đạt 25-35%; hóa chất, vật liệu khoảng 30%; ôtô và linh kiện chỉ 5-20%. Trong khi đó, hơn 70% kim ngạch xuất khẩu công nghiệp vẫn đến từ khu vực FDI, khiến năng lực tự chủ công nghiệp quốc gia còn yếu.

Hạn chế của Việt Nam còn có khó tiếp cận công nghệ hiện đại, khó tham gia vào chuỗi cung ứng giá trị cao. Các rào cản mới về thuế, tiêu chuẩn ESG, yêu cầu truy xuất nguồn gốc và công nghệ xanh đang đặt ra thách thức không nhỏ cho doanh nghiệp trong nước.

Trong một thế giới thay đổi từng ngày, doanh nghiệp không đổi mới là chết

Ông Vũ Văn Tiền, Chủ tịch Geleximco

Vì thế trong giai đoạn 2025-2030, ông cho rằng cần có chương trình gia tăng tỷ lệ nội địa hóa và năng lực sản xuất phụ trợ của doanh nghiệp Việt bằng các hành động cụ thể như liên minh - liên kết sức mạnh ngành chế tạo; tăng tỷ lệ nội địa hóa, chủ động chuỗi cung ứng, chia sẻ nguồn lực, giảm chi phí; nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế; tạo nền tảng vững chắc cho ngành chế tạo tự chủ, phát triển bền vững.

“Doanh nghiệp Việt phải có khát vọng, dám nghĩ, dám làm và dám tiên phong. Trong một thế giới thay đổi từng ngày, doanh nghiệp không đổi mới là chết”, ông Tiền thẳng thắn chỉ ra.

Doanh nghiệp lớn dẫn dắt doanh nghiệp nhỏ

Ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch CTCP Đầu tư U&I. Ảnh: BTC.

Quan tâm sâu sắc tới lĩnh vực nông, lâm, thủy sản, ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch CTCP Đầu tư U&I, nhìn thấy dư địa phát triển của nhóm ngành này rất lớn, bởi Việt Nam có điều kiện tự nhiên thuận lợi và nguồn nhân lực cần cù, thông minh.

Tuy nhiên, hệ sinh thái ngành này phần lớn còn mang tính tự phát, liên kết giữa doanh nghiệp đầu tàu và doanh nghiệp nhỏ còn rất yếu, khiến tài nguyên quốc gia chưa được khai thác hiệu quả. Trong khi đó, nhiều rào cản chính sách còn vướng mắc như hoàn thuế chậm, khó tiếp cận tín dụng, thiếu hỗ trợ thương hiệu và xúc tiến xuất khẩu. Phần lớn sản phẩm vẫn xuất thô hoặc chế biến sơ sài, làm giảm giá trị gia tăng và thương hiệu quốc gia.

Doanh nghiệp đủ năng lực phải trở thành đầu tàu, dẫn dắt doanh nghiệp nhỏ và vừa thay vì cạnh tranh phân tán

Ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch CTCP Đầu tư U&I

“Các doanh nghiệp đủ năng lực phải trở thành đầu tàu, dẫn dắt doanh nghiệp nhỏ và vừa thay vì cạnh tranh phân tán”, ông Tín nói. Nhà nước cần cải cách mạnh mẽ hơn về Luật Đất đai, tín dụng, dự án hạ tầng cho doanh nghiệp tư nhân, cải cách hành chính bằng việc số hóa quản lý để tháo gỡ rào cản.

Ông cũng cho rằng khu vực tư nhân phải giữ vai trò hạt nhân dẫn dắt, hình thành chuỗi liên kết trong ngành, phối hợp cùng Nhà nước trong quy hoạch và đầu tư bền vững.

Xây dựng chuỗi giá trị lifestyle Việt Nam

Bà Cao Thị Ngọc Dung, Chủ tịch CTCP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ). Ảnh: PNJ.

Bà Cao Thị Ngọc Dung, Chủ tịch CTCP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), cho rằng ngành dịch vụ đây không chỉ là một lĩnh vực kinh tế, mà là sứ mệnh kiến tạo hạnh phúc và khẳng định vị thế Việt Nam hiện đại.

Con người là tài sản chiến lược của mọi chiến lược, là nền tảng để Việt Nam vươn mình mạnh mẽ

Bà Cao Thị Ngọc Dung, Chủ tịch HĐQT PNJ

“Con người là tài sản chiến lược của mọi chiến lược. Đó là nền tảng để Việt Nam vươn mình mạnh mẽ, khẳng định bản sắc và vị thế riêng trên trường quốc tế", bà Dung nói.

Khảo sát của PNJ và các đối tác cho thấy 4 lĩnh vực dịch vụ trụ cột: giáo dục, y tế, bán lẻ và du lịch vẫn còn dư địa phát triển rất lớn. Đây chính là cơ hội để Việt Nam hình thành hệ sinh thái dịch vụ nội lực, góp phần nâng cao chất lượng sống người dân.

Tuy nhiên, chúng ta vẫn phải đối diện với thách thức lớn là thiếu triết lý chung để kết nối các ngành dịch vụ. Dù nhiều doanh nghiệp mạnh, song các mắt xích vẫn rời rạc, thiếu liên kết.

Vì thế, cần xây dựng Chương trình hành động quốc gia về dịch vụ và hạnh phúc con người, với hai trụ cột: Nhà nước định hình triết lý “Người Việt hạnh phúc”, hoàn thiện chiến lược liên ngành và đầu tư hạ tầng số, nhân lực chất lượng cao. Trong khi đó, doanh nghiệp tư nhân sẽ tiên phong đổi mới, hợp lực xây dựng chuỗi giá trị lifestyle Việt Nam, lấy con người làm trung tâm và lan tỏa văn hóa hạnh phúc.