Doanh nhân Việt đưa loạt sáng kiến, đặt hàng, muốn công - tư đồng kiến quốc

Lần đầu tiên hàng loạt sáng kiến và các dự án của cộng đồng doanh nghiệp tư nhân đã trực tiếp "đặt hàng", "đăng ký" với Chính phủ, mong muốn có cơ chế công - tư đồng kiến quốc.

Ngày 10-10, diễn đàn "Toàn cảnh kinh tế tư nhân Việt Nam lần thứ nhất" năm 2025 (ViPEL 2025) với chủ đề "Công - tư đồng kiến quốc hùng cường - thịnh vượng" được tổ chức với sự tham dự của Thủ tướng Phạm Minh Chính.

Hành động để tạo nên kỳ tích

Ông Trương Gia Bình, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FPT, chia sẻ mô hình công - tư cùng kiến quốc nhằm tạo cơ chế để mọi thành phần kinh tế có thể đồng hành trong hành trình phát triển quốc gia. Mô hình này được xây dựng trên nền tảng của ba giá trị "3 cùng" để doanh nghiệp kiến quốc.

Đó là doanh nghiệp cùng có khát vọng kiến quốc, cùng làm và cùng chịu trách nhiệm. "Nếu đi một mình, khát vọng sẽ nhỏ bé.

Nhưng khi chúng ta cùng nhau chia sẻ khát vọng, cùng hành động và cùng chịu trách nhiệm, đó sẽ là sức mạnh làm nên kỳ tích mới cho đất nước", ông Bình chia sẻ.

Với sáng kiến tư nhân tham gia xây dựng nhiều dự án hạ tầng cảng biển, giao thông, năng lượng có quy mô hàng chục tỉ USD, ông Phạm Quốc Long - đồng chủ tịch Ủy ban 2 ViPEL, Phó tổng giám đốc Công ty CP Gemadept - cho rằng "thời cơ đã đến" và đề xuất triển khai việc hình thành trung tâm hàng hải - năng lượng của khu vực, thế giới tại TP.HCM và dự án điện gió ngoài khơi.

Thí điểm mô hình tích hợp kiểu mẫu giữa cảng - công nghiệp - tài chính - công nghệ liên kết đa phương thức, tích hợp công nghệ, giảm chi phí logistics bằng việc triển khai dự án Trung tâm logistics tích hợp khu công nghiệp tại miền Trung. Đồng thời thúc đẩy dự án vận tải thủy với kênh Hà Nam tại Hải Phòng.

Theo ông Long, với trung tâm tài chính quốc tế và khu thương mại tự do TP.HCM, dự án dự kiến mang lại 2 - 3 tỉ USD doanh thu mỗi năm, tạo nguồn thu bền vững cho quốc gia.

Dự án điện gió ngoài khơi khu vực Nam Bộ nếu được đầu tư bài bản sẽ tạo bước nhảy chiến lược cho an ninh năng lượng quốc gia, giúp Việt Nam hội nhập xu thế kinh tế xanh toàn cầu.

Để thực hiện các dự án lớn này, ông Long mong muốn Nhà nước có cơ chế quy hoạch tổng thể, liền mạch để hình thành các trung tâm lớn, hiện đại. Hiện thực hóa nghị quyết 68 để bảo vệ và phát triển doanh nghiệp tư nhân dân tộc trong các hạ tầng trọng yếu.

Doanh nghiệp tư nhân cam kết đồng hành nghiên cứu, xây dựng các quy hoạch, chiến lược, chủ động nâng cao năng lực trở thành các doanh nghiệp dẫn dắt và cam kết đầu tư, nâng tầm vị thế quốc gia, thúc đẩy liên kết, hợp lực nỗ lực cắt giảm chi phí logistics.

Cùng kiến tạo giá trị

Ở lĩnh vực tài chính, công nghệ và đổi mới sáng tạo, tỉ phú Nguyễn Thị Phương Thảo - thành viên Hội đồng điều hành Toàn cảnh kinh tế tư nhân (ViPEL), đồng chủ tịch Ủy ban 1, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sovico - cho rằng xu hướng phát triển và bùng nổ công nghệ toàn cầu với các ngành trí tuệ nhân tạo (AI), bán dẫn, drone/UAV, fintech, tài sản số mở ra dư địa lớn, là "thời cơ vàng" cho thị trường mới nổi Việt Nam.

Tuy nhiên, bà Thảo nhìn nhận bốn rào cản lớn cần vượt qua đó là hạ tầng băng thông mạng, dữ liệu, viễn thông còn phân tán, thiếu kết nối và chia sẻ an toàn.

Thể chế và pháp lý đặt ra yêu cầu cần có tư duy mở cho phép thử nghiệm, cho phép sai và cho phép sáng tạo trong khuôn khổ an toàn. Phát triển nguồn nhân lực và nhu cầu cung ứng vốn, dám chấp nhận rủi ro.

Để giải quyết bài toán này, bà cho rằng cần có sự đồng hành thực chất giữa Nhà nước và toàn xã hội với tư duy mới cùng kiến tạo giá trị.

Đó là chọn ra những doanh nghiệp đầu tàu dẫn dắt các ngành như bán dẫn, tài chính số, xây dựng hạ tầng dùng chung kích hoạt, chia sẻ rủi ro trong đầu tư và vận hành.

Cùng nhau đưa các loại sản phẩm công nghệ Việt Nam ra thế giới. Mục tiêu để đưa Việt Nam nhanh chóng gia nhập nhóm các quốc gia kiến tạo công nghệ, thay vì chỉ là người tiêu dùng công nghệ.

Chuyển từ làm thuê sang làm chủ

Trong lĩnh vực công nghiệp chế tạo, ông Vũ Văn Tiền, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Geleximco, bày tỏ trăn trở khi tỉ lệ nội địa hóa của Việt Nam rất thấp. Như lĩnh vực máy móc thiết bị chỉ đạt 25 - 35%; hóa chất, vật liệu đạt gần 30%; và ngành ô tô, phụ tùng chỉ đạt 5 - 20%.

Với giá trị gia tăng thấp, phụ thuộc FDI khi có hơn 70% xuất khẩu công nghiệp thuộc về FDI, sản xuất chủ yếu ở khâu gia công, công nghệ lõi còn yếu, những rủi ro địa chính trị, rào cản thương mại đặt ra về năng lực liên kết, đổi mới sáng tạo hạn chế.

Trong khi đó Việt Nam đang có cơ hội tham gia sâu vào chuỗi giá trị, phát triển công nghiệp hỗ trợ, nâng cao năng lực sản xuất trong nước.

Vì vậy, ông Tiền đề xuất hình thành liên minh các nhà sản xuất phụ trợ Việt Nam với chương trình gia tăng tỉ lệ nội địa hóa, năng lực sản xuất phụ trợ của doanh nghiệp Việt Nam để kết nối sức mạnh ngành chế tạo, tăng tỉ lệ nội địa hóa và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, tạo nền tảng vững chắc cho ngành chế tạo tự chủ, phát triển bền vững.

Để thực hiện chương trình gia tăng tỉ lệ nội địa hóa cho ngành công nghiệp có thể lên tới hàng trăm tỉ USD, ông Tiền đề xuất xây dựng môi trường chính sách thuận lợi.

Ưu tiên lựa chọn, đầu tư, hỗ trợ các dự án, tiếp cận nguồn vốn, ưu đãi thuế, đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ; thiết lập các cơ chế giám sát, phản hồi, tháo gỡ vướng mắc linh hoạt. Chủ động liên kết, hợp tác, đầu tư đổi mới công nghệ, chuyển đổi số - xanh, R&D.

Kỳ vọng việc hình thành liên minh này giúp cho doanh nghiệp có cơ hội chuyển từ làm thuê sang làm chủ, bà Trần Thị Thu Trang, Chủ tịch Công ty CP công nghệ thế hệ mới Hanel PT, kể câu chuyện của chính mình: Từ một doanh nghiệp gia công linh kiện điện tử cho các doanh nghiệp nước ngoài đã đầu tư phát triển thương hiệu riêng.

Hơn 10 năm trước doanh nghiệp này đã lấy lợi nhuận từ mảng điện tử để đầu tư R&D, thuê chuyên gia phát triển sản phẩm máy sấy rau củ quả.

Thực tế dù dự án "ngốn" rất nhiều tiền, nhiều người khuyên "sao bỏ tiền nhiều thế, bao giờ mới có lãi", nhưng với sự kiên định, đến nay sản phẩm không chỉ đáp ứng cho nhu cầu máy nông sản trong nước mà còn xuất khẩu ra nước ngoài.

Việc đầu tư vào R&D, theo bà Trang, sẽ là cơ hội cho doanh nghiệp bứt phá, gia tăng tỉ lệ nội địa hóa và chuyển đổi sang vai trò làm chủ công nghệ và chuỗi sản xuất.

"Với chúng tôi, cuộc chơi này không chỉ là kiếm được bao nhiêu tiền, mà quan trọng là nâng tầm văn hóa doanh nghiệp, là sứ mệnh, tầm nhìn, tinh thần kiến quốc", bà Trang chia sẻ.