Doanh nghiệp Nhật kêu cứu vì thuê khu đất ở Đà Nẵng vướng pháp lý

Một doanh nghiệp Nhật Bản với 2.000 lao động thuê khu đất rộng gần 20.000m2 tại Khu công nghiệp Hòa Khánh (Đà Nẵng) để mở nhà máy dập thép.

Các thủ tục đã gần đi đến khâu cuối cùng thì bỗng bị tắc lại bởi ngành chức năng cho rằng khu đất giao dịch "dính" pháp lý.

Ngày 12-6, có mặt tại khu đất rộng 2ha trên giấy tờ đang trong tình trạng có giao dịch chuyển nhượng giữa bên mua là Công ty TNHH Morito Đà Nẵng và bên bán là Công ty TNHH MTV Tôn Đông Á Đà Nẵng là cảnh đìu hiu.

20.000m2 đất bị bỏ không vì vướng pháp lý

Khu đất nằm ngay trục đường chính, vuông vức, hạ tầng bài bản, có nhiều nhà xưởng sẵn sàng sản xuất nhưng vẫn đang trong tình trạng bỏ không. Khu vực có người duy nhất chỉ là gian nhà phía trước ngay cổng ra vào, dùng để bảo vệ cơ sở vật chất.

Nói với Tuổi Trẻ, bà Lê Thị Hồng Thủy - giám đốc điều hành Morito Đà Nẵng - cho biết là giám đốc người Việt đại diện cho công ty để xúc tiến các thủ tục mua khu đất 2ha này từ Tôn Đông Á, bà rất áy náy vì tới nay việc chưa xong.

"Rất khó để thuyết phục và giải thích cho lãnh đạo tập đoàn phía Nhật Bản thấu hiểu tình thế hiện nay. Chúng tôi vừa một mặt gửi đơn, kiến nghị chính quyền Đà Nẵng tháo gỡ, mặt khác vừa phải nói cho lãnh đạo tập đoàn hiểu rằng ở Việt Nam có những khó khăn khác biệt như vậy, doanh nghiệp cần chờ đợi và chia sẻ" - bà Thủy nói.

Trong đơn gửi bí thư Thành ủy Đà Nẵng cùng lãnh đạo chính quyền, Morito Đà Nẵng cho biết đơn vị này thành lập năm 2010 và có hai dự án sản xuất với khoảng 2.000 công nhân tại Khu công nghiệp Hòa Khánh, quận Liên Chiểu.

Với nhu cầu mở rộng đầu tư, tháng 10-2020 sau thời gian tìm hiểu Morito Đà Nẵng đã xúc tiến các thủ tục mua lại khu đất và tài sản trên khu đất rộng 2ha từ Công ty TNHH MTV Tôn Đông Á Đà Nẵng.

Ban đầu Morito Đà Nẵng đã tìm hiểu kỹ qua nhiều nguồn về khu đất này và không phát hiện có gì bất thường. Kế hoạch của công ty là sẽ mở nhà máy dập thép, làm các sản phẩm bằng kim loại gắn trên các mặt hàng như túi xách, quần áo thời trang...

Sau khi đàm phán xong, Morito Đà Nẵng đã ký các hợp đồng chuyển nhượng, chồng 85% tổng giá trị tiền chuyển nhượng đất và tài sản cho Tôn Đông Á.

Morito cũng xúc tiến chuẩn bị vào tiếp nhận khu đất, đặt hàng máy móc trang thiết bị từ nước ngoài, làm việc với các đối tác để dự tính bắt tay vào cải tạo nhà xưởng và sản xuất khoảng năm 2026.

Tuy nhiên khi thủ tục giữa hai bên đang diễn ra đúng tiến độ thì bất ngờ Morito Đà Nẵng lẫn Tôn Đông Á nhận được thông tin khu đất mà hai bên giao dịch đang vướng pháp lý.

Theo Morito Đà Nẵng, ngành chức năng cho đơn vị này biết khu đất mua lại từ Tôn Đông Á trước đó được Tôn Đông Á thuê lại theo hình thức thanh toán tiền thuê đất hằng năm từ Công ty Phát triển và khai thác hạ tầng Khu công nghiệp Đà Nẵng (Daizico).

Đến năm 2016, khu đất này được UBND TP Đà Nẵng chấp thuận cho doanh nghiệp chuyển qua hình thức thanh toán một lần (từ 2017 đến 2046). Sau đó Tôn Đông Á cũng nhận được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do Sở Tài nguyên và Môi trường Đà Nẵng cấp (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường), trong đó có nội dung xác nhận: "Đã thanh toán tiền thuê đất trả một lần đến tháng 12-2046.

"Về mặt pháp lý chúng tôi đã rà soát kỹ, đầy đủ các thủ tục; việc mua bán chuyển nhượng đúng luật nhưng tới nay lại chịu ảnh hưởng vì giao dịch bị đình lại. Phía tập đoàn bày tỏ sự không hài lòng vì những kế hoạch sản xuất, hợp đồng với đối tác bị ách tắc" - bà Thủy nói.

Lỗi do ai?

Trước những thiệt hại vì giao dịch ách tắc, Morito Đà Nẵng đã nhiều lần gửi kiến nghị tới các ngành chức năng, lãnh đạo Đà Nẵng.

Ngày 18-4, Tổng lãnh sự quán Nhật Bản tại Đà Nẵng cũng tiếp nhận kiến nghị từ Morito và có văn bản đề nghị Đà Nẵng có các đốc thúc để cấp giấy chứng nhận đầu tư mới, tháo gỡ để Morito tiếp nhận khu đất 2ha đi vào sản xuất.

Tại buổi đối thoại giữa các doanh nghiệp với Ban Quản lý khu công nghệ cao và các khu công nghiệp Đà Nẵng sáng 23-5, đại diện Morito Đà Nẵng một lần nữa nêu các khó khăn và đề nghị chính quyền có giải pháp tháo gỡ.

Liên quan hồ sơ đất mà Dazico cho các đối tác thuê (trong đó có 2ha đất của Tôn Đông Á), ngày 10-1-2025 các ngành chức năng của Đà Nẵng đã mời các bên đến làm việc để làm rõ việc Daizico cho thuê lại đất tại Khu công nghiệp Hòa Khánh.

Tại đây Thanh tra Đà Nẵng cho biết năm 2000 Đà Nẵng ra quyết định thành lập Daizico là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Nhà nước. Theo thẩm quyền, Daizico được TP Đà Nẵng cho thuê đất với phương thức trả tiền thuê hằng năm, đơn vị này khi ký hợp đồng cho các đối tác thuê cũng phải thực hiện theo nguyên tắc này.

Trong kết luận của Thanh tra Đà Nẵng có nêu Daizico đang cho hàng trăm doanh nghiệp thuê đất tại Khu công nghiệp Hòa Khánh, trong đó có nhiều doanh nghiệp thuê theo hình thức trả tiền một lần (tương tự như Tôn Đông Á).

Ban đầu Tôn Đông Á ký hợp đồng với Daizico và trả tiền thuê đất hằng năm. Tới 2017, trên cơ sở văn bản của UBND TP Đà Nẵng, Daizico và Tôn Đông Á đã ký phụ lục hợp đồng với nội dung trả tiền một lần cho toàn bộ thời gian thuê đất (từ 2017 đến 2046) với tổng số tiền gần 10 tỉ đồng. Tôn Đông Á đã chồng đủ tiền vào tháng 3-2017.

Thanh tra Đà Nẵng cho rằng việc Daizico được Nhà nước ký hợp đồng thuê đất hằng năm nhưng sau đó lại cho các đơn vị thuê trả tiền một lần là không đúng quy định. Hành vi này phải khắc phục hậu quả bằng cách yêu cầu bên thuê và bên cho thuê (Daizico và các đối tác) phải ký lại hợp đồng đúng với nguyên tắc ban đầu là thuê trả tiền hằng năm.

Theo Morito Đà Nẵng, những vướng mắc về pháp lý này dùng dằng tới nay giữa các đơn vi từ trước, trong khi quá trình mua đất của Tôn Đông Á phía Morito không được cảnh báo hoặc thông tin đầy đủ khiến doanh nghiệp lãnh đủ.

Điều đáng nói là trong hồ sơ khi mua lại đất của Tôn Đông Á, Morito cũng được cung cấp văn bản số 3309 ngày 8-9-2016 của UBND TP Đà Nẵng. Văn bản này do ông Trần Phước Sơn, chánh văn phòng UBND TP Đà Nẵng, thay mặt ký với nội dung cho phép Tôn Đông Á trả tiền thuê đất một lần cho toàn thời gian cho thuê tính từ 2017.