Doanh nghiệp Hàn Quốc 'rải tiền' giục nhân viên sinh con

"Chuyện phi lý đến mức tôi không ngủ được", Hong, 37 tuổi, kể lại với Bloomberg. Khoản tiền thưởng đó là thật. Và nó đủ để vợ chồng anh, vốn đã có một con gái ba tuổi, đưa ra quyết định hệ trọng là sinh thêm con.

Booyoung và một làn sóng các tập đoàn lớn khác của Hàn Quốc đang tung ra những khoản tiền thưởng khổng lồ để giải quyết vấn đề vực dậy tỷ suất sinh thấp nhất thế giới. Nhưng trong khi những khoản tiền này mang lại niềm vui tức thời và những câu chuyện thành công ban đầu, chúng cũng làm dấy lên một cuộc tranh luận gay gắt về việc liệu "liều thuốc" tiền mặt này có thể chữa được căn bệnh xã hội phức tạp, hay chỉ tạo ra sự bất bình đẳng mới và những giải pháp vá víu, không bền vững.

Cuộc khủng hoảng nhân khẩu học của Hàn Quốc là một thực tế nghiệt ngã. Với tỷ suất sinh chỉ 0,72 vào năm 2023 - thấp hơn nhiều so với mức 2,1 cần thiết để duy trì dân số ổn định - quốc gia này đang đối mặt với một tương lai mờ mịt khi lực lượng lao động teo tóp, hệ thống lương hưu sụp đổ, quân đội thiếu tân binh. Viện Nghiên cứu Kinh tế Hàn Quốc (KERI) cảnh báo rằng nếu xu hướng này tiếp diễn, tăng trưởng GDP của nước này có thể giảm xuống dưới 1% vào năm 2050.

Sau nhiều thập kỷ chính phủ chi hơn 280 nghìn tỷ won (khoảng 200 tỷ USD) cho các chương trình khuyến sinh nhưng không mấy hiệu quả, khu vực tư nhân đã vào cuộc. Theo sau Booyoung, hàng loạt "ông lớn" công nghệ và công nghiệp cũng hành động. Krafton, nhà phát triển game "PUBG", thưởng tiền mặt và hỗ trợ chi phí nuôi con lên tới 72.000 USD cho mỗi đứa trẻ. Hanwha Group, một tập đoàn đa ngành, cũng cam kết các khoản hỗ trợ tương tự.

Kết quả ban đầu có vẻ hứa hẹn. Tại Booyoung, 28 em bé chào đời vào năm ngoái, nhiều hơn so với mức trung bình. Tại Krafton, 58 nhân viên nhận hỗ trợ và không ai nghỉ việc. Một khảo sát nội bộ cho thấy 86% nhân viên nhận tiền cho biết chính sách này khiến họ cân nhắc sinh thêm con.

"Bạn sẽ muốn làm việc chăm chỉ và giúp công ty thành công", anh Hong nói, phản ánh một sự gắn kết mới được tạo ra giữa nhân viên và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, bên dưới bề mặt của những câu chuyện thành công này là những câu hỏi gai góc. Các chuyên gia cảnh báo rằng việc tập trung vào tiền thưởng có nguy cơ bỏ qua gốc rễ của vấn đề.

"Đây là một giải pháp ngắn hạn, giống như thuốc giảm đau", Ko Woo-rim, giáo sư chính sách dân số tại Đại học Quốc gia Seoul, nhận định. "Vấn đề cốt lõi không phải là thiếu tiền để tổ chức một đám cưới hay sinh một đứa con. Vấn đề là chi phí và áp lực khổng lồ để nuôi dạy một đứa trẻ thành công trong một xã hội cạnh tranh khốc liệt".

Chi phí giáo dục tư nhân ở Hàn Quốc thuộc hàng cao nhất thế giới, chiếm một phần đáng kể trong thu nhập của các gia đình. Thêm vào đó là văn hóa làm việc quá giờ triền miên và giá nhà ở Seoul cao ngất ngưởng, nơi tập trung một nửa dân số cả nước.

Quan trọng hơn, các chính sách này đang vô tình tạo ra một đường phân cách xã hội mới. Khoản thưởng hào phóng chỉ dành cho những người may mắn làm việc tại các tập đoàn (chaebol). Hàng triệu người lao động tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ, lao động tự do, hay nhân viên hợp đồng hoàn toàn bị bỏ lại phía sau.

"Nó có thể làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng", Lee Chul-hee, giáo sư kinh tế tại Đại học Quốc gia Seoul, người đã nghiên cứu sâu về nhân khẩu học, cho biết. "Một xã hội mà ở đó việc bạn có thể sinh con hay không phụ thuộc vào việc bạn làm việc cho công ty nào không phải là một xã hội bền vững".

Bối cảnh lịch sử cũng cho thấy sự thận trọng là cần thiết. Các quốc gia khác đã thử nghiệm các chính sách thưởng tiền với kết quả trái chiều. Tại Pháp, một hệ thống phúc lợi trẻ em hào phóng và mạng lưới nhà trẻ công rộng khắp giúp duy trì tỷ suất sinh tương đối ổn định, nhưng đó là một cam kết dài hạn và toàn diện của nhà nước, không phải là sáng kiến riêng lẻ của doanh nghiệp.

Ngay tại Hàn Quốc, những nỗ lực của chính phủ nhằm tăng tỷ lệ sinh bằng các khoản trợ cấp trước đây chỉ tạo ra những cú hích tạm thời. Ông Joo Hyung-hwan, người đứng đầu Ủy ban Tổng thống về Xã hội Già hóa, dù lạc quan về "sự phục hồi mang tính cấu trúc", cũng thừa nhận rằng giải pháp lâu dài đòi hỏi phải tái phân bổ dân cư ra khỏi siêu đô thị Seoul, nơi chi phí kết hôn và sinh con cao hơn, đến những khu vực ít dân cư, nơi việc nuôi dạy con cái dễ dàng hơn.

"Sẽ cần những nỗ lực nghiêm túc không chỉ từ chính phủ mà còn từ toàn bộ đất nước để huy động người dân ra khỏi các thành phố và khuyến khích sinh thêm con", ông nói.

Bình Minh (Theo Bloomberg)