Đoán bệnh qua tiếng ngáy - Báo VnExpress

Ngáy là âm thanh phát ra khi ngủ do luồng khí đi qua đường hô hấp trên bị tắc nghẽn một phần, làm cho mô mềm ở vùng hầu họng (lưỡi gà, khẩu cái mềm, thành họng) rung lên. Khi ngủ, cơ họng, lưỡi sẽ thả lỏng. Ở một số người, đường thở bị hẹp hoặc luồng khí đi qua không đều, khiến không khí va đập vào mô mềm tạo ra tiếng ngáy.

Theo ThS.BS Phùng Thị Thơm, khoa Hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, ngáy có thể chỉ là hiện tượng sinh lý bình thường, nhất là sau khi mệt, uống rượu, thường rõ hơn nếu nằm ngửa khi ngủ. Tuy nhiên, ngáy to, kéo dài, kèm theo ngưng thở từng lúc (hội chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ - OSA) có thể là dấu hiệu bệnh lý, gây ảnh hưởng đến giấc ngủ, tim mạch và sức khỏe toàn thân. Dưới đây là một số dấu hiệu để nhận biết tiếng ngáy bất thường.

Tiếng ngáy đều

Nhiều người khi ngủ sẽ ngáy đều, nhỏ, nhất là khi nằm ngửa hoặc sau khi uống rượu, mệt mỏi. Đây thường là tình trạng sinh lý, do cơ vùng hầu họng thả lỏng khi ngủ. Hầu hết trường hợp này không nguy hiểm, chỉ gây khó chịu cho người bên cạnh. Nếu tiếng ngáy vẫn đều nhưng quá to, lặp lại hàng đêm có thể là dấu hiệu đường thở bị hẹp mạn tính, cần được kiểm tra để loại trừ nguy cơ ngưng thở khi ngủ.

Ngáy khò khè, như có đờm

Một số người ngáy kèm âm khò khè, giống như đường thở có đờm, phổ biến ở trẻ em. Tình trạng này thường liên quan đến tắc nghẽn đường hô hấp trên như viêm mũi xoang mạn tính, polyp mũi, VA hoặc amidan phì đại. Khi mũi tắc, người bệnh phải thở bằng miệng, phát ra âm thanh khò khè. Nếu kéo dài có thể khiến trẻ ngủ không sâu, thiếu oxy mạn tính, ảnh hưởng đến trí tuệ, tăng trưởng chiều cao và cân nặng.

Ngáy ngắt quãng, kèm nghẹn

OSA là rối loạn giấc ngủ nguy hiểm nhưng thường bị bỏ qua do bệnh nhân ít tự nhận ra bị ngưng thở ban đêm. Người đang ngủ ngáy bỗng im bặt vài giây như bị nghẹn, thở hổn hển, bật lên tiếng ngáy to. Đây là biểu hiện điển hình của OSA. Bệnh khiến não và tim liên tục thiếu oxy, làm bệnh nhân ngủ không ngon, mệt mỏi ban ngày, giảm trí nhớ. Về lâu dài, OSA làm tăng nguy cơ cao huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.

Tiếng ngáy to

Người tăng cân nhanh, nhất là béo bụng, béo cổ, ngáy thường to dần theo thời gian. Lớp mỡ quanh vùng hầu họng chèn ép đường thở, làm hẹp đường dẫn khí. Đây cũng là nguyên nhân phổ biến gây ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ.

Phụ nữ tiền mãn kinh cũng dễ bị ngáy nặng hơn do thay đổi hormone kèm tăng cân. Béo phì là yếu tố nguy cơ hàng đầu của ngưng thở khi ngủ, đồng thời liên quan đến hội chứng chuyển hóa, tiểu đường type 2, bệnh tim mạch.

Để kiểm tra chuyên sâu, đánh giá nguy cơ ở người ngủ ngáy, bác sĩ chỉ định đo đa ký giấc ngủ giúp ghi lại lưu lượng dòng khí qua mũi, nhịp tim, sóng điện não, mức oxy trong máu nhằm phát hiện ngưng thở. Nội soi tai mũi họng xác định vách ngăn lệch, polyp, amidan, VA phì đại hoặc cấu trúc bất thường vùng hầu họng.

Điều trị phụ thuộc nguyên nhân, từ thuốc, phẫu thuật cắt amidan, polyp, chỉnh hình đường thở đến sử dụng máy thở áp lực dương nếu ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ nặng. Thay đổi lối sống như giảm cân, hạn chế rượu bia, tránh nằm ngửa khi ngủ cũng giúp cải thiện hiệu quả lâu dài.

Khuê Lâm