Để xứng tầm 'cái nôi' bảo vật quốc gia

Dù được ví như "cái nôi" của 12 bảo vật quốc gia, Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng vẫn đang chật vật với nhiều bất cập về hạ tầng; trang thiết bị cũng chưa xứng tầm với vị thế của bảo tàng hạng 1.

BẢO TÀNG HẠNG 1 KHỔ SỞ VÌ… NÓNG

Nếu tính dấu mốc tòa nhà đầu tiên của bảo tàng được xây dựng vào năm 1915, đến nay Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng có tuổi đời tròn 110 năm. Trải qua nhiều cuộc nâng cấp, mở rộng và tu bổ, bảo tàng vẫn giữ được nét kiến trúc độc đáo từ sự kết hợp giữa phong cách tân cổ điển Pháp và kiến trúc Chăm. Hơn 1 thế kỷ hình thành và phát triển, bảo tàng mang trong mình giá trị to lớn không chỉ về lịch sử, khoa học, kiến trúc - nghệ thuật mà còn cả về văn hóa - du lịch. Năm 2011, Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng được xếp hạng bảo tàng hạng 1 của VN. Đến đầu năm 2021, UBND TP.Đà Nẵng ban hành quyết định công nhận bảo tàng là di tích lịch sử cấp TP.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm hiện có 2.000 hiện vật, trong đó có 500 hiện vật được trưng bày tại 10 không gian. Trong 12 bảo vật quốc gia hiện được lưu giữ, có 11 bảo vật được trưng bày tại 6 không gian. Riêng tượng Bồ tát Tara Đồng Dương chỉ trưng bày phiên bản. Đây là hiện vật đặc biệt quý hiếm có giá trị biểu tượng của Phật giáo, hiện vật duy nhất trong bộ sưu tập của bảo tàng làm bằng kim loại đồng. Bà Lê Thị Thu Trang, Giám đốc bảo tàng, cho biết hằng năm bảo tàng đón hơn 250.000 lượt khách, trong đó có các đoàn ngoại giao của T.Ư và TP. Tuy nhiên, vào mùa hè, bảo tàng rất nóng, làm ảnh hưởng trải nghiệm của du khách, các đoàn ngoại giao và công tác bảo quản hiện vật.

"Hiện nay, công trình cải tạo, nâng cấp bảo tàng đã có hạng mục chống nóng, nhưng chỉ dừng lại ở việc thông gió thêm cho khu vực kết nối 2 tòa nhà trưng bày. Các phòng trưng bày chính như Trà Kiệu, Mỹ Sơn, Đồng Dương, phòng trưng bày chuyên đề Phong Lệ, khu vực đón tiếp... chưa có hệ thống điều hòa để làm mát. Trang thiết bị, phương tiện phục vụ công tác trưng bày, bảo quản hiện vật còn lạc hậu, chưa đáp ứng nhu cầu thực tiễn trong việc bảo vệ an ninh, an toàn hiện vật, đặc biệt là các bảo vật quốc gia", bà Trang nói.

Cũng theo bà Trang, việc ứng dụng CNTT, chuyển đổi số tại bảo tàng vẫn còn hạn chế, đặc biệt là trong công tác bảo vệ, bán vé, soát vé, truyền thông, quảng bá, quản lý hiện vật...

LẬP PHÒNG ĐẶC BIỆT CHO TƯỢNG TARA

Tại cuộc làm việc với Phó chủ tịch UBND TP.Đà Nẵng Nguyễn Thị Anh Thi mới đây (ngày 19.8), Giám đốc Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng kiến nghị lãnh đạo TP.Đà Nẵng xem xét cho chủ trương đầu tư hệ thống năng lượng mặt trời và máy điều hòa để nâng cao chất lượng phục vụ, bảo quản tốt các hiện vật. Theo bà Trang, cùng với bảo vật quốc gia Đài thờ Đồng Dương và giá trị di tích Phật viện Đồng Dương, việc trưng bày tượng gốc Bồ tát Tara sẽ tạo nên sản phẩm du lịch tâm linh hấp dẫn. "Đề nghị lãnh đạo TP cho chủ trương xây dựng phòng trưng bày đặc biệt để vừa đảm bảo an toàn tuyệt đối cho hiện vật vừa phục vụ khách tham quan. Đơn vị sẽ xây dựng đề cương, phương án trưng bày bản gốc đối với bảo vật quốc gia tượng Bồ tát Tara", bà Trang kiến nghị.

Bà Nguyễn Thị Anh Thi nhìn nhận Bảo tàng Điêu khắc Chăm còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất để phục vụ du khách và bảo vệ, phát huy giá trị các hiện vật, bảo vật quốc gia đang lưu giữ. Để xứng tầm là bảo tàng loại 1 cấp quốc gia, là bảo tàng chuyên ngành hàng đầu về điêu khắc Chăm, bà Thi yêu cầu bảo tàng tập trung các giải pháp bảo vệ, bảo quản hiện vật, đặc biệt là các bảo vật quốc gia; hoàn thiện phương án trưng bày Bồ tát Tara Đồng Dương; sớm triển khai hệ thống thuyết minh tự động và nền tảng triển lãm số…

Phó chủ tịch UBND TP.Đà Nẵng giao Sở VH-TT-DL chủ trì, phối hợp các đơn vị liên quan tham mưu UBND TP xem xét, quyết định chủ trương đầu tư các hạng mục cấp thiết, như hệ thống điều hòa, năng lượng mặt trời, phòng trưng bày đặc biệt... Liên quan đến dự án cải tạo, sửa chữa và nâng cấp bảo tàng (dự kiến hoàn thành vào 1.11.2025, tổng vốn 11,4 tỉ đồng) đang chậm tiến độ, bà Thi chỉ đạo nhà thầu thi công đẩy nhanh tiến độ nhưng đảm bảo chất lượng công trình, tuyệt đối tuân thủ yêu cầu kỹ thuật, bảo vệ yếu tố gốc của di tích…

"Mục tiêu là sau khi hoàn thành dự án cải tạo, Bảo tàng Điêu khắc Chăm phải đạt chuẩn về hạ tầng, đáp ứng về công nghệ và chất lượng phục vụ, xứng đáng là bảo tàng hạng 1, điểm đến văn hóa đặc sắc của Đà Nẵng và VN", bà Nguyễn Thị Anh Thi nhấn mạnh.