Đề xuất Nhà nước hỗ trợ vốn, thuế cứu doanh nghiệp nguy cơ phá sản

Thông tin được Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí nêu khi thừa ủy quyền Thủ tướng, trình Quốc hội dự thảo Luật Phá sản (sửa đổi), ngày 23/10.

Theo ông Lê Minh Trí, ngoài những mặt tích cực, sau hơn 10 năm thực thi Luật Phá sản 2014 tồn tại nhiều điểm nghẽn trong giải quyết vụ việc phá sản. Nhu cầu giải quyết phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã không ít, nhưng kết quả xử lý chưa nhiều. Cùng với đó, thời gian giải quyết một vụ việc phá sản kéo dài, ảnh hưởng đến kết quả thu hút đầu tư vào Việt Nam.

Tại dự thảo luật sửa đổi, Chính phủ đề xuất Nhà nước có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp nguy cơ phá sản có thể phục hồi sản xuất, kinh doanh. Chính sách hỗ trợ này gồm thuế, tín dụng, lãi suất, đất đai, tài chính... và các biện pháp khác. Chính phủ sẽ xây dựng cơ chế hỗ trợ cụ thể, tùy tình hình thực tế từng thời kỳ.

Đề xuất này nhằm giúp doanh nghiệp, hợp tác xã tái cơ cấu, phục hồi hoặc rút lui khỏi thị trường một cách có trật tự, góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, lành mạnh hóa nền kinh tế.

Phục hồi sản xuất, kinh doanh cũng được Chính phủ đề xuất là một thủ tục độc lập tại dự luật sửa đổi, theo hướng ưu tiên áp dụng để tạo cơ hội, tăng hiệu quả giúp doanh nghiệp quay lại hoạt động. Còn thủ tục phá sản được thiết kế theo hướng linh hoạt, nhanh và hiệu quả.

Khái niệm doanh nghiệp "có nguy cơ mất khả năng thanh toán" cũng được đưa vào dự thảo luật, tức là họ không trả được nợ sẽ đến hạn trong 6 tháng hoặc khoản đến hạn nhưng dưới 6 tháng. Còn "doanh nghiệp mất khả năng thanh toán" được xác định là họ không trả nợ sau 6 tháng kể từ ngày đến hạn.

Thảo luận tại tổ sau đó, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí nói việc sửa luật bám theo định hướng khuyến khích, ưu tiên phục hồi với các doanh nghiệp đang khó khăn, còn nguyện vọng hoạt động. Trước băn khoăn của các đại biểu Quốc hội về khả năng lợi dụng chính sách hỗ trợ của Nhà nước, ông Trí khẳng định "rất khó để lợi dụng".

Theo ông, Nhà nước hỗ trợ, nhưng phải xác định cách làm công bằng và hợp lý như giãn, chứ không miễn nợ. Nhà nước cũng không can thiệp vào trách nhiệm trả nợ của doanh nghiệp.

Luật sư Trương Trọng Nghĩa, đại biểu Quốc hội TP HCM cho rằng luật sửa đổi cần giải quyết được tình trạng các đối tượng lợi dụng quy trình phá sản để trốn tránh nghĩa vụ tài chính và trách nhiệm pháp lý. Theo ông, quy trình phá sản cũng phải được thiết kế, gồm bước phục hồi, để tránh trường hợp "mãi không chịu phá sản", gây thiệt hại rất lớn cho kinh tế.

Tương tự, PGS.TS Trần Hoàng Ngân nói không giải quyết được phá sản khiến phát sinh hoàng loạt vấn đề như chủ doanh nghiệp vướng nợ, tranh chấp với các đối tác, bị triệt tiêu ý chí kinh doanh. "Chúng ta rất cần cơ chế, pháp lý để giải quyết vấn đề phá sản một cách nhanh gọn", ông Ngân nói.

Ở khía cạnh này, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí nói "chính sách đưa ra ưu tiên phục hồi, nhưng nếu doanh nghiệp không đáp ứng được các điều kiện, họ sẽ bị chuyển sang phá sản không để chậm trễ".

Ông cho biết thêm dự luật sửa đổi cũng rút ngắn thời gian xử lý thủ tục phá sản, như đẩy nhanh ứng dụng thủ tục tố tụng trên nền tảng điện tử, cải cách xử lý tài sản.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi cho biết đa số thành viên của cơ quan thẩm tra tán thành quy định thủ tục phục hồi là độc lập, được thực hiện trước khi tiến hành các bước xử lý phá sản.

Tuy nhiên, theo ông Mãi, một số ý kiến cho rằng việc này chưa phù hợp, bởi có thể dẫn đến lạm dụng chính sách hỗ trợ của Nhà nước trong giai đoạn phục hồi, kéo dài thời gian giải quyết vụ việc phá sản. Do đó, họ đề nghị quy định thủ tục phục hồi là một khâu trong quá trình thực hiện phá sản.

Về chính sách hỗ trợ, một số ý kiến đề nghị Nhà nước sẽ giãn, hoãn các loại thuế cho doanh nghiệp, hợp tác xã nợ thuế trong giai đoạn thực hiện phục hồi hoặc có thời hạn nhất định sau phán quyết của tòa án.

Về cơ chế xử lý tài sản của doanh nghiệp khi làm thủ tục phá sản, Chính phủ đề nghị bổ sung quy định cho phép chuyển nhượng đồng bộ tài sản, một phần hoặc toàn bộ mảng, hoạt động kinh doanh. Một phần hoặc toàn bộ doanh nghiệp cũng có thể được chuyển nhượng khi làm thủ tục phá sản, để tối ưu hóa giá trị tài sản, đảm bảo việc làm cho người lao động trước khi có quyết định tuyên bố phá sản.

Ủy ban Kinh tế - tài chính khi thẩm tra cho rằng giải pháp này là cần thiết để dự phòng tối ưu giá trị tài sản doanh nghiệp, khi không thể đưa ra phương án phục hồi, tái cấu trúc khoản nợ.

Tuy nhiên để đảm bảo khả thi, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ xem xét bổ sung quy định mang tính nguyên tắc và giao cơ quan có thẩm quyền quy định chi tiết tại dự thảo luật.

Anh Tú