Đề xuất giảm tiền chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất ở

(Dân trí) - Giá đất mới tăng cao khiến nhiều gia đình khó khăn khi chuyển đổi từ đất nông nghiệp sang đất ở. Bộ Tài chính đề xuất áp dụng mức thu 30-50% phần chênh lệch giá khi chuyển đổi để hỗ trợ người dân.

Bộ Tài chính mới đây có dự thảo tờ trình gửi Chính phủ về dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 103/2024 quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. 

Một trong những nội dung đáng chú ý là đề xuất giảm mức thu tiền sử dụng đất đối với hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở.

Bộ này nêu, có ý kiến phản ánh việc ban hành bảng giá đất mới theo quy định của Luật Đất đai năm 2024 tại nhiều địa phương đã khiến giá đất cao đột biến so với trước đây.

Trong khi đó, các quy định hiện hành về tính tiền sử dụng đất chưa được điều chỉnh kịp thời, khiến hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở phải đóng mức tiền cao gấp nhiều lần so với trước. Không ít địa phương phản ánh tình trạng này tạo áp lực lớn lên người dân, đặc biệt tại khu vực nông thôn, vùng ven đô.

Để xử lý vấn đề thực tiễn trong khi chưa sửa Luật Đất đai năm 2024, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ 2 phương án, trong đó đề xuất lựa chọn phương án có tính hỗ trợ cao hơn cho người dân.

Phương án 1 là giữ nguyên quy định tại Nghị định số 103/2024, tức người dân phải nộp toàn bộ phần chênh lệch giữa giá đất ở và giá đất nông nghiệp theo bảng giá mới.

Tuy nhiên, phương án trên được đánh giá là chưa giải quyết được vướng mắc về nghĩa vụ về tiền sử dụng đất của người dân khi giá đất tính tiền tăng cao so với luật cũ; chưa ưu đãi được cho loại đất vườn ao liền kề thửa đất có nhà ở, đất nông nghiệp trong cùng thửa đất có nhà ở (phải thu cùng với mức đất nông nghiệp thuần túy).

Ở phương án 2, Bộ đề xuất áp dụng lại cơ chế tính theo tỷ lệ phần trăm như trước đây. Với các trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở (quy định chi tiết trong nghị định) thì tiền sử dụng đất được tính bằng 30% mức chênh lệch giữa đất ở và đất nông nghiệp nếu nằm trong hạn mức giao đất ở. Nếu vượt hạn mức, tiền chênh lệch mà người dân phải đóng được tính bằng 50%.

Theo Bộ Tài chính, về bản chất đây là loại đất nông nghiệp dự trữ cho đất ở khi tách hộ, khác với loại đất nông nghiệp thuần túy khác. Do đó, nếu áp dụng tỷ lệ giảm 30-50% như trên sẽ giảm được nghĩa vụ về tiền sử dụng đất của người dân khi giá đất tính tiền tăng cao so với luật cũ đối với đất vườn ao liền kề thửa đất có nhà ở, đất nông nghiệp trong cùng thửa đất có nhà ở. 

Đồng thời, trong bối cảnh chưa thể sửa đổi ngay luật, việc khôi phục cách tính cũ theo tỷ lệ phần trăm sẽ hỗ trợ người dân có đất ở để nhà ở trong hạn mức giao đất ở thì thu tiền sử dụng đất thấp hơn.

Tuy nhiên, cơ chế đề xuất chỉ áp dụng cho các trường hợp có đất vườn, ao liền kề hoặc trong cùng thửa đất có nhà ở. Còn lại, những trường hợp chuyển đổi từ đất nông nghiệp thuần túy như đất trồng trọt, canh tác sang đất ở vẫn phải nộp toàn bộ phần chênh lệch theo bảng giá đất mới sẽ không thuộc diện ưu đãi.

Bộ Tài chính cho biết đã có công văn gửi các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đề nghị báo cáo nhanh về tình hình thực hiện chính sách thu tiền sử dụng đất đối với các trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất. Qua tổng hợp, nhiều địa phương bày tỏ đồng thuận với phương án áp dụng lại cơ chế tính theo tỷ lệ phần trăm, cho rằng phương án này vừa giảm nghĩa vụ tài chính cho người dân, vừa không ảnh hưởng đến việc quản lý đất đai.

Dự thảo nghị định đang tiếp tục được hoàn thiện để trình Chính phủ xem xét ban hành trong thời gian tới.