Đề xuất giá đất tái định cư được tính theo bảng giá và hệ số điều chỉnh

Quốc hội chiều nay nghe tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.

3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết dự thảo nghị quyết bổ sung 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Trường hợp thứ nhất là các dự án khu thương mại tự do, dự án trong trung tâm tài chính quốc tế. Tiếp đó là trường hợp chủ đầu tư đàm phán được trên 75% diện tích hoặc với 75% người có đất, HĐND cấp tỉnh sẽ thu hồi phần còn lại để giao cho họ.

Cuối cùng là trường hợp Nhà nước thu hồi để tạo quỹ đất thanh toán theo hợp đồng BT (hợp đồng xây dựng - chuyển giao), cho thuê đất để tiếp tục sản xuất, kinh doanh.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết đa số ý kiến của Ủy ban cho rằng đây là một đề xuất chính sách nhằm tháo gỡ “nút thắt” trong việc thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội thông qua thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất.

Cơ chế này tạo điều kiện cho nhà đầu tư khi đã đàm phán được phần lớn diện tích đất nhưng gặp khó khăn, không hoàn thành được việc giải phóng mặt bằng để triển khai dự án đúng tiến độ.

Cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ hơn cơ sở đề xuất tỷ lệ diện tích và tỷ lệ số người đồng thuận; cơ chế xử lý đối với diện tích còn lại của dự án khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và nhận được sự đồng thuận của trên 75% số lượng chủ sử dụng đất trong phạm vi thực hiện dự án. Việc xử lý diện tích đất còn lại và số người có đất còn lại phải bảo đảm quyền con người, quyền công dân theo quy định của Hiến pháp; hạn chế phát sinh khiếu nại, khiếu kiện.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề nghị có quy định hài hòa lợi ích khi tính tiền bồi thường, tránh khả năng phát sinh khiếu nại, khiếu kiện khi áp dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh để tính tiền bồi thường đối với những trường hợp còn lại, vì giá đất trong bảng giá thường thấp hơn mức giá trung bình đã thỏa thuận.

Một số ý kiến cho rằng việc bổ sung các trường hợp thu hồi đất cần được cân nhắc thận trọng, bảo đảm quy định của Hiến pháp, tránh ảnh hưởng đến quyền của người dân, không nên áp dụng đại trà trước khi có đánh giá tác động cụ thể. Theo các ý kiến này, có thể báo cáo cấp có thẩm quyền cho phép áp dụng cơ chế thí điểm đối với một số trường hợp Chính phủ đề xuất.

Tránh gây gánh nặng tài chính cho người dân, doanh nghiệp

Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết giá đất bồi thường và giá đất tái định cư được tính theo bảng giá đất và hệ số điều chỉnh.

Theo dự thảo nghị quyết, bảng giá đất được xây dựng theo loại đất, khu vực, vị trí; khu vực có bản đồ địa chính số và cơ sở dữ liệu giá đất thì được xây dựng bảng giá đến từng thửa đất. HĐND cấp tỉnh quyết định bảng giá đất, công bố và áp dụng từ ngày 1/1/2026; sửa đổi, bổ sung bảng giá đất khi cần thiết.

Thẩm tra nội dung trên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính thống nhất với quan điểm tiếp cận nêu tại tờ trình của Chính phủ. Tuy nhiên, Ủy ban nhận định việc đề xuất áp dụng bảng giá đất (thay cho giá đất cụ thể) để tính thu nghĩa vụ tài chính và tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất cần bảo đảm mục tiêu chính của chính sách; bảo đảm tính hài hòa, minh bạch và hiệu quả, tránh gây gánh nặng tài chính cho người dân và doanh nghiệp.

Ủy ban đề nghị làm rõ hơn căn cứ tính tiền sử dụng đất, tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi, bồi thường về đất, giá đất tái định cư là giá theo bảng giá đất và hệ số điều chỉnh có đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn phát triển không. Phân tích thêm, cơ quan thẩm tra cho rằng hệ số điều chỉnh giá đất có ưu điểm dễ tính toán nhưng căn cứ xác định chưa rõ ràng.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng thống nhất với quan điểm Nhà nước - với vai trò đại diện chủ sở hữu về đất đai - cần thực hiện quyền kiểm soát và quyết định giá đất. Ủy ban đề nghị rà soát quy định xử lý chuyển tiếp để bảo đảm không vướng mắc khi thực hiện, đáp ứng yêu cầu tháo gỡ bất cập trong áp dụng bảng giá đất và giá đất cụ thể theo Luật Đất đai hiện hành; nghiên cứu, bổ sung nội dung có tính nguyên tắc, định hướng cụ thể hơn trong việc ban hành hệ số điều chỉnh giá đất.