Đề xuất cho phạm nhân hiến mô, tạng, lưu trữ trứng, tinh trùng

Chính phủ đề xuất bổ sung quy định phạm nhân có quyền được hiến mô, một phần bộ phận cơ thể, được lưu trữ trứng, tinh trùng tại dự án luật Thi hành án hình sự (sửa đổi).

Sáng 12.8, tiếp tục phiên họp 48, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án luật Thi hành án hình sự (sửa đổi). Đây là dự án luật dự kiến trình và thông qua tại kỳ họp 10 sắp tới.

Tại tờ trình, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quốc Hùng cho biết, Chính phủ đề xuất bổ sung quy định phạm nhân có quyền được hiến mô, bộ phận cơ thể, được lưu trữ trứng, tinh trùng theo quy định pháp luật. 

Phạm nhân sẽ được hưởng chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật về hiến mô, bộ phận cơ thể người.

Cùng đó, dự thảo luật bổ sung quy định thu thập thông tin sinh trắc học của phạm nhân, gồm ảnh khuôn mặt, vân tay, mống mắt, ADN, giọng nói đối với những trường hợp chưa có thông tin khi tiếp nhận người chấp hành án phạt tù.

Tại dự thảo luật trình Quốc hội lần này, Chính phủ cũng đề xuất luật hóa quy định trại giam tổ chức cho phạm nhân lao động trong và ngoài trại giam đã được thí điểm theo Nghị quyết 54 năm 2022 của Quốc hội.

Dự thảo luật bổ sung quy định trưởng công an cấp xã có nhiệm vụ giúp UBND cấp xã quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án hình sự tại cộng đồng.

Thẩm tra sơ bộ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, đa số ý kiến cơ quan thẩm tra tán thành với các đề xuất của Chính phủ tại dự thảo luật.

Với đề xuất bổ sung quyền được hiến mô, bộ phận cơ thể; được lưu trữ trứng, tinh trùng của phạm nhân, Thường trực Ủy ban Pháp luật - Tư pháp đề nghị nghiên cứu chỉ nên cho phép phạm nhân hiến mô, bộ phận cơ thể kèm theo điều kiện chặt chẽ, hạn chế thấp nhất ảnh hưởng đến việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ khác của phạm nhân.

Một số ý kiến đề nghị trước mắt chỉ nên quy định cho phép phạm nhân được lưu trữ trứng, tinh trùng mà chưa nên bổ sung quy định quyền được hiến mô, bộ phận cơ thể.

Với quy định thu thập thông tin sinh trắc học của phạm nhân, cơ quan thẩm tra cho rằng yêu cầu này sẽ làm phát sinh khoản kinh phí rất lớn. Ủy ban này đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ mục đích của việc thu thập thông tin sinh trắc học của phạm nhân, đồng thời cần tăng cường ứng dụng chuyển đổi số, công nghệ thông tin để chia sẻ, cập nhật dữ liệu, tránh lãng phí trong quá trình triển khai thực hiện.

Với việc luật hóa việc tổ chức hoạt động lao động, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân ngoài trại giam, ông Hoàng Thanh Tùng cho hay, đa số ý kiến tán thành, song một số ý kiến đề nghị cần có thêm thời gian để đánh giá kỹ lưỡng mô hình tổ chức lao động nói trên. 

Trước mắt, nên tiếp tục thực hiện thí điểm đến năm 2027 theo đúng thời hạn quy định tại Nghị quyết số 54. Trên cơ sở tổng kết, Chính phủ sẽ đề nghị bổ sung quy định phù hợp trong luật.

Đánh giá kỹ tác động để đảm bảo khả thi

Góp ý dự thảo luật, bà Lê Thị Nga, Phó chủ nhiệm thường trực Ủy ban Dân nguyện - Giám sát, cho rằng việc bổ sung quyền hiến mô, bộ phận cơ thể, lưu trữ trứng, tinh trùng đối với phạm nhân thể hiện tính nhân đạo và tính nhân văn sâu sắc, tạo cơ hội cho phạm nhân thực hiện nguyện vọng cống hiến cho gia đình, cho cộng đồng.

Tuy nhiên, bà Nga đề nghị cần bổ sung, đánh giá kỹ tác động để dự trù hết những phát sinh trong thực tiễn về điều kiện, đáp ứng về y tế, về tài chính để đảm bảo khả thi.

Giải trình thêm, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quốc Hùng nhìn nhận, việc quy định hiến mô, bộ phận cơ thể của phạm nhân là nội dung mới so với hệ thống pháp luật Việt Nam song với quốc tế thì không mới. Trong khi đó, hành lang pháp lý cho việc hiến tạng, hiến mô đã có, vì thế việc bổ sung quy định này tại dự thảo luật là "rất tốt".

"Chúng tôi thấy quy định này nên giữ lại, không chỉ bó hẹp trong quy định lưu trữ tinh trùng và trứng, mà quy định rộng hơn là hiến tạng, hiến mô để mở đường cho việc thực hiện", Thứ trưởng Lê Quốc Hùng nói, cho biết hiện rất nhiều phạm nhân tự nguyện hiến tạng, mô để cứu sống người khác.

Về điều kiện, thủ tục thực hiện, ông Hùng cho biết, luật chỉ quy định mang tính nguyên tắc về việc phạm nhân được quyền hiến mô, bộ phận cơ thể, lưu trữ trứng, tinh trùng, còn thủ tục tiến hành được quy định tại các luật khác.

"Khi phạm nhân có nguyện vọng hiến tạng, hiến mô thì phải đưa vào các cơ sở đạt chuẩn y tế, không thể thực hiện trong các bệnh viện ở trại giam. Bộ Công an sẽ đảm bảo điều kiện an toàn cho phạm nhân đi ra bên ngoài để thực hiện", ông Hùng nêu rõ.