Đề xuất cho địa phương giữ lại nguồn lực đất đai 5 năm sau sáp nhập

Đại biểu cho rằng sau sáp nhập tỉnh thành, nhu cầu phát triển hạ tầng kết nối trong địa bàn tỉnh mới rất lớn, do đó cần cho phép địa phương giữ lại nguồn thu từ đất trong 5 năm.

TP.HCM mới sẽ bao gồm TP.HCM hiện tại và 2 tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương. Ảnh: Quỳnh Danh.

Đây là đề xuất được đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân (đoàn TP.HCM) đưa ra trong phiên thảo luận tại tổ sáng 11/6 về nội dung liên quan việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025.

Cụ thể, đại biểu Ngân cho biết tờ trình về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 đã thể hiện rõ 2 nội dung quan trọng, một là góp phần tinh gọn bộ máy hành chính, giảm gánh nặng ngân sách, hai là mở ra không gian phát triển cho các địa phương.

Cho địa phương giữ lại nguồn lực đất đai 5 năm

Theo ông, từ khi đất nước thống nhất năm 1975, số đơn vị hành chính cấp tỉnh đã có những thay đổi rất lớn, ban đầu là 38 tỉnh, sau tăng lên thành 44 tỉnh, rồi 64 tỉnh và hiện tại còn 63 tỉnh, thành phố, tức tăng gần 40%. Điều này đã phát sinh hệ thống bộ máy quản lý Nhà nước rất nặng. Tuy nhiên, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và thời đại số hiện nay, vấn đề áp dụng chính quyền số, chính quyền điện tử đã đặt ra việc tinh gọn bộ máy quản lý Nhà nước là rất cần thiết.

Tuy nhiên, theo đại biểu Ngân, để đạt được mục tiêu vừa tinh gọn vừa đảm bảo hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, việc sắp xếp các tỉnh, thành cần phải lưu ý một số vấn đề.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân, đoàn TP.HCM. Ảnh: Quochoi.vn.

Cụ thể, đại biểu đoàn TP.HCM cho biết sau sắp xếp, sáp nhập, để các địa phương phát huy hết tiềm năng, lợi thế, cần có giải pháp để kết nối liên thông các tỉnh, đảm bảo hạ tầng đồng bộ, không chỉ hạ tầng giao thông mà cả hạ tầng số.

Như trường hợp TP.HCM mới, sau sáp nhập bao gồm TP.HCM hiện tại, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương, hiện khoảng cách kết nối giữa 3 địa phương vào khoảng trên dưới 100 km. Do đó, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng việc kết nối các địa phương cần được đảm bảo, nhất là ở lĩnh vực hạ tầng.

Để làm được điều này, các địa phương cần nguồn lực rất lớn, đặc biệt là nguồn lực tài chính. Do đó, ông đề nghị Bộ Chính trị, Chính phủ, Quốc hội xem xét tại Luật Ngân sách Nhà nước, ưu tiên cho phép các địa phương được giữ lại nguồn thu từ đất đai trong 5 năm, giai đoạn 2026-2030, để đầu tư kết nối hạ tầng đồng bộ.

"Như trường hợp của TP.HCM nếu phải điều tiết 30% nguồn thu từ đất đai về Trung ương sẽ là rất nặng, có thể dẫn tới thiếu hụt nguồn lực đầu tư hạ tầng", đại biểu nói.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân cũng đề xuất cần tiếp tục đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, trong đó chú ý đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho các địa phương; ưu tiên tính tự chủ, tự quyết, tự chịu trách nhiệm của địa phương.

Đồng thời, thể chế cần tương thích với điều kiện kinh tế xã hội, bộ máy quản lý về dân số, quy mô kinh tế của địa phương mới.

Ông dẫn ví dụ TP.HCM mới với quy mô 14 triệu dân, chiếm 1/4 GDP cả nước và 1/3 tổng thu ngân sách, là cực tăng trưởng quan trọng của cả nước. Với quy mô như vậy, TP.HCM cần thể chế tương thích mới có thể phát huy không gian phát triển, tạo được động lực mới ngoài 3 động lực truyền thống là đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu.

Ưu tiên giữ lại địa danh có ý nghĩa lịch sử

Cũng đưa góp ý về nội dung sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM) đề xuất việc sắp xếp, sáp nhập cần ưu tiên giữ lại các địa danh có ý nghĩa lịch sử, gắn liền với quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc.

“Khi sắp xếp, sáp nhập thế nào cũng có địa danh mất đi, nhưng chúng ta cần giữ lại tối đa các địa danh gắn liền với giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc”, đại biểu Nghĩa nhấn mạnh.

Theo ông, địa danh là hồn cốt của dân tộc gắn liền với quá trình lịch sử, góp phần đào tạo con người Việt Nam. Do đó, những địa danh như Lam Sơn, Mê Linh, Chí Linh, Ba Đình, Hoàn Kiếm, Phú Xuân, Sài Gòn, Gia Định, Chợ Lớn… cần được lưu giữ.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa đề xuất có phương án giữ lại các địa danh mang tính lịch sử, gắn liền với truyền thống văn hóa khi sắp xếp, sáp nhập. Ảnh: Quochoi.vn.

Do đó, đại biểu Nghĩa đề xuất Quốc hội nên có chủ trương nhất quan về việc giữ lại các địa danh mang tính lịch sử, ưu tiên các địa danh gắn liền với truyền thống văn hóa.

Theo kế hoạch, sáng mai (12/6), Quốc hội sẽ thảo luận hội trường, sau đó biểu quyết thông qua nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh. Nghị quyết sẽ có hiệu lực từ ngày mai, sớm hơn dự kiến ban đầu là ngày 1/7. Quốc hội cũng sẽ hình thành các đoàn đại biểu mới ngay từ ngày mai.

Trước đó, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, thừa ủy quyền của Thủ tướng, đã trình đề án sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh trước Quốc hội.

Bộ trưởng Nội vụ cho biết trên cơ sở hiện trạng, định hướng phát triển của 63 tỉnh, thành phố trong cả nước, Chính phủ xây dựng 23 phương án sắp xếp đối với 52 đơn vị hành chính cấp tỉnh để hình thành 23 đơn vị hành chính cấp tỉnh mới.

Sau sắp xếp, cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, gồm 6 thành phố trực thuộc trung ương và 28 tỉnh.

Toàn bộ 23/23 đơn vị hành chính cấp tỉnh hình thành sau sắp xếp đã đạt định hướng tiêu chuẩn của đơn vị hành chính cấp tỉnh theo quy định tại Nghị quyết số 76 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, kết quả lấy ý kiến nhân dân đạt tỷ lệ đồng thuận cao, trung bình cả nước là 96,19% và 100% HĐND cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã của 52 tỉnh, thành phố đã biểu quyết tán thành chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh của địa phương mình.