Đề xuất cấm tuyệt đối thuốc lá điện tử, bóng cười

Nhiều đại biểu Quốc hội thống nhất việc bổ sung thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, bóng cười vào danh mục cấm đầu tư kinh doanh tại Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi).

Các sản phẩm thuốc lá điện tử có hương vị được trưng bày trên kệ hàng tại Mỹ. Ảnh: Reuters.

Ngày 27/11, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi). Một trong những vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm của các đại biểu là đề xuất bổ sung thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng dùng cho mục đích giải trí vào danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh, nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và trật tự an toàn xã hội.

Ủng hộ cấm thuốc lá điện tử, bóng cười

Nhiều đại biểu bày tỏ thống nhất với cơ quan soạn thảo về việc bổ sung thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục cấm đầu tư kinh doanh tại Điều 6 của dự thảo Luật.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn TP Hà Nội) nhấn mạnh việc bổ sung quy định này được cử tri rất vui mừng và phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 173 của Quốc hội. Tuy nhiên, ông đề nghị cần quy định đầy đủ hơn về nội dung này trong Luật Đầu tư (sửa đổi) vì hiện tại mới chỉ ghi là "kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng".

Đại biểu đề xuất viết đầy đủ theo hướng: Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện có tác hại cho sức khỏe con người. Lý do là nếu chỉ cấm kinh doanh thì vẫn có thể đầu tư để sản xuất, làm kho chứa, hoặc vận chuyển.

Về Điều 152 quy định chuyển tiếp, đại biểu Trí bày tỏ lo ngại về việc Chính phủ quy định xử lý chuyển tiếp đối với dự án đầu tư sản xuất thiết bị điện tử cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam chỉ để xuất khẩu.

Ông đề nghị quy định thời gian chấm dứt chuyển tiếp ngay trong Luật, chỉ khoảng 6 tháng và tối đa là 12 tháng. Đồng thời, cho rằng việc vẫn cho sản xuất để xuất khẩu là điều chưa phù hợp, vì "ở đâu cũng là con người, ở đâu cũng là nhân loại, tại sao cấm ở Việt Nam nhưng lại cho xuất khẩu".

Đại biểu Nguyễn Anh Trí, đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn.

Cùng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cũng đồng tình rằng mặt hàng này đã cấm thì kể cả sản xuất, mua bán, chế biến đi xuất khẩu cũng không được. Đại biểu lo ngại việc xuất khẩu có đảm bảo không, hay lại tiêu dùng trong nước khi mà thuốc lá lậu đang nhập tràn lan và chưa quản lý được.

Tham gia góp ý xây dựng dự thảo Luật, đại biểu Phạm Trọng Nhân (đoàn TP.HCM) đã kiến nghị bổ sung bóng cười, khí N2O, dùng cho mục đích giải trí và các chất hướng thần mới vào danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh.

Lấy ví dụ thực tế, đại biểu Nhân cảnh báo khí cười N2O là chất hướng thần mới, đang đi đúng theo "con đường hủy hoại sức khỏe" như bài học từ thuốc lá điện tử, nhưng với tốc độ nhanh hơn và hậu quả nặng hơn. Mâu thuẫn được chỉ ra là một sản phẩm được y tế cảnh báo, công an truy quét, báo chí lên tiếng nhưng lại nằm ngoài vòng pháp luật, cụ thể là các điều khoản cấm đầu tư kinh doanh ngay trong dự luật này.

Ông Nhân cũng chỉ ra rằng thị trường bóng cười được mô tả là "thị trường 5 không": không phép, không tiêu chuẩn chất lượng, không điểm kiểm định độc tính, không truy xuất nguồn gốc, không báo cáo y tế định kỳ. Đây là một thị trường vận hành hoàn toàn nằm ngoài vùng kiểm soát của Nhà nước và giải pháp duy nhất được đề xuất là đóng cửa ngay tại Điều 6 của Luật Đầu tư (sửa đổi).

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (đoàn TP.HCM) đề nghị cấm bóng cười, khí N2O, dùng cho mục đích giải trí. Ảnh: Quochoi.vn.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân khẳng định nguyên tắc quản trị rủi ro trong y tế, môi trường hóa chất, dược phẩm đều khẳng định khi rủi ro cao, hậu quả nghiêm trọng, nhóm bị ảnh hưởng là thanh thiếu niên, công cụ kiểm soát chủ yếu chính là phải ưu tiên phòng ngừa. Thực tế đã có nhiều quốc gia cấm N2O hoặc các chất hướng thần mới và không quốc gia nào gặp phải vấn đề pháp lý quốc tế khi bảo vệ thanh thiếu niên.

Do đó, đại biểu đề nghị cấm tuyệt đối bóng cười, khí N2O, dùng cho mục đích giải trí và các chất hướng thần mới. Đồng thời, đề xuất giao Chính phủ xây dựng tiêu chí nhận diện các chất hướng thần mới để cập nhật kịp thời, rà soát toàn bộ khí công nghiệp và khí thực phẩm để ngăn chặn việc lợi dụng vỏ bọc thương mại.

Cấm thuốc lá điện tử để bảo vệ thế hệ trẻ

Các đại biểu đều nhấn mạnh mục tiêu chính của việc cấm là để bảo vệ thế hệ trẻ và trật tự xã hội. Thực tế đã cho thấy thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang nhắm vào nhóm trẻ dễ tổn thương.

Đơn cử như tỷ lệ học sinh 13-17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tăng từ 2,6% (năm 2019) lên 8,4% (năm 2023); đặc biệt, nhóm 13-15 tuổi tăng từ 3,5% (năm 2022) lên 7,2% (năm 2023), tức tăng gần gấp đôi. Chỉ riêng trong năm 2023, đã có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng theo báo cáo tổng hợp từ gần 700 cơ sở y tế trên toàn quốc.

Thực tiễn cho thấy thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng thường được ngụy trang để trà trộn các chất gây nghiện và kích thích thần kinh mạnh, đặc biệt là tại trường học, nơi công cộng, khiến việc kiểm soát rất khó khăn.

Do vậy, các đại biểu cho rằng việc cấm hoàn toàn đáp ứng được các cam kết quốc tế của Việt Nam, cụ thể là Công ước khung về kiểm soát thuốc lá của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Giải trình nội dung về việc cấm kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và điều chỉnh phạm vi chất cấm, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định không quy định các trường hợp loại trừ được phép thực hiện đầu tư kinh doanh loại hàng hóa này do chưa có cơ sở pháp lý, cơ sở chính trị và thực tiễn cụ thể.

Dự luật lần này quy định cấm tuyệt đối thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Tuy nhiên, dự thảo có xử lý chuyển tiếp đối với các dự án đầu tư sản xuất thiết bị điện tử cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam chỉ để xuất khẩu và đã được chấp thuận đầu tư trước thời điểm Nghị quyết 173 của Quốc hội có hiệu lực.

Lý giải về điều khoản chuyển tiếp này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 173 quy định cứng về việc dừng sản xuất, một số ít nhà máy (chủ yếu là của nước ngoài) đang sản xuất tại Việt Nam đã có nhiều đơn kiện.

"Chúng ta quy định khi các nhà máy đang làm, đang sản xuất và xuất đi nước ngoài. Cho nên không còn con đường nào khác là phải có điều khoản chuyển tiếp cho các nhà máy trước đây đang làm, cho đến khi hết thời hạn phải dừng, còn chúng ta tuyệt đối không sản xuất mới", Bộ trưởng Tài chính nhấn mạnh.

Về phạm vi các chất bị cấm, Bộ trưởng Thắng cho biết đã tiếp thu ý kiến của các đại biểu và sẽ điều chỉnh bổ sung thêm cả khí cười N2O cũng như là các chất hướng thần vào danh mục. Bộ Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an và Bộ Y tế để rà soát, điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp, chặt chẽ nhằm ngăn ngừa và loại trừ các trường hợp ngoại lệ.