Đề xuất bỏ án tử hình với tội tham ô, nhận hối lộ, sản xuất thuốc giả

Chính phủ đề xuất bỏ án tử hình với 8 tội danh, trong đó có các tội tham ô tài sản, nhận hối lộ và sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh.

Sáng nay 20.5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Công an thừa ủy quyền của Thủ tướng trình bày tờ trình dự án bộ luật Hình sự (sửa đổi). Chiều cùng ngày, dự án luật sẽ được đưa ra thảo luận tại tổ.

Đề xuất bỏ án tử hình với 8 tội danh

Tại tờ trình, Chính phủ cho biết, bộ luật Hình sự hiện hành đang quy định 18 tội danh có mức hình phạt cao nhất là tử hình. Song, thực tế thời gian qua cho thấy một số tội danh không cần thiết phải duy trì hình phạt tử hình; các tòa án cũng không hoặc ít áp dụng áp dụng hình phạt này khi tuyên án.

Việc duy trì hình phạt tử hình đối với một số tội danh còn gây khó khăn trong hợp tác quốc tế về phòng, chống tội phạm. Điển hình như nhóm tội về tham ô, nhận hối lộ hoặc vận chuyển trái phép chất ma túy, nhiều quốc gia yêu cầu Việt Nam cam kết không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành án tử hình, nhưng Việt Nam chưa cam kết. Do đó, khi Việt Nam yêu cầu tương trợ tư pháp có liên quan đến án tử hình thì gần như không nhận được phản hồi.

Từ thực tiễn nêu trên, Chính phủ đề xuất bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án (vẫn bảo đảm cách ly người phạm tội ra khỏi đời sống xã hội) đối với 8 tội danh.

Những tội này gồm: tham ô tài sản (điều 353); nhận hối lộ (điều 354); vận chuyển trái phép chất ma tuý (điều 250); hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (điều 109); gián điệp (điều 110); phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (điều 114); sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (điều 194); phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (điều 421).

Ngoài ra, Chính phủ cũng dự kiến bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án đối với 10/18 tội danh còn duy trì hình phạt tử hình.

Đề nghị cân nhắc kỹ

Tại báo cáo thẩm tra, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho hay, quá trình thảo luận có 2 luồng ý kiến xung quanh việc có nên bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh hay không.

Loại thứ nhất là tán thành với đề xuất của Chính phủ. Thực tế xét xử đã cho thấy tòa án không còn áp dụng hình phạt tử hình đối với tội gián điệp và rất ít áp dụng đối với tội tham ô tài sản, nhận hối lộ. Việc không áp dụng hình phạt tử hình đối với các tội danh này sẽ tạo điều kiện thuận lợi, tăng cường tính khả thi trong công tác thu hồi tài sản, bảo đảm tính nhân văn, phù hợp với xu hướng thế giới…

Loại ý kiến thứ hai (chiếm đa số) tán thành chủ trương xem xét bỏ hình phạt tử hình với các tội danh trong bộ luật Hình sự, song cần đánh giá kỹ lưỡng, cân nhắc thận trọng bãi bỏ với tội danh nào, tránh gây tác động bất lợi tới hiệu quả răn đe, phòng ngừa và xử lý tội phạm.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều nước phát triển cao vẫn giữ số lượng tội có hình phạt tử hình nhiều hơn Việt Nam, có quốc gia nhiều năm chưa thi hành hình phạt này.

Đáng chú ý, có ý kiến đề nghị cân nhắc thận trọng việc bỏ hình phạt tử hình đối với tội tham ô và nhận hối lộ, bởi hiện nay tình hình tham nhũng vẫn đang diễn biến rất phức tạp. Việc quy định hình phạt tử hình sẽ có tác dụng răn đe cao. Hầu hết số người bị truy cứu về các tội tham nhũng có khung hình phạt tử hình đều rất tích cực hợp tác, cố gắng khắc phục hậu quả.

Có ý kiến thì đề nghị cân nhắc việc bỏ hình phạt tử hình đối với tội sản xuất buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh. Bởi lẽ, đây là hành vi trục lợi trên nỗi đau của người bệnh (nhất là hành vi sản xuất), có thể dẫn đến chết người và nhất là trong bối cảnh Nhà nước đang rất cương quyết chống sản xuất, buôn bán hàng giả.

Cũng có ý kiến đề nghị cân nhắc không bỏ hình phạt tử hình đối với tội vận chuyển trái phép chất ma túy. Nếu bỏ hình phạt này sẽ làm giảm tính răn đe, tạo kẽ hở để tội phạm ma túy phát triển phức tạp và nguy cơ Việt Nam có thể sẽ trở thành điểm trung chuyển ma túy quốc tế.