Đề xuất bỏ mô hình đại học quốc gia và đại học vùng

Đây là đề xuất được đưa ra tại tọa đàm Tham vấn chính sách xây dựng dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức sáng 14-5.

Theo báo cáo đánh giá tác động của chính sách Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Luật Giáo dục đại học hiện hành quy định về tổ chức đại học có trường đại học thành viên (mô hình 2 cấp) có nhiều bất cập, đặc biệt khi thực hiện cơ chế tự chủ.

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Vũ Hoàng Linh - chủ tịch hội đồng trường Trường đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội - đồng quan điểm mô hình đại học 2 cấp đang gặp những vướng mắc.

Theo ông, với những người làm công tác chuyên môn, khó khăn nhất của mô hình đại học 2 cấp không phải về mặt quản lý, mà khi làm việc với đối tác nước ngoài gặp khó khăn trong việc giải thích "trường đại học trong đại học" là gì.

"Chúng tôi giới thiệu là University, ở trên chúng tôi lại có một University nữa. Nước ngoài họ không hiểu giáo dục đại học Việt Nam như thế nào mà lại có University trong University (trường đại học trong đại học).

Chúng tôi lại phải giải thích University ở trên như một cái ô, hoặc giống với hệ thống trường Đại học California của Mỹ, nhưng hoàn toàn không phải như vậy. 

Tôi hoàn toàn nhất trí mô hình đại học quốc gia, đại học vùng (mô hình 2 cấp) có vấn đề, phải rà soát", ông Linh nói.

Ông Bùi Xuân Hải - hiệu trưởng Trường đại học Hải Phòng - cho rằng nếu nghiên cứu bỏ đại học quốc gia và đại học vùng thì đây sẽ là đột phá của Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).

Theo ông, mô hình đại học quốc gia ra đời những năm 1995-1996 với cách nhìn khác hiện tại, đại học quốc gia được đưa nhiều trường thành viên vào và lập rất nhiều khoa. Những năm qua, các khoa này lần lượt trở thành trường, trường thành viên. Có những trường thành viên quy mô nhỏ với 100 giáo viên, vài nghìn sinh viên.

Về mặt quản lý nhà nước, theo ông mô hình đại học 2 cấp khiến các trường đại học thành viên rơi vào cảnh "một cổ hai tròng", trái với nguyên tắc tự chủ đại học.

"Nếu xác định các trường thành viên là cơ sở giáo dục đại học thì hãy để họ tự chủ như các trường đại học độc lập khác, không cần cái ô này nữa.

Không thể xếp ngang hàng cơ sở giáo dục đại học Việt Nam gồm đại học quốc gia, đại học vùng, đại học, trường đại học, học viện", ông Hải nói.

Ông Hải cho biết ủng hộ việc phát triển mô hình đại học, nhưng ở trong có các school (trường), không nên để trường đại học thành viên có tư cách pháp nhân trong đại học.

"Các đại học quốc gia và các đại học vùng nên bỏ, phát triển và hợp nhất các trường nhỏ của đại học quốc gia và đại học vùng vào để xứng tầm", ông Hải đề xuất.

Theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, mô hình "trường đại học trong đại học" đã được thảo luận nhiều. Tuy nhiên, thứ trưởng cho rằng đây là những bất cập của mô hình đại học 2 cấp, không phải chuyện bỏ đại học quốc gia và đại học vùng. Đại học quốc gia và đại học vùng là những đơn vị được Nhà nước quản lý theo sứ mạng, có vị thế riêng.

"Chúng ta phải bàn về quản trị bên trong, không phải vấn đề bỏ đại học quốc gia hay đại học vùng. Phải xem xét mô hình này cần cải tiến như thế nào", ông Sơn nhấn mạnh.

Hiện trên cả nước có 2 đại học quốc gia, gồm Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia TP.HCM. Ba đại học vùng, gồm Đại học Thái Nguyên, Đại học Huế, Đại học Đà Nẵng.

Các đại học còn lại gồm Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Kinh tế TP.HCM, Đại học Duy Tân và Đại học Kinh tế quốc dân, Đại học Phenikaa.