Đề nghị nghiên cứu kỹ việc giữ lại thị xã, thành phố thuộc tỉnh

Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc (MTTQ) Việt Nam đề nghị nghiên cứu kỹ việc giữ lại đơn vị hành chính dưới tỉnh là thị xã, thành phố thuộc tỉnh và thị trấn.

Đề nghị nói trên được nêu tại báo cáo kết quả lấy ý kiến trong hệ thống MTTQ Việt Nam đối với việc sửa đổi Hiến pháp 2013 của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam (Ban Thường trực), ngày 29.5.

Ban thường trực cho hay, theo ý kiến chuyên gia, nhà khoa học và một số ý kiến từ địa phương, việc giữ lại đơn vị hành chính là thị xã, thành phố thuộc tỉnh và thị trấn là để đảm bảo giữ và tiếp tục phát huy các giá trị của đô thị đã hình thành trong nhiều năm, gắn với các yếu tố lịch sử, truyền thống và các yêu cầu của quản lý, phát triển đô thị.

Về tổ chức đơn vị hành chính, Ban Thường trực cũng đề nghị cần tiếp tục giữ lại quy định "phải lấy ý kiến nhân dân địa phương" tại khoản 3 điều 110 Hiến pháp hiện hành (về sáp nhập, giải thể, thành lập đơn vị hành chính), để bảo đảm thể hiện đầy đủ quyền làm chủ của nhân dân.

Theo Ban Thường trực, việc thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính là một vấn đề rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của nhân dân. Nhân dân phải được tham gia vào quá trình ra quyết định những vấn đề lớn, hệ trọng của đất nước.

Theo đó, việc lấy ý kiến nhân dân về thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong quá trình ra quyết định điều chỉnh địa giới, góp phần củng cố đoàn kết, ủng hộ chính quyền và duy trì ổn định chính trị - xã hội.

Cạnh đó, trong điều kiện chuyển đổi số mạnh mẽ và cơ sở dữ liệu dân cư ngày càng được quản lý chặt chẽ, minh bạch, việc lấy ý kiến nhân dân sẽ được thực hiện thuận lợi và thực chất.

Liên quan tới tổ chức đơn vị hành chính, dự thảo sửa đổi Hiến pháp lấy ý kiến nhân dân đã bỏ quy định về đơn vị hành chính cấp huyện; bỏ các đơn vị hành chính thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thị trấn và sửa đổi thành: các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Dự thảo nghị quyết cũng quy định rõ: việc xác định các loại đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và trình tự, thủ tục thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính do Quốc hội quy định.

Dự thảo nghị quyết đã bỏ quy định "phải lấy ý kiến nhân dân địa phương" khi thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính.

Giữ quyền chất vấn của HĐND với chánh án TAND, viện trưởng Viện KSND

Ban Thường trực đề nghị cân nhắc quy định "chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND được tổ chức ở đơn vị hành chính phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định".

Ban Thường trực lý giải, hiện nay theo đề án tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp gồm cấp tỉnh và cấp xã thì chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND được thành lập ở tất cả các đơn vị hành chính, không phân biệt ở bất kỳ đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp dưới tỉnh (đều thành lập ở cả tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và xã, phường, đặc khu). Sự khác biệt chỉ nằm trong chức năng, nhiệm vụ của HĐND, UBND ở tỉnh với thành phố, ở xã với phường và đặc khu.

Ban Thường trực đề nghị cần tiếp tục quy định quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với chánh án TAND và viện trưởng Viện KSND (như khoản 2 điều 115 Hiến pháp 2013).

Theo Ban Thường trực, việc duy trì quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với các chức danh tư pháp này không chỉ mang ý nghĩa về trách nhiệm giải trình, mà còn bảo đảm nguyên tắc kiểm soát quyền lực nhà nước thông qua cơ chế giám sát của cơ quan dân cử ở địa phương đối với hoạt động tư pháp.

Điều này cũng phù hợp với tính chất, vị trí và chức năng giám sát của HĐND, góp phần tăng cường tính minh bạch, dân chủ trong hoạt động của bộ máy nhà nước.

Cạnh đó, Ban Thường trực đề nghị bổ sung thêm đối tượng chất vấn chánh án TAND khu vực, viện trưởng Viện KSND khu vực để bảo đảm quyền giám sát toàn diện của nhân dân đối với các chức danh này từ trung ương đến địa phương.

Theo Ban Thường trực, tính đến ngày 28.5, hệ thống MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức thành viên của Mặt trận đã tổ chức 61.791 hội nghị lấy ý kiến. 

Tổng số ý kiến góp ý vào toàn bộ nội dung của dự thảo nghị quyết sửa đổi Hiến pháp là gần 52 triệu ý kiến (trong đó có gần 2,6 triệu ý kiến của tổ chức và 48,6 triệu ý kiến của cá nhân). 

Có trên 49,9 triệu ý kiến tán thành (chiếm 98,9%) đối với dự thảo sửa đổi, 615.420 ý kiến tán thành và đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn (chiếm 1,1%) đối với dự thảo nghị quyết sửa đổi Hiến pháp 2013.