Trong lúc Tổng thống Donald Trump chuẩn bị thăm Trung Đông tuần này, một số quan chức chính quyền ngay lập tức nhớ tới gương mặt quen thuộc từng dẫn dắt chính sách Mỹ ở khu vực này: Jared Kushner.
Con rể Tổng thống, người từng là nhà đàm phán chính về Trung Đông trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump và xây dựng mối quan hệ sâu sắc với các lãnh đạo khu vực, đã giữ vai trò cố vấn không chính thức cho các quan chức chính quyền hiện tại về những cuộc đàm phán với giới lãnh đạo Arab, theo các nguồn thạo tin.
Mặc dù Kushner khó có thể cùng công du Trung Đông với Tổng thống Trump, anh đã tham gia khá sâu rộng vào những cuộc thảo luận với các quốc gia Arab, trong đó có Arab Saudi, về việc ký kết các thỏa thuận thúc đẩy bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Israel.
Ưu tiên hàng đầu mà Tổng thống Trump hướng tới trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai là đạt được "các thỏa thuận kinh tế" với Arab Saudi, Qatar và Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), ba điểm dừng chân của ông trong chuyến đi, nhằm tăng cường đầu tư từ các nước này vào Mỹ.
Nhưng Kushner và các cố vấn khác cũng âm thầm vạch ra mục tiêu tham vọng hơn là mở rộng Hiệp ước Abraham, thỏa thuận từng được Mỹ làm trung gian đàm phán trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump nhằm bình thường hóa quan hệ giữa một số quốc gia Arab với Israel, các nguồn tin cho biết.
"Đó là chủ đề đang được thảo luận", CNN dẫn lời một quan chức cấp cao Nhà Trắng cho hay.
Kushner từng đóng vai trò chủ chốt trong việc đưa UAE ký thỏa thuận bình thường hóa với Israel vào năm 2020. Lần này, anh đã cố vấn cho nhóm của ông Trump về cách tiếp cận những cuộc đàm phán nhạy cảm với các lãnh đạo Arab Saudi.
Những người tham gia các cuộc thảo luận cho hay chính quyền Trump không ảo tưởng rằng họ sẽ nhanh chóng đạt thỏa thuận với Riyadh. Nhưng họ coi các cuộc gặp mặt trực tiếp giữa Tổng thống Trump và các lãnh đạo Arab Saudi là cơ hội tuyệt vời để đạt được tiến triển cho Hiệp ước Abraham.
"Chúng tôi rất mong đợi các quốc gia khác sẽ ký thỏa thuận trước Arab Saudi", một quan chức cấp cao chính quyền Trump cho hay, thêm rằng chính quyền đang tham gia vào hàng loạt cuộc đối thoại "với nhiều quốc gia" ở Trung Đông để thúc đẩy họ bình thường hóa quan hệ với Israel.
Nhà Trắng coi Kushner là tiếng nói chủ chốt giúp đạt được các thỏa thuận như vậy.
"Jared là chuyên gia về Trung Đông", nguồn tin từ chính quyền nói với CNN. "Anh ấy biết tất cả những người liên quan và là một trong số rất ít người được các lãnh đạo Arab cũng như Israel lắng nghe".
Nhưng những người chỉ trích Tổng thống Trump và một số nhà ngoại giao lưu ý rằng Kushner có nhiều lợi ích kinh doanh ở Trung Đông và điều này sẽ tạo ra rắc rối nếu anh tham gia vào công việc của chính quyền ở khu vực. Anh đã thành lập Affinity Partner, công ty đầu tư nhận được hỗ trợ tài chính đáng kể từ các quỹ đầu tư quốc gia ở Vùng Vịnh.
"Kushner đã góp phần tạo ra một số thành công lớn nhất trong chính sách đối ngoại của ông Trump trước đây, trong đó có Hiệp ước Abraham lịch sử, để giúp mang lại hòa bình cho Trung Đông. Lần này, chúng tôi coi trọng chuyên môn và hoan nghênh những lời khuyên từ anh ấy về mọi lĩnh vực mà Kushner sẵn sàng giúp đỡ", giám đốc truyền thông Nhà Trắng Steven Cheung cho biết.
Tình hình Trung Đông đã thay đổi đáng kể so với nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump. Đợt tấn công của Hamas ngày 7/10/2023 và cuộc chiến sau đó ở Gaza đã gây ra những rạn nứt mới giữa Israel và các nước láng giềng Arab. Arab Saudi đã tuyên bố sẽ không tham gia Hiệp ước Abraham nếu xung đột Palestine - Israel chưa được giải quyết.
Nhưng thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza gần như đã tan vỡ, và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố sẽ mở một chiến dịch mới dữ dội hơn ở Gaza.
Chưa rõ ông Trump sẽ thu hẹp khoảng cách về lập trường với Thái tử Arab Saudi bin Salman như thế nào liên quan đến Israel. Tuy nhiên, những người thân cận với Kushner cho biết anh tin rằng chính quyền có thể đưa ra những đề xuất để làm dịu quan điểm của Thái tử rằng Arab Saudi sẽ chỉ tham gia Hiệp ước Abraham khi người Palestine có con đường rõ ràng để trở thành một quốc gia.
Kushner đã phát triển mối quan hệ cá nhân thân thiết với Thái tử bin Salman dưới chính quyền Trump đầu tiên. Hai người vẫn duy trì liên lạc qua WhatsApp và họ thường xuyên trao đổi công việc, theo một số nguồn thạo tin.
"Luôn có cách giải quyết vấn đề và Jared đã suy nghĩ rất nhiều về điều đó. Anh ấy luôn tư duy vượt ra ngoài khuôn khổ", một quan chức cấp cao chính quyền tham gia vào các cuộc đàm phán cho hay.
Steve Witkoff, đặc phái viên về Trung Đông của Tổng thống Trump, gần đây cho biết ông hy vọng có thể sớm mở rộng Hiệp ước Abraham.
"Chúng tôi tin rằng sẽ có một vài hoặc rất nhiều thông báo rất, rất sớm", ông nói. Witkoff dự kiến tham gia cùng Tổng thống Trump trong chuyến công du Trung Đông sắp tới. Ngoại trưởng Marco Rubio, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent dự kiến cũng có các chuyến đi riêng tới khu vực để xúc tiến đàm phán.
"Có rất nhiều người muốn tham gia chuyến đi này", một quan chức chính quyền giấu tên tiết lộ.
Kushner không muốn một vai trò chính thức trong chính quyền nhiệm kỳ hai của Tổng thống Trump, nhưng anh vẫn là tiếng nói quan trọng nơi hậu trường về các cuộc đàm phán ở Trung Đông, các nguồn tin cho biết.
"Anh ấy thích được tự do làm những gì mình muốn. Kushner muốn hoạt động ở hậu trường cho đến khi đạt được điều gì đó thành công mà anh ấy có thể công khai nói về nó", một nguồn tin cho biết.
Theo các nguồn tin, mối quan hệ thân thiết giữa Kushner với Witkoff cũng là một phần lý do khiến anh tham gia cố vấn cho chính quyền các vấn đề về Trung Đông.
Các quan chức chính quyền và những người thân cận với Kushner cho hay hai người đã giữ liên lạc kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức. Kushner thường xuyên đưa ra lời khuyên cho Witkoff về cách đàm phán với các lãnh đạo Arab.
"Anh ấy giúp Steve Witkoff kết nối với mọi người ở đó, đưa ra ý kiến tham vấn cho đặc phái viên này", một quan chức nói.
"Kushner là người ủng hộ lớn nhất của Witkoff, giúp ông ấy hiểu rõ các vấn đề", một quan chức khác cho hay. "Anh ấy rất thoải mái khi đứng ở phía sau".
Vũ Hoàng (Theo CNN, AFP, Reuters)
Tin liên quan
