Đào tạo y và luật ở trường chuyên ngành hay đa ngành?

Chủ trương không cho phép các trường ĐH không chuyên đào tạo bác sĩ và cử nhân luật đang thu hút sự quan tâm mạnh mẽ của dư luận xã hội.

Ngày 25.11 vừa qua, thảo luận về dự thảo quyết định chủ trương đầu tư 2 chương trình mục tiêu quốc gia liên quan đến lĩnh vực giáo dục và y tế, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ băn khoăn về chất lượng giáo dục, trong đó có giáo dục ĐH. Nêu ý kiến thảo luận tại tổ, Phó thủ tướng thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đề cập chủ trương không cho phép các trường ĐH không chuyên đào tạo một số lĩnh vực. Ví dụ, chỉ trường y mới được đào tạo bác sĩ và tới đây sẽ không cho phép trường không chuyên khoa luật đào tạo cử nhân luật mà chỉ được dạy luật như một môn phối hợp.

ĐỒNG TÌNH CHẤN CHỈNH ĐÀO TẠO NGÀNH Y

GS-TS Trần Diệp Tuấn, Chủ tịch Hội đồng trường Trường ĐH Y Dược TP.HCM, bày tỏ quan điểm ủng hộ chủ trương chấn chỉnh hoạt động đào tạo ngành y. Hiện ngành y được đào tạo ở nhiều trường, trong đó có những trường chưa đáp ứng đủ các điều kiện chuẩn về đội ngũ giảng viên, cơ sở thực hành.

"Có những trường, giảng viên cơ hữu rất ít và sử dụng phần lớn bác sĩ của bệnh viện (BV). Đây là lực lượng rất quan trọng hỗ trợ quá trình đào tạo thực hành cho sinh viên (SV) y khoa, nhưng không thể thay thế giảng viên ĐH với ngành y. Các SV y khoa cần được học để có nền tảng vững chắc để làm một bác sĩ chứ không chỉ thuần túy thực hành mà không có cơ sở lý luận khoa học. Trong khi đó, nhiều trường không có cơ sở thực hành, SV được gửi đến các BV và có những BV, SV thực hành còn đông hơn cả bệnh nhân… Điều này về lâu dài sẽ tác động đến chất lượng đào tạo y khoa nói chung", GS Tuấn nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, TS-BS Diệp Bảo Tuấn, Giám đốc BV Ung bướu TP.HCM, chia sẻ: "Tôi hoàn toàn ủng hộ mạnh mẽ chủ trương chỉ trường y khoa mới được phép đào tạo bác sĩ tại VN. Đây là bước đi thiết yếu và quan trọng nhằm bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực y tế và trên hết là bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người dân".

"Nghề y là một nghề có nguy cơ cao, sai sót dù nhỏ cũng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Việc siết chặt quy trình đào tạo ngay từ đầu, chỉ thông qua các trường y khoa có truyền thống và kinh nghiệm, sẽ giúp cung cấp cho thị trường những bác sĩ có đạo đức nghề nghiệp vững vàng và kỹ năng lâm sàng được rèn luyện bài bản. Đây là yếu tố cốt lõi để giảm thiểu rủi ro trong điều trị", TS-BS Diệp Bảo Tuấn nhấn mạnh.

Giám đốc BV Ung bướu TP.HCM cho rằng áp dụng chủ trương này sẽ giúp VN từng bước tiệm cận các tiêu chuẩn đào tạo y khoa quốc tế, tạo điều kiện cho việc công nhận bằng cấp và trao đổi chuyên môn trong tương lai.

ĐÀO TẠO Y KHOA TRONG MÔ HÌNH ĐA NGÀNH THÚC ĐẨY NGHIÊN CỨU LIÊN NGÀNH

Trong khi đó, BS CKII Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết - đái tháo đường, BV Bạch Mai, cho hay ở các nước được coi là "top" về đào tạo y khoa như Mỹ, Canada thì đa số là trường y, trường sức khỏe (medical school) thuộc một ĐH đa ngành (Harvard Medical School - thuộc Harvard University; Johns Hopkins School of Medicine - thuộc Johns Hopkins University…). Ở châu Âu (Anh, Đức, Pháp, Hà Lan…) cũng tương tự, đa phần là khoa/faculty y của ĐH, có nơi là "University Medical Center" gắn với BV ĐH.

"Bản thân y học hiện đại gắn chặt với sinh học phân tử, công nghệ, AI, dữ liệu lớn, kinh tế y tế… Nếu chỉ trường y mới được dạy bác sĩ, vô hình trung ta cắt bớt cơ hội hợp tác giữa y, công nghệ, khoa học cơ bản, xã hội học… trong cùng một ĐH", BS Dương Minh Tuấn nói.

Một giảng viên Trường ĐH Y Hà Nội cũng nêu quan điểm đào tạo y khoa trong mô hình ĐH đa ngành (đa lĩnh vực) sẽ thúc đẩy tính nghiên cứu đa ngành, liên ngành, khả năng đổi mới, sáng tạo và khả năng bao phủ rộng.

Đào tạo y khoa cần rất nhiều nguồn lực bao gồm nguồn giảng viên, chương trình đào tạo, phòng thí nghiệm, BV thực hành, cơ sở nghiên cứu, môi trường nghề nghiệp… Do đó, chủ trương trường y đào tạo bác sĩ y khoa nên được hiểu là việc đào tạo bác sĩ phải nằm trong một đơn vị hệ thống hoàn chỉnh, có đầy đủ các cấu phần giúp hình thành năng lực cho người bác sĩ. Những đơn vị đào tạo không đáp ứng được đầy đủ các yêu cầu đó thì không nên được phép đào tạo y khoa. Chính vì vậy, dù trường y nằm trong ĐH đa hay đơn ngành, cần xác định sứ mệnh và giá trị của cơ sở đó, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng được kiểm định, minh bạch quá trình tuyển sinh, xây dựng đội ngũ giảng viên, khả năng quản trị ĐH và thiết lập chuẩn đầu ra để đảm bảo SV có kỹ năng nghề nghiệp tốt, có đạo đức, tính chuyên nghiệp và đáp ứng nhu cầu xã hội.

TRANH LUẬN VỀ ĐỊNH HƯỚNG MỚI ĐÀO TẠO CỬ NHÂN LUẬT

TS Nguyễn Quốc Anh, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ TP.HCM, cho rằng việc siết chặt điều kiện đào tạo đối với các ngành đặc thù như y khoa và luật là hoàn toàn cần thiết và phù hợp xu hướng nâng cao chất lượng giáo dục ĐH hiện nay. Theo TS Quốc Anh, việc quy định chỉ những cơ sở có đủ điều kiện mới được phép mở ngành sẽ giúp hạn chế tình trạng đào tạo tràn lan, chạy theo số lượng, cũng như tránh rủi ro về nguồn nhân lực yếu kém trong tương lai. Đồng thời, đây là bước đi quan trọng để chuẩn hóa hệ thống giáo dục ĐH, tạo ra sự phân tầng phù hợp và khuyến khích các trường ĐH tập trung vào thế mạnh thật sự của mình.

"Nếu chính sách này được triển khai đồng bộ và nhất quán, sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, bảo vệ lợi ích của người học và củng cố uy tín của toàn bộ hệ thống giáo dục", TS Quốc Anh nói thêm.

Trong khi đó, PGS-TS Bùi Anh Thủy, Trưởng khoa Luật Trường ĐH Văn Lang, cho rằng việc quyết định cơ sở nào được tiếp tục đào tạo luật cần được đặt trên nền tảng tổng kết, đánh giá một cách hệ thống, lâu dài, ít nhất trong vòng 5 - 10 năm, về toàn bộ hoạt động tuyển sinh, đào tạo và cung ứng nhân lực luật của các cơ sở giáo dục có đào tạo luật trên cả nước. Theo PGS Thủy, hiện cả nước có rất nhiều cơ sở tham gia đào tạo luật. Trong khi đó, số trường chuyên về luật chỉ tập trung ở Hà Nội, TP.HCM và Huế, cùng một số mô hình kết hợp như luật - kinh tế.

"Nếu chỉ căn cứ vào tên gọi "trường luật" hay "khoa luật" để phân loại quyền đào tạo thì không có cơ sở, bởi chất lượng không nằm ở danh xưng mà ở thực tế đào tạo. Thực tế, nhiều cơ sở có khoa luật hiện nay đã đào tạo bậc thạc sĩ, tiến sĩ và có chương trình đào tạo, chất lượng đào tạo được kiểm định đạt chuẩn rất tốt", PGS Thủy nêu ý kiến.

Còn PGS Ngô Huy Cương, Trường ĐH Luật, ĐH Quốc gia Hà Nội, kể: "Cách đây khoảng 7 - 8 năm, tôi tham gia một đoàn công tác làm việc tại Hungary. Trong một buổi họp chung giữa hai đoàn cùng với các vị giáo sư danh tiếng trong nhiều lĩnh vực khoa học của Hungary, tôi đặt một câu hỏi: "Có hai quan điểm: một phải tổ chức trường ĐH chỉ để dạy luật; ngược lại cho rằng phải dạy luật tại các trường ĐH tổng hợp. Xin các giáo sư cho biết quan điểm". Vị giáo sư có uy tín nhất trong số họ trả lời như sau: "Tìm khắp châu Âu và thế giới này, không có một trường ĐH nào được lập ra chỉ để dạy luật, và một trường được lập ra mà không có đào tạo luật thì không thể gọi là trường ĐH".