Dân kêu cứu vì đất của mình bị chính quyền 'bán' đấu giá cho người khác

Sau hơn 10 năm mua đất và được cấp sổ đỏ, quản lý ổn định, người dân bất ngờ phát hiện lô đất của mình bị chính quyền huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum (cũ) đem ra bán đấu giá.

Vụ việc đất có chủ bị đem bán đấu giá đã kéo dài nhiều năm, người trúng đấu giá đã bán lại cho người khác, nhưng vẫn chưa có hồi kết. Hồ sơ vụ việc được chuyển cho cơ quan công an để điều tra, xử lý.

Đất đang sở hữu bỗng bị bán đấu giá

Theo phản ánh của bà Lưu Thị Hiên (trú xã Kon Braih, Quảng Ngãi) - người đứng tên trong sổ đỏ thửa đất bị đem bán đấu giá - năm 2012 bà mua lại lô đất số 159, tờ bản đồ số IV, nằm trên đường Ngô Quyền (tổ dân phố 2, xã Măng Đen) từ một người dân.

Sau khi mua, bà làm thủ tục chuyển sổ đỏ sang tên mình, đến năm 2014 bà cẩn thận kiểm tra và hồ sơ đất vẫn khớp với sổ đỏ được cấp. Từ khi mua, bà rào chắn, dọn dẹp và quản lý lô đất bình thường. Đến năm 2022, khi làm thủ tục xây nhà, bà Hiên bất ngờ được chính quyền thông báo lô đất số 159 đã được đưa ra đấu giá từ năm 2019 và hiện có chủ mới.

Không tin, bà Hiên liên hệ địa chính thị trấn Măng Đen đo đạc. Ban đầu cán bộ địa chính xác nhận vị trí đất của bà là đúng, nhưng sau đó lại cho rằng đã "đo nhầm". Đồng thời, bà Hiên còn được thông báo hồ sơ đất của mình đã bị thất lạc.

"Chính quyền có đề nghị tôi hoán đổi sang một lô đất dự phòng bên cạnh, nhưng lô đất đó không có giấy tờ pháp lý nên tôi lo sợ rắc rối về sau. Tôi chỉ muốn giữ nguyên lô đất theo sổ đỏ đã được cấp từ năm 2012", bà Hiên bức xúc.

Trong giai đoạn 2022-2024, chính quyền địa phương cùng các đơn vị liên quan nhiều lần tổ chức đo đạc, kiểm tra thực địa. Kết quả xác định diện tích và hình thể thửa đất số 159 không thay đổi, song phần tứ cận lại có sự khác biệt giữa bản đồ gốc và bản đồ số hóa.

Cụ thể, theo sổ đỏ của bà Hiên thì phía bắc thửa đất giáp đất quy hoạch, nhưng bản đồ số hóa lại thể hiện giáp thửa đất số 158. Bất cập này khiến việc xác định ranh giới lô đất trở nên phức tạp, khó thống nhất.

Trong lúc vướng mắc chưa được tháo gỡ, lô đất số 159 (đất hiện trạng lúc bà Hiên mua) đã được cấp phép xây dựng và hiện đã hình thành một quán cà phê. Còn lô đất dự phòng chính quyền định hoán đổi cho bà Hiên lại nảy sinh rắc rối mới, khi có người khác xuất trình sổ đỏ và xây dựng homestay.

Hồ sơ thất lạc, tranh chấp chồng chéo

Theo UBND xã Măng Đen, từ khi nhận được đơn của bà Hiên, UBND huyện Kon Plông (cũ) đã nhiều lần ban hành văn bản chỉ đạo các cơ quan liên quan rà soát, kiểm tra và trả lời. Đồng thời, nhiều buổi làm việc đã được tổ chức giữa các ngành chức năng với bà Hiên, nhưng việc xác định vị trí và ranh giới thửa đất số 159 vẫn không thể thống nhất.

Bà Hiên yêu cầu được cung cấp bản đồ cấp đất đợt IV (theo sổ đỏ đã được cấp) cũng như hồ sơ, tài liệu gốc liên quan đến thửa đất số 159 và 160, đường Ngô Quyền. Tuy nhiên, chính quyền địa phương và các đơn vị liên quan cho biết không tìm thấy bản đồ gốc để kiểm tra.

Đến tháng 3-2025, địa phương mới tìm thấy bản gốc sơ đồ cấp đất đợt IV năm 2007 để làm cơ sở giải quyết. Trong quá trình giải

quyết đơn của bà Hiên có phát sinh các tình tiết và vụ việc mới phức tạp liên quan đến thửa đất số 159 và các thửa đất lân cận.

Qua đối chiếu giữa sơ đồ này, sổ đỏ cấp đổi năm 2012 và kiểm tra thực tế, cơ quan chức năng xác định vị trí thửa đất số 159 trùng với một phần diện tích của thửa đất số 160 và 101A.

Đây là các lô đất đã được đưa ra đấu giá vào năm 2019, sau đó người trúng đấu giá đã tiếp tục chuyển nhượng cho người khác. Do đó địa phương không thể thu hồi theo quy định tại khoản 4 điều 152 Luật Đất đai 2024.

UBND huyện Kon Plông (cũ) đã đề nghị bà Hiên khởi kiện ra tòa để được xem xét giải quyết theo trình tự pháp luật.

Nên khởi kiện ra tòa

Dưới góc nhìn pháp lý và việc quản lý đất đai trước đây, luật gia Phạm Văn Chung (Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ngãi) cho rằng: Theo quan điểm cá nhân, tôi cho rằng, thực tế trước đây bản đồ đất được đo vẽ trên thực địa, không xác minh nguồn gốc đất, không đối chiếu hồ sơ địa chính... dẫn đến nhiều trường hợp "một thửa đất nhiều sổ đỏ". Đây là vấn đề quản lý nhà nước về đất đai không chặt chẽ dẫn đến phát sinh nhiều vấn đề pháp lý về sau, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

Với vụ việc nêu trên, chủ đất đứng tên trong sổ đỏ đang cho rằng đất của mình bị chính quyền huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum (cũ) đưa ra đấu giá trái phép, gây thiệt hại cho mình, thì chủ đất nên khởi kiện dân sự để tòa xem xét giải quyết.

"Trong trường hợp tòa xác định nội dung khởi kiện của bà là đúng. Từ cơ sở này, bà có quyền yêu cầu các cơ quan và cá nhân có liên quan thực hiện bồi thường nhà nước theo Luật Bồi thường nhà nước năm 2017", ông Chung nói.

Đồng ý kiến, luật sư Trần Hậu (Đoàn luật sư TP Đà Nẵng) cho rằng trong vụ việc này, lô đất số 159 đã được cấp quyền sử dụng hợp pháp, nay lại bị cơ quan có thẩm quyền cấp chồng lấn lên bởi các giấy chứng nhận khác. Về nguyên tắc, đây là trường hợp cấp đất trái quy định của pháp luật và phải bị thu hồi giấy chứng nhận đã cấp.

"Tuy nhiên, theo pháp luật hiện hành, với cơ chế bảo vệ người thứ ba ngay tình, trong trường hợp cụ thể này, thửa đất trên được bán đấu giá công khai và người trúng đấu giá là hợp pháp. Ngoài ra, người trúng đấu giá đã thực hiện chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho một người khác, thì những người này được pháp luật bảo vệ, bởi họ là người thứ 3 ngay tình", luật sư Hậu nói.

Do vậy, thiệt hại sẽ xảy ra đối bà Hiên. Theo điều 239 Luật Đất đai 2024 thì để có thể bảo vệ quyền lợi của chủ đất. Luật sư Hậu cũng đồng tình việc bà Hiên có đơn khởi kiện, nếu vụ việc do các lỗi, sai lầm về mặt hành chính, dân sự, để yêu cầu cá nhân, tổ chức cấp đất sai phải có trách nhiệm bồi thường các thiệt hại cho mình.

Về vấn đề hình sự, ông Chung cho rằng trong trường hợp các cơ quan, cá nhân liên quan có dấu hiệu vi phạm pháp luật về hình sự thì có thể chuyển vụ việc sang cơ quan công an để tiếp tục làm rõ.