Đài tưởng niệm nạn nhân COVID-19: Phải là không gian ký ức sống

Nhiều bạn đọc, chuyên gia, văn nghệ sĩ đã tham gia góp ý kiến về công trình Đài tưởng niệm nạn nhân COVID-19 của TP.HCM, nhân dịp TP.HCM đang mời nhân dân góp ý kiến về công trình ý nghĩa này.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn (Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội):

Biểu tượng giàu ý nghĩa

Tôi cho rằng đây không chỉ là một công trình kiến trúc, mà trước hết là một biểu tượng giàu ý nghĩa chính trị, văn hóa và xã hội cho một giai đoạn chưa từng có trong lịch sử dân tộc ta.

Đại dịch COVID-19 đã lấy đi hàng chục nghìn sinh mạng người Việt, để lại nỗi đau khó nguôi cho biết bao gia đình, nhưng cũng từ đó chúng ta chứng kiến sức mạnh của tinh thần đại đoàn kết, lòng nhân ái, sự hy sinh thầm lặng của lực lượng tuyến đầu và của cả cộng đồng.

Về ý nghĩa chính trị, tượng đài thể hiện đạo lý của một nhà nước lấy con người làm trung tâm, luôn trân trọng từng sinh mạng và không quên những mất mát trong hành trình bảo vệ nhân dân.

Đó cũng là sự khẳng định: sức mạnh của Việt Nam trong những thời khắc thử thách luôn đến từ sự gắn kết, niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, và tinh thần "không bỏ lại ai phía sau".

Về phương diện văn hóa, đây là dịp để chúng ta ghi khắc ký ức tập thể của quốc gia trong giai đoạn đầy thử thách và biến động.

Tượng đài cần kể lại câu chuyện của một thời, nơi con người Việt Nam đã đặt sự sẻ chia và nhân nghĩa lên trên sợ hãi, nơi những nghĩa tình - từ bát cơm, mái nhà mở cửa đón người bệnh, đến những chuyến xe thiện nguyện - đã giữ vững cốt cách dân tộc. Gìn giữ ký ức đó chính là gìn giữ bản sắc văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Về khía cạnh xã hội, công trình sẽ là không gian để mỗi người tưởng nhớ người thân, bạn bè, đồng bào đã ra đi; là nơi để thế hệ mai sau học hỏi về giá trị của sự đoàn kết, trách nhiệm cộng đồng và niềm tin vào con đường phát triển đất nước.

Đây cũng có thể trở thành điểm đến của giáo dục công dân, nơi diễn ra những hoạt động tưởng niệm, tri ân, lan tỏa tinh thần nhân văn.

Về hình thức, theo tôi, tượng đài không nên chỉ là hình khối tôn vinh, mà nên là một không gian tưởng niệm mở, tinh tế, tĩnh lặng, giàu tính nghệ thuật và tính nhân văn. Có thể kết hợp ngôn ngữ tạo hình hiện đại với yếu tố thiên nhiên - cây xanh, nước, ánh sáng - tạo nên sự thanh bình và lắng đọng.

Tượng đài cũng nên có công nghệ số tương tác để lưu danh, ghi nhớ câu chuyện của những con người bình thường nhưng phi thường: bác sĩ, điều dưỡng, tình nguyện viên, chiến sĩ, người dân... cũng như những nạn nhân đã ra đi trong thinh lặng. Một không gian ký ức sống, chứ không phải công trình để ngắm.

Quan trọng hơn cả đây là lời khẳng định về sự nhân văn của dân tộc Việt Nam. Tưởng niệm để không quên đau thương nhưng cũng để tiếp thêm sức mạnh bước tới tương lai, để nhắc chúng ta trân trọng cuộc sống, gìn giữ hòa bình, chăm lo sức khỏe cộng đồng và xây dựng một xã hội bao dung, nhân ái, giàu lòng trắc ẩn.

Nếu được làm đúng tinh thần đó, tượng đài tưởng niệm nạn nhân COVID-19 sẽ không chỉ là biểu tượng của TP.HCM, mà còn là biểu tượng của ý chí và tình người Việt Nam trong thế kỷ XXI.