Đại biểu cho rằng áp thuế theo tỉ lệ doanh thu, hộ kinh doanh nhỏ lẻ thiệt thòi

Chiều 5-11, Quốc hội thảo luận tại tổ về các dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi); Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi).

Tại dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Chính phủ đề xuất việc áp dụng tính thuế theo tỉ lệ % trên doanh thu sau khi thực hiện chủ trương bỏ thuế khoán, đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) cho rằng chủ trương sửa đổi là hợp lý, nhưng sẽ cực kỳ nặng gánh cho hộ kinh doanh, đặc biệt là hộ kinh doanh nhỏ lẻ - vốn là đối tượng yếu thế. 

Bất hợp lý so với doanh nghiệp hạch toán kê khai sổ sách

Theo đại biểu, hộ kinh doanh nhỏ chủ yếu là mưu sinh, nguồn thu để đáp ứng nhu cầu chi tiêu cơ bản trong gia đình, nên đây là đối tượng yếu thế, lại phải chịu sự bất hợp lý trong việc áp thuế. 

Bởi nếu so sánh tỉ lệ % trên doanh thu mà hộ kinh doanh phải nộp với các doanh nghiệp, đơn vị thực hiện chế độ hạch toán kế toán đầy đủ, thì mức tỉ suất phải nộp/doanh thu của hộ kinh doanh sẽ cao hơn nhiều lần so với đối tượng này. 

Ông Lâm cho hay hiện dự luật chưa đưa ra số liệu đầy đủ và đánh giá tác động, song nếu làm phép tính sẽ thấy rõ "sự bất công" khi tỉ lệ thuế mà hộ kinh doanh phải nộp cao hơn. 

Ông ví dụ, mức lãi/doanh thu của hộ kinh doanh thông thường là 3-5%, giỏi nhất là 10%, nếu tính mức thuế áp từ 1-5%, tức là "hết cả lãi" của người kinh doanh. 

Do vậy đại biểu đề nghị cân nhắc xác định tỉ lệ thuế suất phù hợp tương ứng với đối tượng nộp thuế trên doanh số, để hộ kinh doanh không thiệt thòi so với doanh nghiệp. 

Đồng thời cần tính toán kỹ lưỡng, nêu rõ căn cứ, cơ sở khoa học pháp lý về việc áp thuế, có chính sách bảo vệ người yếu thế, không có điều kiện làm ăn lớn, được hạch toán kế toán đầy đủ để hỗ trợ đối tượng này khi bỏ thuế khoán. 

Ngoài ra với quy định về ngưỡng doanh thu không chịu thuế của hộ, cá nhân kinh doanh tại Luật Thuế thu nhập cá nhân, ông Lâm cũng cho rằng bất hợp lý. 

Cũng bởi với người bình thường không kinh doanh, mức thu nhập từ 10-11 triệu/tháng là phải tính thuế thu nhập cá nhân. 

Trong khi với người kinh doanh, nếu mức doanh thu 200 triệu chia cho 12 tháng tương đương là mỗi tháng 16,6 triệu, lợi nhuận bình quân được 10% thì thu nhập thực tế mới chỉ có 1,6 triệu/tháng. 

"Nếu thu nhập từ kinh doanh chỉ đạt 1,6 triệu/tháng đã phải nộp thuế so với những người có thu nhập 10 triệu/tháng ở lĩnh vực khác, thì có phải ta đang bắt ép những người kinh doanh nhỏ lẻ này hay không? 

Chúng ta cần tính từ doanh số ra thu nhập bình quân của người kinh doanh, chỉ khoảng 5-10% mà phải nộp thuế, trong khi họ cũng có con nhỏ, cha mẹ già, thì có được giảm trừ gia cảnh không mà mới có lãi như vậy đã phải nộp thuế thì là bất hợp lý, thiệt thòi" - đại biểu Lâm nói.

Có lộ trình hỗ trợ hộ kinh doanh

Trong khi đó đại biểu Trần Quang Minh (Quảng Trị) cho rằng bản chất việc áp dụng cơ sở tính thuế dựa trên doanh thu xuất phát từ thực tiễn đối tượng hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không có hệ thống sổ sách kế toán bài bản, không có thói quen và năng lực lưu trữ đầy đủ hóa đơn, chứng từ chi phí đầu vào. 

Việc bãi bỏ cơ chế thuế khoán đã và đang yêu cầu đối tượng này dần dần phát triển theo hướng chuyên nghiệp hơn, thực hiện theo Nghị quyết 68, nhưng đại biểu cho rằng có rủi ro về tính khả thi, năng lực kế toán, khai thuế của hàng triệu hộ kinh doanh còn hạn chế; hạ tầng công nghệ và dữ liệu chia sẻ giữa các bộ ngành chưa đồng bộ…

Trường hợp nếu thực hiện đồng loạt, có thể dẫn đến quá tải cho cơ quan thuế, phát sinh sai sót, nợ đọng thuế và thậm chí tăng chi phí tuân thủ cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Do đó đại biểu đề nghị cần có lộ trình chuyển đổi theo từng nhóm quy mô, kết hợp hỗ trợ kỹ thuật, kế toán đơn giản, phần mềm miễn phí cho hộ nhỏ.

Còn đại biểu Trần Thị Hiền (Ninh Bình) lo ngại với doanh nghiệp siêu nhỏ hoặc hộ kinh doanh dân sinh, ít có hệ thống kế toán, nhân lực mỏng thì việc chuyển sang kê khai ngay còn có thể tạo gánh nặng lớn về chi phí tuân thủ, phải quản lý sổ sách, hóa đơn điện tử...

Vì vậy đại biểu đề nghị cần nghiên cứu kỹ lưỡng quy định, bảo đảm phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 68 và mục tiêu cải thiện đời sống cho người dân. Xác định giai đoạn chuyển tiếp dành riêng cho hộ kinh doanh và doanh nghiệp siêu nhỏ, có thể trong vòng 1-2 năm như kê khai đơn giản, hoặc cơ quan thuế hỗ trợ khai thay với dữ liệu sẵn có. 

Đồng thời cân nhắc, bổ sung quy định về hỗ trợ miễn giảm chi phí tuân thủ (miễn phí hóa đơn điện tử, hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo) cho doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp siêu nhỏ trong giai đoạn đầu chuyển đổi.