Đặc sản mỏng, dẻo thơm mùi gạo ở Bắc Ninh, cứ đến cuối năm lại 'cháy hàng'

Những chiếc bánh mỏng dẻo, thơm mùi gạo là niềm tự hào của người Thổ Hà (Bắc Ninh), góp phần đưa tên tuổi làng nghề vang xa, không chỉ trong nước mà cả ở thị trường quốc tế.

Nghề truyền thống trăm năm

Theo người dân địa phương, nghề làm bánh đa nem ở Thổ Hà đã có tuổi đời hàng trăm năm. Trải qua bao biến động thời gian, người dân làng nghề vẫn kiên trì gìn giữ và truyền lại bí quyết làm bánh qua nhiều thế hệ.

Không chỉ là một sản phẩm ẩm thực đặc trưng, bánh đa nem Thổ Hà còn là biểu tượng của sự sáng tạo, cần cù và tinh tế của những người thợ.

Nguyên liệu chính để làm bánh là gạo tẻ ngon, thường là giống gạo Khang Dân. Gạo được vo sạch, ngâm với nước muối theo tỷ lệ nhất định rồi xay thành bột.

Bột sau khi lọc kỹ sẽ được tráng thành lớp mỏng trên khuôn, hấp chín và phơi trên giàn tre dưới nắng để đạt được độ dẻo, dai lý tưởng. Đây là công đoạn quan trọng, đòi hỏi kinh nghiệm và sự khéo léo để bánh không bị giòn hay ẩm quá.

Hiện nay, Thổ Hà có hơn 300 hộ làm bánh đa nem, tạo việc làm thường xuyên cho trên 1.000 lao động. Nhiều hộ mạnh dạn đầu tư máy móc để tăng năng suất nhưng vẫn giữ nguyên công thức và kỹ thuật truyền thống.

Thu nhập hàng chục triệu đồng

Gia đình ông Nguyễn Đức Tạo, ở xóm 3 là một trong những hộ làm nghề lâu đời nhất ở Thổ Hà, mỗi ngày sản xuất khoảng 7.000 chiếc bánh từ 60–70kg gạo.

Nhờ đầu tư máy tráng bánh từ hơn 10 năm trước, ông Tạo có thể bảo đảm chất lượng đồng đều cho sản phẩm và linh hoạt trong khâu phơi, cả khi thời tiết không thuận lợi. Mỗi tháng, cơ sở của ông có thu nhập từ 25-30 triệu đồng.

Bánh đa nem Thổ Hà được đánh giá cao về chất lượng: Bánh mỏng đều, mềm dẻo, dễ cuốn, khi rán thì giòn thơm mà không bị nát. Sản phẩm hiện được tiêu thụ rộng rãi khắp cả nước và xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu.

Phát triển du lịch làng nghề

Bà Nguyễn Thị Thành, một người thợ lành nghề tại Thổ Hà, cho biết mỗi chiếc bánh là kết tinh của sự tỉ mỉ trong từng công đoạn. Bánh đa nem Thổ Hà có màu trắng ngà tự nhiên, giữ được mùi thơm đặc trưng của gạo.

Dịp cuối năm, đặc biệt từ tháng 9 đến tháng 2 âm lịch, bánh đa nem Thổ Hà luôn trong tình trạng "cháy hàng" do nhu cầu tiêu dùng tăng cao. Giá bán hiện dao động trong khoảng 27.000–30.000 đồng/100 chiếc.

Theo ông Nguyễn Văn Tình, Chủ tịch UBND phường Vân Hà, nghề làm bánh đa nem không chỉ giúp người dân địa phương ổn định kinh tế, mà còn là đòn bẩy để phát triển du lịch cộng đồng.

Nhiều du khách trong và ngoài nước đã đến Thổ Hà để tham quan, tìm hiểu và trải nghiệm quy trình làm bánh truyền thống. Đây cũng là cơ hội quảng bá hình ảnh đất và người Bắc Ninh ra thế giới.

Tháng 6/2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận nghề làm bánh đa nem Thổ Hà (phường Vân Hà, tỉnh Bắc Ninh) là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Theo ông Tình, việc được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ khẳng định giá trị lịch sử của nghề làm bánh đa nem Thổ Hà, mà còn mở ra cơ hội lớn trong việc phát triển kinh tế, bảo tồn văn hóa và xây dựng thương hiệu làng nghề trên bản đồ du lịch Việt Nam.