Đặc sản được ví như 'vàng đen' ở miền Bắc, ăn bở bùi, nấu món gì cũng ngon

Khoảng từ tháng 7 đến tháng 9 âm lịch hằng năm, người dân nhiều địa phương miền Bắc lại tất bật thu hoạch loại đặc sản đen bóng này.

Trám đen là cây trồng quen thuộc ở nhiều tỉnh miền núi phía Bắc, phổ biến nhất là tại xã Hoàng Vân, tỉnh Bắc Ninh (trước thuộc huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang) và xã Điềm Thụy, tỉnh Thái Nguyên.

Ngoài ra, loại cây này cũng xuất hiện ở một số tỉnh Bắc Trung Bộ như Hà Tĩnh, Nghệ An nhưng trám miền Bắc được đánh giá ngon hơn và có sản lượng dồi dào hơn. 

Hằng năm, từ tháng 7 đến tháng 9 âm lịch là mùa thu hoạch trám đen. 

Chị Phạm Hòa – người trồng và cung cấp trám đen ở xã Hoàng Vân – cho biết, trám đen có hai loại: Trám tẻ với thịt chắc, giòn; và trám nếp bùi ngọt, mềm và nạc, thích hợp để nấu xôi, om thịt hay kho cá.

Nhờ giá trị kinh tế cao, loại quả này còn được ví như “vàng đen”.

Đầu mùa, trám đen thường được bán với giá 130.000-150.000 đồng/kg. Những năm mất mùa, giá có thể tăng vọt lên vài trăm nghìn đồng mỗi cân. Một cây trám cổ thụ mỗi vụ có thể cho vài tạ quả. Quả mọc thành từng chùm nặng 1-2 kg. 

Tuy nhiên, thu hoạch trám không dễ dàng bởi cây cao hàng chục mét, tán rộng. Người hái phải có sức khỏe, sự dẻo dai, kỹ năng leo trèo và nhất là kỹ thuật tỉa khéo léo để tránh gãy cành, làm dập, xước quả.

“Quả trám đen phải thu hoạch đúng thời điểm. Nếu hái sớm quá, nhiều quả xanh, ăn chát. Còn hái muộn, quả bị dính nhiều nhựa, giảm độ ngon”, chị Hòa chia sẻ.

Theo người phụ nữ này, trám ngon là khi bên ngoài quả còn nguyên lớp phấn màu trắng, chín già tự nhiên. Khi ấy, phần thịt bên trong quả đã tích đủ tinh dầu và dưỡng chất nên ăn bùi, béo và thơm hơn.

Trước khi chế biến, trám cần được rửa sạch rồi đem “ỏm” – tức ngâm nước nóng khoảng 60–70°C trong 15–20 phút cho đến khi thịt mềm, giảm bớt vị chát, dễ bóc. 

“Không nên luộc trám với nước sôi vì sẽ làm quả bị sượng cứng, không còn bở”, chị Hòa nói thêm. 

Quả trám sau khi ỏm có thể chế biến thành nhiều món: Gỏi, xôi, nem cuốn, kho thịt hay kho cá… Mỗi món mang một hương vị riêng. Do trám chỉ có một mùa trong năm, nhiều gia đình còn muối hoặc ngâm mắm để bảo quản trám dùng lâu dài.

Theo lương y Bùi Đắc Sáng (Hội Đông y Hà Nội), ngoài vị bùi, béo, quả trám đen còn giàu dưỡng chất như protein, lipid, phốt pho, canxi, axit folic, chất xơ... Trong Đông y, trám đen được dùng như vị thuốc chữa ho, mất ngủ, sốt cao, khô môi và khát nước.