Cuộc 'rượt đuổi' quân sự Mỹ - Trung ở Thái Bình Dương

Tàu sân bay Trung Quốc không chỉ hội tụ ở vùng tây Thái Bình Dương mà còn lần đầu vượt qua chuỗi đảo thứ 2, ghi nhận bước ngoặt mới trong cuộc so kè giữa hải quân nước này và Mỹ.

Hôm qua (10.6), Bộ Quốc phòng Nhật Bản thông báo về hoạt động của 2 nhóm tác chiến tàu sân bay Trung Quốc là Liêu Ninh và Sơn Đông.

Theo đó, tàu sân bay Sơn Đông của Trung Quốc và 4 tàu chiến khác, bao gồm một tàu khu trục tên lửa, đã đi vào vùng biển gần Nhật Bản, tại khu vực xung quanh đảo san hô Okinotori ở Thái Bình Dương. Tại đây, nhóm tác chiến tàu sân bay Sơn Đông tiến hành tập luyện cất và hạ cánh máy bay. Chỉ vài ngày trước, nhóm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc cũng đã hiện diện tại vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Nhật Bản rồi tiến sâu đến Thái Bình Dương để tập trận.

Phản ứng sau thông báo của Tokyo, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cùng ngày 10.6 khẳng định các hoạt động của tàu chiến nước này "hoàn toàn phù hợp chuẩn mực quốc tế".

Trung Quốc giữa "vòng kim cô" chuỗi đảo

Qua các diễn biến trên, Bộ Quốc phòng Nhật Bản thông báo: "Đây là lần đầu tiên 2 nhóm tác chiến tàu sân bay Trung Quốc được ghi nhận hoạt động cùng lúc ở vùng tây Thái Bình Dương". Đại diện Bộ Quốc phòng Nhật Bản còn thông báo thêm: "Chúng tôi tin rằng mục đích của quân đội Trung Quốc là cải thiện khả năng hoạt động và khả năng tiến hành các hoạt động ở các khu vực xa bờ".

Không những vậy, nếu như nhóm tác chiến tàu sân bay Sơn Đông chỉ tập trận gần chuỗi đảo thứ hai, thì nhóm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh đã vượt qua chuỗi đảo thứ hai để tập trận.

Chuỗi đảo thứ hai là khái niệm thuộc chiến lược chuỗi đảo. Ra đời năm 1951, chiến lược chuỗi đảo của Mỹ nhằm bao vây và ngăn chặn sức mạnh quân sự của Liên Xô lẫn Trung Quốc ở Thái Bình Dương. Chiến lược này vạch ra 3 chuỗi đảo thành 3 lớp bao vây.

Trong đó, chuỗi đảo thứ nhất kéo dài từ quần đảo Kuril, vượt qua vùng biển giữa Đài Loan và Philippines rồi kéo đến phía đông bắc tới Malaysia. Chuỗi đảo thứ hai kéo dài từ khu vực các quần đảo Bonin và quần đảo Volcano (Nhật Bản) kéo qua vùng biển giữa Palau và đảo Guam (Mỹ) đến phía tây của tỉnh Papua (Indonesia); Chuỗi đảo thứ ba từ quần đảo Aleutian (ở vùng biển Bering) chạy về phía nam qua trung tâm Thái Bình Dương về phía châu Úc, qua quần đảo Hawaii, Samoa thuộc Mỹ và Fiji, để đến New Zealand.

Sau khi Liên Xô tan rã, chiến lược chuỗi đảo vẫn đóng vai trò then chốt với quân đội Mỹ ở Thái Bình Dương nhằm kiềm chế sự vươn mình của hải quân Trung Quốc.

Suốt những năm qua, Bắc Kinh vừa phát triển năng lực viễn chinh của hải quân, vừa phát triển nhiều loại tên lửa chống tàu chiến tầm xa, điển hình tên lửa Đông Phong 26 (DF-26) chuyên chống tàu chiến và có tầm bắn lên đến 4.000 km. Đây là các yếu tố cấu thành cho chiến lược phong tỏa chống tiếp cận (A2/AD) mà Trung Quốc theo đuổi nhằm đẩy ảnh hưởng của Mỹ ra khỏi khu vực Thái Bình Dương.

Tham vọng của Bắc Kinh

Trả lời Thanh Niên hôm qua (10.6), TS Satoru Nagao phân tích: "Trung Quốc đang thể hiện ý định mở rộng hoạt động của họ ở chuỗi đảo thứ hai và xa hơn nữa".

"Hoạt động gần đây của hai tàu sân bay cho thấy Trung Quốc đang triển khai tàu sân bay ở Thái Bình Dương và ngăn chặn Mỹ tiếp cận Đài Loan. Ngoài ra, việc máy bay chiến đấu của 2 tàu sân bay cất cánh và hạ cánh liên tục cho thấy Trung Quốc đã vận hành tàu sân bay trơn tru hơn. Lâu nay, hạn chế về trọng lượng khá lớn của chiến đấu cơ mà việc cất hạ cánh trên tàu sân bay Trung Quốc gặp nhiều hạn chế, nhưng những diễn biến gần đây cho thấy khả năng hoạt động đã được cải thiện. Đang đẩy nhanh việc tăng cường số lượng và hiện đại hóa tàu sân bay, Bắc Kinh sẽ sớm cải thiện hơn nữa việc tác chiến của loại khí tài này", TS Nagao phân tích thêm.

Hiện nay, Trung Quốc đã đưa vào hoạt động 2 tàu sân bay Liêu Ninh và Sơn Đông. Trong đó, cả 2 tàu Liêu Ninh và Sơn Đông đều có thiết kế mũi hếch để cất cánh kiểu nhảy cầu. Nhưng chiến đấu cơ J-15 dành cho tàu sân bay Trung Quốc lại có trọng lượng rỗng cũng như trọng lượng cất cánh tối đa khá lớn so với chiến đấu cơ cùng loại của các nước khác. Điều này khiến việc cất hạ cánh trên tàu sân bay gặp nhiều khó khăn khi không có hệ thống phóng hỗ trợ, đồng thời số lượng vũ khí mang theo cũng giới hạn.

Do đó, Bắc Kinh đang đẩy nhanh việc thử nghiệm tàu sân bay Phúc Kiến - vốn được tích hợp hệ thống phóng máy bay chạy bằng điện từ. Với thiết kế này kết hợp cùng chiến đấu cơ thế hệ 5 tàng hình J-35, tham vọng tàu sân bay của Trung Quốc có thể đạt bước ngoặt mới. Hiện nay, chỉ Mỹ và Trung Quốc sở hữu công nghệ bộ phóng điện từ cho tàu sân bay.

Không những vậy, Trung Quốc còn thúc đẩy triển khai các loại tàu đổ bộ tấn công Type-075 và Type-076. Đây là những loại tàu có sàn tàu dài và có thể phát triển để vận hành các loại chiến đấu cơ J-35 phiên bản cất cánh đường băng ngắn và hạ cánh thẳng đứng mà Bắc Kinh đang phát triển. Nếu thành công, Trung Quốc có thể tăng cường số lượng tàu chiến có thể tác chiến như tàu sân bay. Bắc Kinh còn liên tục bổ sung hàng loạt tàu khu trục tối tân, tàu ngầm các loại.

Qua đó, Trung Quốc đang đẩy nhanh tham vọng hải quân hoạt động viễn chinh nhằm thay đổi cán cân quân sự ở Thái Bình Dương.