Cúng cô hồn: Đừng để biến thành 'lễ hội' của lòng tham và sự hung hãn

Cướp giật tài sản dưới danh nghĩa 'giật cô hồn' là một sự biến tướng nghiêm trọng, làm xói mòn và xúc phạm đến giá trị nhân văn cốt lõi của một tín ngưỡng tâm linh tốt đẹp.

* Ông Vương Duy Biên (chủ tịch Hiệp hội Phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam):

Cướp cô hồn rất phản cảm, cần lên án

Hành vi giật đồ cúng cô hồn về mặt thẩm mỹ là rất xấu.

Có những clip quay khi người ta chưa kịp thắp hương, chưa kịp cúng đã nhảy vào giật, từ đó lợi dụng để cướp giật tài sản. Hành động này không thể chấp nhận được và thực ra cũng không đúng truyền thống.

Chúng ta cần tuyên truyền, giáo dục. Báo chí và truyền thông phải lên án những việc này. Thậm chí phải coi đó là hành vi là trộm cắp tài sản, cướp giật tài sản, làm mất trật tự an ninh xã hội.

Đó không còn là vấn đề tín ngưỡng, tâm linh nữa mà là hành vi rất dung tục, phản cảm, cần lên án. Những trường hợp nào điển hình cần có cách răn đe, điều chỉnh lại cho phù hợp.

Việc cúng cô hồn mang tính nhân đạo, có giá trị về tâm linh để an ủi vong hồn những người mất không có gia đình, không có nơi nương tựa. Khi cúng cô hồn, nếu trẻ con hay những người khó khăn, cơ nhỡ, vô gia cư đến lấy thì mang lại nhiều may mắn. Việc tưởng nhớ những người đã khuất là truyền thống văn hóa tốt đẹp của đất nước, nếu làm đúng sẽ giữ gìn được truyền thống.

* Phó giáo sư, tiến sĩ Phan An (nguyên cán bộ nghiên cứu Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ):

Hành vi phi văn hóa

Tập quán cúng cô hồn đã có từ xa xưa đến nay, thể hiện sự quan tâm đến những người đã khuất cô đơn, không được ai thờ cúng. Cúng cô hồn còn thể hiện sự thương xót của những người còn sống dành cho người đã chết bất đắc kỳ tử, không có nơi nương tựa. Tập tục này thể hiện tính cộng đồng, sự sẻ chia "bầu ơi thương lấy bí cùng".

Tuy nhiên thời gian qua cúng cô hồn có nhiều vấn đề như chuyện rải tiền thật chẳng hạn. Nhưng việc lợi dụng tập tục cúng cô hồn để giật đồ hay cướp giật tài sản là hành vi phi văn hóa.

Việt Nam là dân tộc nhân văn, lợi dụng cúng cô hồn để trộm cướp cần phải bài trừ, không thể chấp nhận. Về mặt pháp luật cần áp dụng nghiêm các chế tài mang tính răn đe. Trách nhiệm của cộng đồng rất cần thiết để bảo vệ nét đẹp văn hóa của người Việt.

* Tiến sĩ Trịnh Đăng Khoa (chủ tịch hội đồng Trường ĐH Văn hóa TP.HCM):

Cái gì đẹp thì mới giữ

Cúng cô hồn mang ý nghĩa là để điều xấu qua đi.

Cô hồn theo suy nghĩ tâm linh là những vong hồn vất vơ vất vưởng ngoài đường, cúng để cho họ an, đó là hành động thiện lành mong mọi việc tốt đẹp. Nhưng hiện tại điều đó ngày càng biến tướng, không đẹp trong đời sống tinh thần của chúng ta. Xảy ra sự biến tướng này vì chúng ta không hiểu được giá trị tinh thần.

Người cúng và cả người đi giật cũng phải xác định lại giá trị tâm linh cho đúng.

Khi cúng là giá trị tinh thần, ý niệm, trong tâm thức của mình không nên đặt nặng quá về vật chất cúng. Nhưng hiện một số người cứ thích bày biện quá nhiều vật chất đến mức phô trương, vì vậy dễ làm nảy sinh lòng tham ở những người khác.

Có những người đi giật cô hồn thật sự khó khăn, cần những thứ mà người ta bày cúng. Nhưng có những người cứ té nước theo mưa hoặc xem như trò vui.

Cần xây dựng lại văn hóa cúng kiếng của người cúng, không phải bày nhiều của cải vật chất là "người âm" chứng giám cho mình mà xác định là ở tâm, hướng tới điều tốt đẹp.

Người đi giật, đi giành lại càng không đúng. Người ta đang cúng cô hồn, vong hồn, lý do gì mình là người sống lại đi giật như thế, chẳng khác nào xem mình trong dạng được cúng đó.

Xét đến cùng, nhận thức của người cúng, người đi giật cô hồn đều không đầy đủ. Cúng và giật cô hồn đã trở thành lề thói, tục lệ chứa đựng cả những cái đẹp và chưa đẹp. Cái gì đẹp chúng ta giữ, cái gì không đẹp không đúng mọi người cần phải nhận thức lại.