Cửa thắng của Malaysia trong vụ kiện FIFA thế nào

Kháng cáo lên CAS là cơ hội cuối cùng để FAM có thể lật ngược án phạt của FIFA, trong vụ 7 cầu thủ nhập tịch giả mạo hồ sơ. Trước đó, họ đã thất bại ở hai phiên điều trần trước Ủy ban kỷ luật (FDC) và khiếu nại (FAC) của FIFA.

Luật sư Nik Erman Nik Roseli nhận định khả năng chiến thắng của FAM trước FIFA tại CAS phụ thuộc vào việc đưa ra bằng chứng mới cụ thể. Tuy nhiên, FIFA đã tìm thấy giấy khai sinh gốc của ông, bà các cầu thủ có nơi sinh nằm ngoài Malaysia. Còn trước nay, FAM chỉ có thể cung cấp giấy có nơi sinh ở Malaysia – yếu tố quyết định để cầu thủ có thể thi đấu cho đội tuyển quốc gia theo diện huyết thống.

"LĐBĐ Malaysia liên tục đổ lỗi cho Cục đăng ký Quốc gia vì đã cấp giấy khai sinh mới, nhưng họ có trách nhiệm xác minh tư cách thi đấu của cầu thủ", Nik Erman – có hơn 20 năm kinh nghiệm về luật thể thao và thương mại – phân tích với báo Malaysia New Straits Times ngày 5/11. "Nếu FAM phủ nhận sự tồn tại của giấy khai sinh gốc, họ phải chứng minh tài liệu ấy không chính xác".

Vị luật sư này đánh giá tỷ lệ Malaysia có thể lật ngược tình thế là rất thấp. Ông cũng như nhiều chuyên gia, cựu cầu thủ và người hâm mộ cho rằng FAM nên dừng lại để tránh lãng phí thời gian và tiền bạc. Tuy nhiên, FAM đã khẳng định sẽ kiên quyết theo đuổi vụ kiện lên CAS, với lý do bảo vệ quyền lợi cầu thủ và vị thế Quốc gia.

Thực tế, FAM đang ở thế tiến thoái lưỡng nan. Nếu không kháng cáo, họ sẽ bị cho là thừa nhận các tài liệu bị làm giả. Nhưng Nik Erman cho rằng Liên đoàn cũng không nên bỏ qua dư luận. Riêng chi phí tố tụng lên CAS có thể tốn hàng trăm nghìn ringgit (100.000 ringgit tương đương 630 triệu đồng).

"Liên đoàn đã nhiều lần nhận được tài trợ lớn từ Chính phủ. Tiền đấy từ thuế của người dân, trong đó có tôi", Nik Erman cho hay. "FAM phải cân nhắc kỹ lưỡng ý kiến của công chúng trước khi tiến hành kháng cáo".

FAM có 10 ngày để gửi đơn lên FAC để xin biên bản phúc thẩm chi tiết, kể từ ngày Ủy ban này ra quyết định hôm 3/11. Sau đó, họ có 21 ngày để gửi đơn kháng cáo lên CAS. Tòa Trọng tài sẽ yêu cầu nguyên đơn (FAM) và bị đơn (FIFA) phải cùng đồng ý ra tòa thì mới xử lý. FIFA có 20 ngày để nộp phản hồi.

Bóng đá là môn thể thao vua và cũng chiếm số lượng lớn các vụ kiện tụng phải xử lý ở CAS. Tỷ lệ năm 2023 là 82% và năm 2024 là 72%, chủ yếu là các kháng cáo, và FIFA là khách quen.

Năm 2024, 326 trong 476 đơn kháng cáo của môn bóng đá lên CAS liên quan đến FIFA. Họ chia các kháng cáo thành ba loại, gồm vụ việc liên đoàn bị triệu tập là một bên liên quan (117 vụ), vụ việc liên đoàn không liên quan (183) và vụ việc liên đoàn yêu cầu được loại khỏi quá trình tố tụng (26).

Hầu hết các quyết định liên quan đến tranh chấp hợp đồng giữa CLB, cầu thủ, HLV hoặc người đại diện, trong đó FIFA chỉ đóng vai trò là cơ quan ra quyết định. Họ được xem là không liên quan và không phải hiện diện ở các phiên tòa. Với loại thứ ba, yêu cầu chỉ được chấp thuận khi nguyên đơn đồng ý rút kháng cáo chống lại FIFA, để tập trung giải quyết với các bên khác.

Các phán quyết của CAS cũng được chia làm bốn loại, trong đó về bản chất (đúng sai) của vụ việc chiếm đa số và được chú ý nhất, như vụ việc của FAM và FIFA. Phán quyết này đề cập đến cốt lõi của vụ việc, như các bằng chứng, tình tiết, và lập luận pháp lý, bỏ qua các lỗi nhỏ về thủ tục. Ba loại phán quyết khác là về chi phí (phát sinh trong quá trình kiện tụng), lệnh chấm dứt hợp đồng (thỏa thuận hay mối quan hệ pháp lý) và đồng thuận (thỏa thuận tự nguyện bởi các bên liên quan).

FIFA, với tư cách bị đơn, nhận được 78 phán quyết về bản chất từ CAS trong năm 2024. 58 phán quyết (74%) giữ nguyên quyết định xử phạt của FIFA, bác bỏ toàn bộ hoặc một phần kháng cáo của nguyên đơn. 15 phán quyết (19%) là hủy bỏ quyết định xử phạt hoặc chuyển lại FIFA để xem xét thêm. Còn lại là kháng cáo không được chấp thuận.

74% cũng được xem là tỷ lệ chiến thắng thấp nhất của FIFA trong giai đoạn năm 2020 đến 2024. Các năm trước đều từ 80 đến 82%. Trong khi đó, trung bình các nguyên đơn có thể lật ngược tình thế trước FIFA ở CAS chỉ là 12,8%.

CAS sẽ mất từ một đến ba tuần để bổ nhiệm trọng tài viên hoặc Hội đồng xét xử (từ một đến ba người). Phiên điều trần sẽ được tổ chức sau một đến ba tháng kể từ khi có đủ hồ sơ, còn phán quyết cuối cùng là từ một đến ba tháng sau phiên điều trần.

Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian xử lý của CAS, có thể gồm tính phức tạp của vụ việc, số lượng chứng cứ và nhân chứng, số phiên điều trần, số trọng tài viên (một người thường xử lý nhanh hơn ba người), xét xử trực tiếp hay trực tuyến, có phiên dịch hay không. Nếu hai bên cùng đồng ý một thủ tục rút gọn (Expedited Procedure) do tính cấp thiết thì toàn bộ vụ việc có thể hoàn tất trong 30-45 ngày.

Theo báo cáo thường niên của CAS giai đoạn năm 2019 đến 2024, thời gian trung bình để xử lý một vụ việc, tức từ khi nộp đơn đến phán quyết, là 6,2 tháng với 600 vụ vào năm 2019. Sau đó, lần lượt là 5,7 tháng năm 2020 (540 vụ), 5,5 tháng năm 2021 (640), 5,9 tháng năm 2022 (685), 5,4 tháng năm 2023 (720) và 5,6 tháng năm 2024 (500).

Các thống kê cũng chỉ ra FIFA chưa từng phải rút lại án kỷ luật đối với các liên đoàn thành viên có ĐTQG dùng cầu thủ vi phạm tư cách thi đấu, như trường hợp Malaysia.

Năm 2012, LĐBĐ Gabon bị kỷ luật vì dùng cầu thủ bóng đá bãi biển Charly Moussono từng thi đấu cho Cameroon. Năm 2018, LĐBĐ Timor Leste có 9 trong 12 cầu thủ Brazil nhập tịch không hợp lệ khiến Tổng thư ký Armandio Sarmento bị đình chỉ hoạt động bóng đá trong ba năm. Timor Leste sau đó bị LĐBĐ châu Á (AFC) loại khỏi vòng loại Asian Cup 2019 và cấm dự vòng loại 2023.

Năm 2024, LĐBĐ Guinea Xích đạo sử dụng cầu thủ Emilio Nsue Lopez từng chơi cho tuyển trẻ Tây Ban Nha. ĐTQG bị xử thua 0-3 hai trận tại vòng loại World Cup 2026 – khu vực châu Phi, cầu thủ bị cấm 6 tháng còn Liên đoàn bị phạt 150.000 franc Thụy Sĩ.

Hiếu Lương