Công thức thành công của tiến sĩ sở hữu 700 sáng chế, kiếm hàng trăm triệu USD: Từ cậu bé bán kem dạo đến triệu phú công nghệ

Trong cuộc sống, có những câu chuyện đủ sức nhắc ta rằng xuất phát điểm không quyết định đích đến.

Hành trình của Tiến sĩ Nguyễn Thanh Mỹ - người sở hữu gần 700 sáng chế, tạo ra doanh thu hàng trăm triệu USD, sáng lập hơn chục doanh nghiệp công nghệ cao - chính là một trong số đó. Nhưng điều khiến ông trở thành biểu tượng truyền cảm hứng không chỉ là thành tựu, mà là cách ông giữ trọn một lời hứa thuở thiếu thời: “trở về cống hiến cho quê hương.”

Đó cũng là lý do, tại Lễ khai khóa năm 2025 của Đại học Quốc gia TP.HCM, hàng ngàn sinh viên đã lặng người khi nghe ông chia sẻ. Không phải bằng những slide hào nhoáng, mà bằng hành trình chân thật của một cậu bé nghèo từng bán kem dạo để đổi lấy từng bữa cơm.

Từ gánh kem dạo đến phòng thí nghiệm quốc tế

Sinh ra trong những năm tháng chiến tranh, mới 7 tuổi, Nguyễn Thanh Mỹ đã theo mẹ mưu sinh để nuôi năm anh em. Ông bán kem, làm lơ xe, phụ sạp chợ trời, rồi đá bóng thuê… không nề hà bất cứ việc gì miễn kiếm được chút tiền phụ mẹ.

Động lực đến với việc học của ông rất giản dị nhưng lại đủ mạnh để thay đổi cả số phận:
học để mẹ vui lòng, và để cuộc đời đỡ khổ. Ngày thi đỗ tú tài, nụ cười và niềm tự hào của mẹ chính là “khoảnh khắc hạnh phúc đầu đời” của ông.

Nhưng để có tiền học tiếp, ông lại lao vào những công việc tay chân: từ bốc xếp, buôn cá tôm, đến đá bóng thuê cho các xí nghiệp. Những năm tháng ấy, như ông kể, không chỉ là mưu sinh, mà là hành trình mở rộng trái tim, hiểu hơn về quê hương, đồng bào, và giá trị của sự tử tế trong nghèo khó.

Tốt nghiệp ngành Hóa hữu cơ tại Trường Đại học Bách khoa TP.HCM, ông… không làm nhà khoa học ngay, mà nhận công việc tại một xí nghiệp nhựa, “đá bóng thuê” theo đúng nghĩa bóng và nghĩa đen. Nhưng với ông, “Học ngành này mà làm nghề khác là chuyện bình thường. Hãy xem đó như một trải nghiệm. Tôi học Hóa mà đi làm ruộng, làm thuê và tôi vẫn thấy hạnh phúc”.

Bước ngoặt cuộc đời đến vào buổi sáng 2/9/1979. Một biến cố bất ngờ đẩy ông lênh đênh trên biển 12 ngày và rồi cập bến Canada. Tại mảnh đất xa lạ, ông bắt đầu từ đáy: rửa chén, phụ bếp, bồi bàn. Cho đến một chiều nọ, trong gian bếp nhỏ, một câu hỏi của cô gái Việt làm thay đổi con đường sau này của ông: “Ước mơ trong đời anh là gì?” - “Trở về quê hương, xây nhà xưởng, tạo việc làm cho người dân.” Cả căn bếp im lặng. Có người cười, bảo ông “nổ quá”. Nhưng ước mơ ấy không chỉ để nói cho hay - nó trở thành “ngọn lửa chỉ đường” cho mọi quyết định về sau.

Muốn cưới cô gái ấy, ông phải đỗ đại học bản xứ. Và ông đã làm điều nhiều người cho là không thể: chỉ trong 6 năm hoàn thành Cử nhân - Thạc sĩ - Tiến sĩ, tốt nghiệp chương trình tiến sĩ Khoa học năng lượng và vật liệu tại Viện INRS (Canada) năm 1990. Sau đó, ông làm việc tại IBM Almaden Research Center (Mỹ), rồi trở thành quản lý kỹ thuật tại Kodak Polychrome Graphics (Mỹ).

Tại Mỹ, ông đăng ký và sở hữu khoảng 700 sáng chế, nhiều bằng độc quyền mang lại hàng chục triệu USD. Sáng chế công nghệ in offset kỹ thuật số năm 2000 được xem là bước ngoặt tạo ra gần 300 triệu USD doanh thu trong 20 năm.

Không chỉ thành công, ông còn hạnh phúc – hạnh phúc vì đã tự chứng minh rằng một cậu bé nghèo xứ Trà Vinh cũng có thể sánh vai với những nhà khoa học hàng đầu thế giới. Rồi một ngày, vợ ông hỏi nhẹ nhàng: “Anh còn nhớ ước mơ ngày nào không?” - Câu hỏi ấy khiến ông quyết định quay về, để viết chương đẹp nhất của cuộc đời.

Khi thành công không chỉ là tài khoản ngân hàng

Năm 2004, Nguyễn Thanh Mỹ trở về Trà Vinh thành lập Mylan Group - công ty công nghệ cao đầu tiên của tỉnh. Từ đó đến nay, ông sáng lập và đồng sáng lập 13 doanh nghiệp công nghệ, 6 trong số đó đang hoạt động ngay tại quê nhà. Ông tạo việc làm, đào tạo nhân lực địa phương, đưa công nghệ cao về vùng đất mà nhiều người từng nghĩ không thể.

Không chỉ làm doanh nghiệp, ông còn làm giáo dục: giảng dạy tại Đại học Trà Vinh, góp 10 năm cho chương trình Co-op, tạo ra nhiều sản phẩm ứng dụng trong nông nghiệp và thủy sản. Ông lập Quỹ Nguyễn Thanh Mỹ, dành hơn 62,5 tỷ đồng cho học bổng, cơ sở vật chất và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Trong buổi trò chuyện với sinh viên tại Lễ khai khóa ĐHQG-HCM, ông chia sẻ “công thức thành công” - không phải bí quyết làm giàu, mà là công thức xây dựng cuộc đời: Thành công = 15% sức khỏe + 15% tư duy đúng + 25% nỗ lực + 25% tri thức + 10% kiên trì + 5% cơ hội + 5% may mắn + 5% hoàn cảnh.

Ông nói: “Sinh viên bây giờ biết và hiểu, nhưng phải tiến xa hơn đến ứng dụng và sáng tạo. Hãy bắt đầu từ điều nhỏ nhất – như làm một app bán rau cho mẹ.”

Với ông, đời người có bốn giai đoạn: 18-20 tuổi: xây nền; 21- 40 tuổi: bứt phá; 41-60 tuổi: cân bằng; Sau 60 tuổi: viên mãn. “Viên mãn”, với ông, không phải có nhiều tài sản nhất - mà là có thể cho đi nhiều nhất. Ông nói chậm rãi, như một lời nhắn gửi đến những người trẻ đang mải miết chạy: “Dấu ấn viên mãn của một đời không phải là những gì ta giữ cho mình, mà là những gì ta trao lại cho đời.”

Từ một cậu bé nghèo bán kem dạo đến nhà khoa học Việt Nam sở hữu 700 sáng chế và là biểu tượng của tinh thần “dám trở về để cống hiến”, hành trình của Tiến sĩ Nguyễn Thanh Mỹ giống như lời nhắc nhẹ nhưng sâu sắc gửi đến thế hệ trẻ hôm nay: Bạn có thể bắt đầu ở bất cứ đâu, nhưng hãy đi xa bằng tri thức, và trở về bằng yêu thương.