“Công tác dự báo mưa lớn cực đoan, lũ vượt mức lịch sử còn hạn chế"

(Dân trí) - Công tác ứng phó mưa lũ sau bão còn bộc lộ một số vấn đề, tồn tại. Công tác dự báo mưa lớn cực đoan, lũ đặc biệt lớn, vượt lịch sử còn hạn chế, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nhận định.

Chiều 15/10, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ các nhiệm vụ và giải pháp khắc phục hậu quả mưa lũ sau bão số 11 (Matmo).

Thiên tai nghiêm trọng, lũ chồng lũ, lượng mưa rất lớn

Theo báo cáo, cơn bão Matmo vào vịnh Bắc Bộ ngày 5/10, tuy không gây thiệt hại nặng thời điểm đổ bộ, nhưng hoàn lưu bão đã gây mưa rất lớn tại các tỉnh phía đông Bắc Bộ, gồm Lạng Sơn, Cao Bằng, Thái Nguyên, Bắc Ninh và Hà Nội với tổng lượng mưa trong đêm 6/10 và ngày 7/10 là 200-400mm.

Trên địa bàn Thái Nguyên xảy ra mưa đặc biệt lớn với tổng lượng mưa 300-400mm, cá biệt một số nơi trên 560mm. Lũ trên sông Cầu, sông Thương, sông Cà Lồ, sông Trung lên rất nhanh, vượt mức lũ lịch sử. 

Ngập lụt sâu xảy ra diện rộng tại Thái Nguyên, Bắc Ninh, Hà Nội, Lạng Sơn, Cao Bằng. Hiện nay Bắc Ninh, Hà Nội vẫn còn những xã, phường đang chịu cảnh ngập lụt.

“Đây là một trong những đợt thiên tai nghiêm trọng, lũ chồng lũ trên diện rộng ở các tỉnh; xảy ra gần như đồng thời các loại hình thiên tai đặc biệt nguy hiểm như lũ lớn, đặc biệt lớn, vượt lịch sử. Ngập lụt và lũ quét, sạt lở đất, gây thiệt hại nghiêm trọng về tính mạng, tài sản của nhân dân và các công trình đê điều, hồ chứa và cơ sở hạ tầng thiết yếu”, báo cáo cho hay.

Theo báo cáo của các địa phương (tính đến chiều 15/10), mưa lũ sau bão số 11 khiến 18 người chết, mất tích; 16 người bị thương. Hơn 241.000 ngôi nhà bị thiệt hại, hư hỏng, ngập nước; trên 33.600ha lúa và hoa màu bị ngập úng, thiệt hại; hơn 1,3 triệu con gia súc, gia cầm bị chết, cuốn trôi...

Đập thủy điện Bắc Khê 1 (Lạng Sơn) bị vỡ do lưu lượng lũ về hồ tăng nhanh. Đến nay đã xảy ra 84 sự cố đê tại các tỉnh, thành phố Thái Nguyên, Bắc Ninh, Hà Nội.

Báo cáo của Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho thấy, tổng thiệt hại do bão số 11 gây ra ước tính trên 16.920 tỷ đồng. Trong đó, tỉnh Thái Nguyên thiệt hại nặng nhất, ước tính 12.200 tỷ đồng; Cao Bằng 2.000 tỷ đồng, Bắc Ninh 1.670 tỷ đồng, Lạng Sơn 1.050 tỷ đồng.

"Phương án ứng phó với lũ lịch sử còn bị động"

Bên cạnh những kết quả đạt được, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường thẳng thắn thừa nhận công tác ứng phó mưa lũ sau bão còn bộc lộ một số vấn đề, tồn tại.

“Công tác dự báo mưa lớn cực đoan, lũ đặc biệt lớn, vượt lịch sử còn hạn chế, chưa dự báo sớm được các giá trị vượt lịch sử trong đợt mưa lũ. Năng lực chống chịu trước thiên tai của các công trình cơ sở hạ tầng còn hạn chế, nhất là với tình huống đặc biệt lớn, vượt lịch sử”, báo cáo nêu rõ.

Trong khi đó, năng lực theo dõi giám sát thiên tai, cứu hộ, cứu nạn chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Phương tiện, trang thiết bị còn thiếu, chưa đáp ứng được yêu cầu, nhất là với khu vực vùng sâu, vùng xa. Phương án ứng phó với lũ lịch sử còn bị động.

Hồ chứa thủy điện nhỏ chưa được quản lý, theo dõi giám sát chặt chẽ từ khâu xây dựng, quản lý hồ sơ, vận hành dẫn đến sự cố hồ Bắc Khê 1 ở Lạng Sơn đã bị vỡ do lưu lượng lũ về hồ tăng nhanh.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường còn nhấn mạnh mức độ đầu tư cho cơ sở hạ tầng phòng chống thiên tai (hệ thống đê điều, hồ đập...) chưa đủ sức chống chịu với sức tàn phá của thiên tai, lũ lụt.

Trong số rất nhiều giải pháp được đưa ra, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất sẽ cùng Bộ Xây dựng phối hợp với các địa phương thực hiện ngay nhiệm vụ khảo sát, đánh giá diễn biến, xác định nguyên nhân gây lũ lớn, lũ đặc biệt lớn, đỉnh lũ thực tế năm 2025.

Từ đó có cơ sở nghiên cứu, điều chỉnh, nâng cấp tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về đê điều, hồ đập, công trình thoát lũ, bảo đảm năng lực chống chịu với các hình thái thời tiết cực đoan có thể xảy ra.