Công phu trà sen hồ Tây, nghề có bao điều cấm kỵ

Nghệ nhân làm trà sen hồ Tây được khuyến khích chỉ nên ăn đồ luộc, không ăn những thứ nặng mùi như hành, tỏi, mít, sầu riêng… Phụ nữ 'đến tháng' hay người vừa đi đám hiếu về bị lạnh thì tuyệt đối không được làm trà sen.

Nghề làm trà sen hồ Tây, công phu thì đã rõ, mà còn bao điều cấm kỵ ít ai ngờ.

Vô vàn điều kiêng kỵ cho mẻ trà sen ngon

Ngày hè rực nắng 15-6, Hợp tác xã Trà sen Quảng An Hương Thủy (thuộc làng nghề ướp trà sen Quảng Bá - Quảng An, Tây Hồ, Hà Nội) mở hội trà sen đón mọi người đến chụp ảnh với hồ sen và con đường ngập hoa sen miễn phí, cũng như trải nghiệm làm trà sen vô cùng tinh tế, công phu.

Bởi chuẩn bị đi chụp hình cùng sen, nhiều chị em phụ nữ son phấn kỹ càng, váy áo thơm tho. Nhưng khi vào không gian làm sen ướp trà, mới hay bình thường mình sẽ được "mời ra" vì… quá thơm.

Thì ra nghề làm trà sen hồ Tây có vô số điều cấm kỵ mà nhiều người không hay.

Chị Bùi Minh Hằng - chủ tịch Hợp tác xã Trà sen Quảng An Hương Thủy, một nghệ nhân trà sen - cho biết hương sen mong manh, thoang thoảng, dịu mát, rất nhạy cảm.

Trà lại rất hút mùi. Bất kể mùi gì gần trà, nó đều bị trà hút hết. Nên không gian làm trà ướp hương sen rất kỵ người dùng nước hoa, trang điểm đậm, người vừa ăn sầu riêng, mít.

Đặc biệt, chị em phụ nữ trong những ngày của chu kỳ kinh nguyệt và những người vừa đi đám hiếu về bị lạnh tuyệt đối không được làm trà, nếu không toàn bộ mẻ trà sẽ bị hỏng.

Nghệ nhân làm trà được nhắc ưu tiên ăn đồ luộc, không có hành tỏi. Cho nên người làm trà sen Hương Thủy thường gồm ba "khối", là khối nghệ nhân lớn tuổi, khối nghỉ hưu và khối học sinh nghỉ hè.

Công phu nghề ướp trà sen Tây Hồ

Những cấm kỵ tưởng đã rất khắt khe, đến quy trình làm trà cũng lắm công phu. Chị Minh Hằng kể trà sen phải được ướp với sen Hồ Tây, trong các ao, hồ làng Quảng Bá, hoặc xung quanh đó, thì mới ngát hương.

Sáng sớm người Quảng Bá chèo nhẹ con thuyền nan ra hồ hái sen, những bông sen mới chúm chím. Mang sen về, tới công đoạn làm sen. Đầu tiên bóc lá (cánh) sen to, để riêng để gói trà làm mẫu mã.

Rồi bóc đến cánh sen nhỏ, dùng để khử trà. Tiếp tục bỏ đài (quỳ) sen đi, lấy gạo sen nằm trên các tua sen, bỏ riêng, để ướp trà. 

Còn lại tua sen cũng được lấy riêng sử dụng vào nhiều mục đích. Có nhà sấy tua sen để uống như trà an thần, dưỡng sinh. Có nhà dùng tươi, xay nhuyễn làm sinh tố rất ngon.

Khâu lấy gạo sen là công đoạn chỉ dành cho nghệ nhân. Hạt gạo sen li ti, mỏng mảnh, chỉ nghệ nhân mới lấy được thật nhanh lại không bị nát. Tách cánh sen, khâu làm mẫu mã, hút chân không thì các bạn trẻ có thể làm được.

Tiếp đến là khâu khử trà là ướp trà với cánh sen nhỏ, ướp trong 4-6 tiếng, sau khi trà bắt đầu khô thì sẽ sàng để tách trà với cánh hoa sen. Cho trà vào túi chống mốc mang đi sấy 4-6 tiếng. Một bạn kỹ thuật viên được giao chuyên sấy trà, phải là người được thừa hưởng nghề làm trà sen truyền thống của cha ông.

Sấy xong, lấy trà ướp với gạo sen, thêm cánh sen nhỏ, xốc đều, đậy kín trong hũ, để qua đêm.

Sáng hôm sau, trà đã đủ độ ngát hương (người làng Quảng Bá gọi là được hương) thì bỏ từng nhúm trà nhỏ vào các bông sen rồi buộc kín lại, bọc thêm một lớp lá sen bên ngoài, mang cắm vào chậu nước 4-8 tiếng.

Đợi trà đủ nước để ngậm no hương sen, "khối nghỉ hè" sẽ làm mẫu mã, lấy các bông sen trà bọc thêm một lớp lá sen to rồi bông sen trà được cho vào túi ni lông hút chân không, để vào tủ lạnh cấp đông hoặc sấy thăng hoa (sấy lạnh).

Trà bông sen sấy thăng hoa rất thuận tiện cho việc vận chuyển đi xa (không phải bảo quản lạnh) và để được lâu, cánh hoa, đài hoa và bông hoa trà sen có màu sắc đẹp như lúc chưa sấy, hương thơm nguyên vẹn, nước trà vàng óng, uống vị ngọt rất ngon.