Công nghệ xây dựng trong thư viện 200 triệu USD tại Đan Mạch

Với mức đầu tư hơn 180.000 euro, thư viện Dokk1 (Aarhus, Đan Mạch) sở hữu nhiều công nghệ đáng chú ý. Nổi bật là hệ thống logistics giúp tiết kiệm đáng kể chi phí nhân công.

Aarhus là thành phố lớn thứ 2 tại Đan Mạch với khoảng 300.000 dân cư (theo số liệu từ World Population). Dù với mức dân cư chỉ bằng 1/3 so với thủ đô Copenhagen, Aarhus có tới 18 thư viện công. Hệ thống thư viện này được kết nối với một thư viện trung tâm mang tên Dokk1. Để có thể vận chuyển sách tới các cơ sở khác, một quy trình công nghệ logistics phân loại sách đã được hình thành.

Thay vì nhập liệu thủ công rồi phân loại từng cuốn vào các giá sách, các nhân viên giờ đây có thể tiết kiệm thời gian và tập trung vào nhiệm vụ khác như xây dựng và phát triển không gian thư viện.

Hệ thống sách ngầm của thư viện

Bên cạnh quầy thông tin tại sảnh chính của Dokk1, cư dân thành phố có thể nhìn thấy một chiếc máy lớn với thiết kế hiện đại. Đây chính là nơi tiếp nhận những cuốn sách mà cư dân đã đọc xong và mang trả. Chỉ cần đưa sách vào khe, hệ thống lập tức quét mã vạch trên bìa, ghi nhận thông tin rồi nhẹ nhàng đưa sách qua các băng chuyền vào bộ phận vận hành phía dưới.

Người dân đến trả sách qua chiếc máy có thể theo dõi trên màn hình quá trình cuốn sách đi xuống kho phân loại của Dokk1. Ảnh: Đức Huy.

Trên màn hình lớn đặt ngay cạnh, người trả sách có thể quan sát toàn bộ hành trình: từ lúc cuốn sách được tiếp nhận, di chuyển xuống tầng hầm, cho đến khi vào khu vực phân loại. Cách làm này không chỉ tạo ra sự minh bạch mà còn giúp độc giả cảm nhận được một phần nhịp vận hành công nghệ trong lòng thư viện.

Xuống sâu hơn trong lòng tòa nhà, một hệ thống logistics hiện ra. Đây là công trình do công ty Lyngsoe Systems thiết kế, khởi nguồn từ những cải tiến đầu tiên năm 2002 khi đơn vị FKI Logistex xây dựng máy phân loại sách trung tâm, sau đó được bên Lyngsoe mua lại. Toàn bộ quy trình mượn - trả vận hành gần như tự động: những cuốn sách được thang máy vận chuyển xuống tầng hầm, đưa vào robot phân loại và lần lượt chia theo các nhánh, trước khi nhân viên dùng xe đẩy để sắp xếp lại lên giá.

Bên dưới kho phân loại của Dokk1. Ảnh: Đức Huy.

Thư viện rộng hơn 28.000 m2 này hàng năm có khoảng 2 triệu lượt mượn sách. Dẫu vậy họ chỉ cần 5 nhân viên phụ trách việc này. "Các xe tải của bên thứ ba sẽ đến vào buổi tối, chở sách luân chuyển tới những thư viện khác trong thành phố, tạo nên một mạng lưới lưu thông nhịp nhàng, giúp người dân tiếp cận sách thuận tiện hơn", bà Marie Østergaard, quản lý thư viện thành phố Aarhus (Đan Mạch), cho biết.

Sự ra đời của hệ thống không chỉ thay đổi cách thức vận hành mà còn cải thiện rõ rệt môi trường làm việc. Trước đây, gần như toàn bộ nhân viên quầy mượn, trả và phân loại phải chịu áp lực ớn vì khối lượng xử lý sách khổng lồ. Khi hệ thống tự động được áp dụng, họ trút bỏ được nhiều gánh nặng. Cùng lúc, chi phí nhân công vốn cao ở Đan Mạch được tiết giảm, để đội ngũ thủ thư tập trung vào công việc kết nối cộng đồng, tổ chức sự kiện, tư vấn và hỗ trợ người đọc.

Các băng chuyền lớn trong kho phân loại của Dokk1. Cũng tại đây, các nhân viên sẽ xử lý đơn hàng mượn và trả ở các thư viện cơ sở. Ảnh: Đức Huy.

Hiệu quả của hệ thống càng rõ khi Aarhus đưa vào sử dụng phần mềm IMMS - công cụ quản lý mượn và trả theo thời gian thực. Thay vì phải mua nhiều bản cho từng chi nhánh, sách được để "trôi nổi" trong toàn bộ mạng lưới thư viện. Phần mềm IMMS tự động điều phối: thư viện trung tâm thường có tỷ lệ mượn cao, trong khi các chi nhánh lại tiếp nhận nhiều lượt trả. Nhờ thuật toán phân bổ, kệ sách ở mọi nơi đều được cân bằng, không còn tình trạng quá tải hay thiếu hụt. Nhân viên thư viện giờ đây không mất công chuyển sách thủ công mà có thể dành thời gian phân tích nhu cầu độc giả, tinh chỉnh danh mục, xây dựng bộ sưu tập sách phù hợp hơn.

Sau nhiều năm, Dokk1 vận hành, công nghệ logistics ấy trở thành xương sống, giúp thư viện vận hành trơn tru.

Xây dựng thư viện hướng tới bền vững

Từ những bản vẽ đầu tiên cho đến khi công trình hoàn thiện, đội ngũ thiết kế và quản lý thư viện Dokk1 luôn đặt tiêu chí bền vững với môi trường, xã hội lên hàng đầu.

Khối kiến trúc của Dokk1 được tính toán theo chuẩn năng lượng thấp của Đan Mạch năm 2015. Thay vì mở rộng bề mặt tiếp xúc, tòa nhà được thiết kế với hình khối gọn, giúp giảm thiểu thất thoát nhiệt.

Vào mùa đông, ánh nắng có thể chiếu trực tiếp vào mặt tiền để giữ nhiệt, trong khi mùa hè, góc chiếu cao khiến các tầng dưới được che mát bởi mái dốc phía trên. Trên toàn bộ hệ thống kính, các tấm chắn nắng được lắp đặt và có khả năng tự động kích hoạt khi cường độ ánh sáng quá mạnh. Nhờ đó, tòa nhà tận dụng tối đa ánh sáng tự nhiên mà không bị tiêu hao năng lượng cho làm mát.

Khu vực cửa kính panorama trên tầng cao nhất của Dokk1.

Theo tài liệu được công bố từ thư viện, trên mái công trình, một hệ thống pin mặt trời rộng hơn 2.400 m2 hoạt động liên tục, vừa cung cấp nguồn điện xanh, vừa giảm áp lực cho lưới điện thành phố. Các chuyên gia từng tiến hành đánh giá hiện tượng phản quang để đảm bảo tấm pin không gây ảnh hưởng tới khu dân cư xung quanh. Trong lòng công trình, hệ thống làm mát bằng nước biển được triển khai cho cả trần và hệ thống thông gió. Nguồn nước lạnh từ vịnh Aarhus đi qua đường ống, tiết kiệm đáng kể điện năng vốn thường dùng cho máy điều hòa.

Tòa nhà Dokk1 (phía bên trái) từ trên cao, phần má có nhiều tấm pin năng lượng. Ảnh: Dokk1.

Ở khía cạnh chiếu sáng, Dokk1 thể hiện rõ sự tiết kiệm triệt để. Toàn bộ đèn trong và ngoài đều sử dụng công nghệ LED. Các cảm biến ánh sáng và cảm biến chuyển động điều chỉnh cường độ hoặc tự động tắt khi khu vực không có người sử dụng. Điều này khiến lượng điện tiêu thụ giảm xuống mức tối ưu mà vẫn giữ được sự tiện lợi.

Nằm sâu dưới lòng đất, bãi đỗ xe tự động của Dokk1 cũng là một điểm nhấn trong câu chuyện bền vững. Hệ thống chiếu sáng chỉ bật khi có nhân viên vận hành. Không khí nóng từ khối nhà phía trên được tận dụng để sưởi cho không gian bên dưới. Xe ra vào thông qua trạm tự động, hạn chế tình trạng di chuyển vòng vèo như ở bãi đỗ truyền thống, giảm lượng nhiên liệu tiêu hao. Với cách vận hành này, khí thải ít hơn, thông gió cũng chỉ cần ở mức tối thiểu. Bãi đỗ kín đáo, xe ít có nguy cơ bị phá hoại, chủ phương tiện cảm thấy an tâm hơn.

Thang nâng xe và máy thanh toán tự động giúp Dokk1 tiết kiệm đượ nhân công ở khâu bảo vê, gác trực.

Dokk1 là một trong những công trình mang biểu tượng của thành phố mang đầy dấu ấn công nghiệp vận tải này. Được biết, đơn vị thiết kế cho tòa nhà này là công ty kiến trúc hàng đầu Đan Mạch Schmidt Hammer Lassen (SHL). Công ty này cũng tham gia chịu trách nhiệm thiết kế cho các tòa nhà nổi tiếng như Tòa án Hình sự Quốc tế (Hà Lan), Cục Lưu trữ quốc gia Đan Mạch, Thư viện Halifax (Canada)...