Công nghệ - chìa khóa để báo chí Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên số

Tại Diễn đàn Tổng biên tập vừa diễn ra ở Hải Phòng, các chuyên gia nhấn mạnh, báo chí Việt Nam chỉ có thể tiến bước khi coi công nghệ là con đường bắt buộc, đi cùng sự hỗ trợ chính sách và bảo vệ bản quyền.

Báo chí không thể tách rời công nghệ

Phát biểu tại diễn đàn, ông Lê Quốc Minh, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, khẳng định công nghệ không phải trào lưu nhất thời mà là yếu tố then chốt giúp báo chí tiếp cận độc giả trong bối cảnh mới. 

Theo ông Minh, có công nghệ phù hợp với đơn vị này nhưng chưa chắc mang lại hiệu quả cho đơn vị khác, và điều đó là bình thường. Tuy nhiên, điểm chung là báo chí ngày nay không thể tồn tại và phát triển nếu tách rời công nghệ.

"Những gì từng là thế mạnh của báo chí cách đây hàng chục năm có thể không còn phù hợp. Công chúng ngày nay thông minh, khó tính hơn, đòi hỏi hình thức thể hiện mới mẻ. Ứng dụng công nghệ là bắt buộc. Quan trọng hơn, các cơ quan báo chí phải mạnh dạn thử nghiệm, chấp nhận cả sai lầm, bởi nếu không thử nghiệm, báo chí sẽ mãi đứng yên, không thể tiến bước", ông Minh nhấn mạnh.

Một đặc thù của báo chí Việt Nam là vừa chịu tác động của cơ chế thị trường, vừa mang sứ mệnh chính trị, tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước. Do đó, theo ông Lê Quốc Minh, báo chí rất cần cơ chế, chính sách hỗ trợ về tài chính, công nghệ và công cụ đo lường. 

Các công cụ như Google Analytics hay hệ thống AI trong nước cần được tận dụng để quản lý hiệu quả, đồng thời tạo sự tin cậy với doanh nghiệp khi lựa chọn đặt quảng cáo.

Ông Minh cũng đặc biệt lưu ý vấn đề bản quyền nội dung, coi đây là thách thức cấp thiết. Thực tế, nhiều cơ quan báo chí trong nước vẫn dịch, khai thác tin từ Reuters, AFP, AP… mà chưa có sự cho phép. 

"Các hãng tin quốc tế đã thống kê vi phạm và sẵn sàng khởi kiện nếu tình trạng này không được chấm dứt", ông Minh cảnh báo. Theo ông, đây là lời nhắc nhở nghiêm khắc, đòi hỏi báo chí trong nước phải tôn trọng bản quyền và chủ động ứng dụng công nghệ để bảo vệ sản phẩm của mình.

Nỗ lực từ cơ quan quản lý

Tại diễn đàn, bà Đặng Thị Phương Thảo, Phó cục trưởng Cục Báo chí (Bộ VH-TT-DL), cho biết nhiều giải pháp đang được triển khai nhằm tháo gỡ khó khăn.

Về bản quyền, Cục Báo chí đã ứng dụng Hub Media để đo quét vi phạm trên không gian mạng, hỗ trợ cơ quan báo chí trong việc bảo vệ sản phẩm. Về chia sẻ lợi ích với nhà mạng, bà Thảo cho biết, vấn đề này đã được kiến nghị nhiều năm, song còn vướng quy định luật cạnh tranh và giá. Các nhà mạng có hỗ trợ nhưng chủ yếu tập trung vào những cơ quan báo chí lớn, có độ phủ sóng cao.

Về hỗ trợ trực tiếp từ Chính phủ, sau chỉ đạo của Thủ tướng ngày 21.6, Bộ VH-TT-DL đã tham mưu xây dựng chỉ thị nâng cao trách nhiệm các bộ, ngành trong việc hỗ trợ báo chí, hiện đang ở dạng dự thảo.

Đáng chú ý, Bộ chỉ số đánh giá mức độ trưởng thành chuyển đổi số báo chí cũng đang tiếp tục được triển khai. Tuy nhiên, bà Thảo cho biết mức độ quan tâm từ các cơ quan báo chí chưa cao.

"Chỉ khi người đứng đầu thực sự coi đây là "sự sống còn" thì chuyển đổi số mới đạt hiệu quả", bà Thảo nhìn nhận.

Bên cạnh đó, luật Báo chí (sửa đổi) dự kiến sẽ được thông qua vào tháng 10 tới. Luật mới mở rộng cơ chế liên kết giữa báo chí với doanh nghiệp truyền thông, song trách nhiệm về nội dung vẫn thuộc về cơ quan báo chí.

Từ những ý kiến tại diễn đàn, có thể thấy báo chí Việt Nam đang đứng trước cả cơ hội lẫn thách thức. Công nghệ được xác định là "con đường bắt buộc" để tiến bước, song song với đó là sự hỗ trợ kịp thời về chính sách, tài chính và công cụ pháp lý.

Thông điệp rõ ràng được đưa ra: báo chí không thể mãi dựa vào lối làm cũ. Chỉ khi dám thay đổi, thử nghiệm và chủ động ứng dụng công nghệ, báo chí Việt Nam mới đủ sức bứt phá, giữ vững niềm tin công chúng và hội nhập vững vàng trong kỷ nguyên số.