'Có tí vàng tiết kiệm bán đi để chữa bệnh thì không nên đánh thuế'

Việc tính thuế thu nhập cá nhân với mua bán vàng cần cân nhắc kỹ lưỡng, không đánh đồng. Nếu người dân có ít vàng tiết kiệm cần bán đi để chữa bệnh, góp tiền mua nhà thì không nên đánh thuế.

Chỉ nên tính thuế trên phần lãi?

Để nâng cao tính minh bạch của thị trường, hạn chế đầu cơ vàng, Chính phủ đã giao Bộ Tài chính phối hợp Ngân hàng Nhà nước thống nhất nội dung cần quy định rõ thu nhập từ hoạt động giao dịch mua bán vàng thuộc đối tượng chịu thuế trong dự thảo luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi).

Ông Nguyễn Quang Huy (Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường đại học Nguyễn Trãi) cho rằng nghiên cứu áp thuế thu nhập cá nhân với giao dịch mua bán vàng là cần thiết trong bối cảnh vài năm gần đây giá vàng tăng mạnh, kéo theo nhiều giao dịch mang tính đầu cơ.

Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ lưỡng cách triển khai. Thuế chỉ nên được tính trên phần lợi nhuận phát sinh từ chênh lệch giá mua bán, chứ không phải toàn bộ giá trị giao dịch.

Chuyên gia tài chính - ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu cũng đồng tình chỉ nên đánh thuế trên lợi nhuận. "Đánh thuế trên giá trị giao dịch mua bán vàng chưa phù hợp, có thể dẫn tới tình trạng thuế chồng thuế. Lý do, số tiền người dân dùng để mua vàng thực chất có thể đã là thu nhập sau thuế từ lương hoặc kinh doanh", ông Hiếu nói.

Theo vị chuyên gia, mức thuế cụ thể là khoảng 20% trên lợi nhuận mua bán vàng. Để giải quyết khó khăn trong việc xác định giá mua vào, nhất là với các trường hợp mua vàng từ nhiều năm trước, Bộ Tài chính cần có phương án sử dụng giá bình quân tại một thời điểm nhất định, đồng thời yêu cầu người bán vàng khai báo thời điểm mua để xác định giá đầu vào. 

Giá bình quân do Bộ Tài chính công bố sẽ là cơ sở tính chênh lệch giữa giá mua và giá bán. Có thể tính giá bình quân trong khoảng thời gian 3 năm, 5 năm hoặc 10 năm.

Ở khía cạnh giá đầu ra, ông Hiếu cho rằng, việc xác định dễ dàng hơn vì các giao dịch đều phải qua các tiệm vàng, doanh nghiệp kinh doanh vàng được cấp phép. Có đủ giá đầu vào và đầu ra, khâu tính lợi nhuận sẽ rõ ràng.

Phân biệt rõ ràng giữa đầu cơ với tích lũy tiết kiệm bằng vàng

Cũng nhấn mạnh điều kiện lý tưởng là có thể tính thuế thu nhập cá nhân với giao dịch mua bán vàng trên lợi nhuận, song theo chuyên gia thuế Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, với điều kiện thực tiễn hiện nay, việc đánh thuế trên tổng giá trị giao dịch vẫn khả thi hơn.

Dẫn chứng trường hợp với giao dịch bất động sản hiện đang áp dụng mức thuế 2% trên giá bán, ông Tú cho rằng, với mua bán vàng, mức thuế phù hợp là khoảng 1 - 1,5%, giao các doanh nghiệp kinh doanh vàng khấu trừ luôn.

Đánh thuế trên giá bán như vậy chắc chắn sẽ khiến giới đầu cơ vàng phải cân nhắc. Nếu dồn tiền vào vàng không thu về lợi nhuận như mong muốn, họ sẽ tính toán để đầu tư vào các lĩnh vực khác như gửi tiết kiệm, đưa tiền vào hoạt động sản xuất, kinh doanh…

Tuy nhiên, ông Tú đặc biệt lưu ý, Bộ Tài chính cần tính toán để khi đánh thuế phải có phân biệt rõ ràng giữa đối tượng kinh doanh, đầu cơ vàng với người dân tích lũy tiết kiệm bằng vàng, bán đi để trang trải cuộc sống.

Ví dụ, người dân có ít vàng tích trữ, bán đi để chữa bệnh, hoặc bố mẹ bán vàng để góp tiền mua nhà cho con. Trường hợp khác là người dân được thừa kế vàng từ cha mẹ, họ bán vàng nhằm chi dùng cho mục đích khác, rõ ràng bản chất không phải kinh doanh vàng...

"Hiện nay, ngưỡng doanh thu miễn thuế thu nhập cá nhân với hộ kinh doanh là 100 triệu đồng/năm, từ năm sau nâng lên 200 triệu đồng/năm. Đánh thuế thu nhập cá nhân với giao dịch mua bán vàng cũng cần có ngưỡng tương tự, không thể có chuyện dân bán 1 chỉ vàng đã tính thuế. Tôi đề nghị ngưỡng này là 1 lượng vàng", ông Tú đề xuất.

Để chính sách vừa bảo đảm tính công bằng, vừa giúp tập trung điều tiết vào những giao dịch có tính chất đầu cơ hoặc kinh doanh, ông Nguyễn Quang Huy cũng kiến nghị nên có ngưỡng miễn thuế phù hợp. Người dân chỉ bán vài lượng vàng nhằm lo những việc lớn trong gia đình sẽ không phải chịu gánh nặng ngoài mong muốn.

Nhấn mạnh cơ quan chức năng cần đặc biệt lưu ý về thời gian nắm giữ vàng, ông Huy phân tích: "Các hoạt động giao dịch lặp lại, khối lượng lớn có thể được xếp vào diện kinh doanh, chịu mức thuế cao hơn, phù hợp với bản chất hoạt động. Trong khi đó, việc miễn hoặc giảm thuế cho các giao dịch vàng được giữ dài hạn sẽ khuyến khích xu hướng tích trữ ổn định, giảm áp lực mua bán ngắn hạn".