Cơ quan chức năng truy quét hàng giả đến đâu, cửa hàng dừng bán đến đó

Cơ quan quản lý truy quét hàng gian hàng giả, người bán giấu giếm, đóng cửa dừng kinh doanh để đối phó, đây là câu chuyện rượt đuổi rất gian nan diễn ra ở TP.HCM.

Từ đầu tháng 6, nhiều tiểu thương tại các chợ TP.HCM đóng sạp, tạm dừng buôn bán với lý do cần thời gian cập nhật các quy định mới về thuế, khi hộ kinh doanh phải chuyển đổi sang xuất hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, đồng thời lo ngại mức thuế mới sẽ tăng.

Tuy nhiên, theo cơ quan chức năng thực chất, nguyên nhân sâu xa nằm ở yêu cầu theo Nghị định 70, hàng hóa kinh doanh phải có hóa đơn chứng từ, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng…Trong khi đó, phần lớn hàng hóa được bày bán tại chợ lại thiếu các giấy tờ hợp lệ. Giải pháp "đóng cửa chờ thời" là cách tiểu thương đối phó với yêu cầu mới khi chưa thể chứng minh nguồn gốc, chất lượng hàng hóa.

"Rượt đuổi" hàng giả

Khảo sát của phóng viên ngày 19/6 tại trung tâm thương mại (TTTM) Saigon Square cho thấy, phần lớn các gian hàng vẫn mở cửa buôn bán bình thường. Khu vực quần áo, đồ lưu niệm, các loại nông sản như cà phê, hạt điều, mắc ca...thu hút đông đảo khách du lịch mua sắm. Tuy nhiên, một số gian hàng kinh doanh túi xách, giày dép, đồng hồ, mắt kính, trang sức thời trang vẫn đóng cửa, che bạt dù đã hơn 11h trưa.

Bà Lan, chủ cửa hàng quần áo ở tầng 1 của TTTM cho biết, mấy ngày qua việc buôn bán chậm hơn bình thường do hàng hóa ít, khách không có nhiều lựa chọn nên chủ yếu chỉ xem rồi rời đi. Hiện bà chỉ bày bán một số ít quần áo mới nhập về. Theo bà Lan, quy định thuế mới không gây khó khăn trong hoạt động kinh doanh, nhưng điều khiến bà lo lắng là nhiều mặt hàng đã nhập từ trước không đầy đủ giấy tờ chứng minh nguồn gốc.

Cửa hàng bà kinh doanh quần áo xuất khẩu, thực tế là hàng của các thương hiệu xuất khẩu bị cắt nhãn mác tuồn ra ngoài. Đây là hàng "nối chuyền" - tức sản phẩm có mẫu mã, chất liệu giống hệt hàng chính hãng, được sản xuất và tiêu thụ song song qua các kênh không chính thức, phần lớn rất khó chứng minh nguồn gốc.

Đối diện cửa hàng bà Lan là quầy kinh doanh giày dép và thắt lưng. Dù vẫn mở cửa, nhưng kệ hàng gần như trống trơn, chỉ bày lác đác vài chiếc thắt lưng và 3-4 đôi giày. Người bán cho biết, khách xem mẫu và thỏa thuận xong giá, kích cỡ sẽ có hàng giao đến ngay lập tức.

Tại TTTM này, nhiều quầy kinh doanh giày dép, đồng hồ, mắt kính, túi xách vẫn mở cửa, nhưng hàng hóa trưng bày rất ít, thưa thớt. Thậm chí, có quầy dù có nhân viên túc trực nhưng nhưng không bày bất cứ sản phẩm nào.

Ở TTTM An Đông, các quầy hàng cũng đã mở bán bình thường dù không khí mua sắm không náo nhiệt.

Một chủ quầy nước giải khát cho biết, thực tế tầng 3 của TTTM này, nhiều quầy hàng đã đóng cửa từ trước đó do buôn bán ế ẩm. Các quầy này sau đó được tận dụng làm nơi chứa hàng, nên thường xuyên trong tình trạng đóng cửa.

Những ngày gần đây, khi lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra hàng giả, hàng nhái, khu vực này càng trở nên vắng lặng hơn. Hầu hết các gian hàng cửa đóng kín suốt ngày, một số khác tạm dừng kinh doanh, tạo nên cảnh tượng hàng loạt quầy đóng.

Trước đó, nhiều tiểu thương chợ này kiến nghị được kê khai hàng tồn trước ngày 1/6 qua bảng kê, và xin đóng thuế để hợp thức hóa nguồn hàng. Họ cũng đề xuất lùi thời điểm áp dụng hóa đơn điện tử sang đầu năm 2026 để có thêm thời gian thích nghi.

Ngoài ra, tiểu thương mong giai đoạn chuyển tiếp không bị kiểm tra gắt gao, để giảm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh...

Tương tự, tại các chợ khác như Tân Định, Bến Thành, Tân Bình, hầu hết tiểu thương đã mở bán trở lại, không còn cảnh nhiều quầy hàng phủ bạt, đóng kín cửa như mấy ngày trước. Song tiểu thương chung tâm trạng lo lắng hàng tồn kho không có hóa đơn chứng minh nguồn gốc xuất, khi áp dụng các quy định mới thì có thể bị tịch thu, xử phạt.

Ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP.HCM, cho biết thời gian qua, các cơ quan quản lý nhà nước đã tăng cường nhiều giải pháp chống hàng gian, hàng giả. Tuy nhiên, theo ông, đây vẫn là một "cuộc rượt đuổi" gian nan.

Bởi các cơ quan chức năng thì truy tìm, kiếm, kiểm tra kiểm soát hàng giả; còn một bộ phận người kinh doanh thì cố tình sản xuất, buôn bán hàng giả, kém chất lượng bằng nhiều chiêu thức đối phó, giấu giếm, lẩn tránh, khiến công tác xử lý gặp nhiều khó khăn.

Về hiện tượng một số tiểu thương đồng loạt đóng cửa quầy hàng trong những ngày qua, ông Phương đánh giá đây là biểu hiện bất thường, phần nào đó ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh dịch vụ của thành phố, nhưng không diễn ra trên diện rộng. Ông cho biết, hiện lực lượng chức năng đang tập trung kiểm tra các kho hàng, điểm trung chuyển lớn - nơi tiềm ẩn nguy cơ cao về hàng giả, chứ không nhắm đến các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Không dung dưỡng thì không còn hàng giả

Theo chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển, việc một số tiểu thương đóng cửa hàng, đóng sạp ở chợ là do hàng hóa đang bán lâu nay không rõ nguồn gốc, trong đó có cả hàng gian hàng giả, hàng lậu.

"Tiểu thương đóng cửa sạp cứ kêu thuế, nhưng thực tế không ai sợ khai báo thuế cả, cái gốc là khai báo thuế phải chứng minh nguồn gốc xuất xứ, đầu vào đầu ra rõ ràng thì ra hàng lậu hàng giả, hàng không nguồn gốc, đó là mấu chốt. Tôi nghĩ cơ quan quản lý cần có các quy định rõ ràng, đừng vì lo suy yếu của một bộ phận hộ kinh doanh. Bởi nếu chấp nhận cho hàng hóa này tồn tại thì không thể xử lý dứt điểm được. Đừng thỏa hiệp với hàng giả rồi cứ lẩn quẩn", ông Hiển nói.

Còn các hộ, sạp kinh doanh không chấp nhận thay đổi thì họ đã lùi lại, không gia nhập thị trường minh bạch, hiện đại. Như vậy, họ chấp nhận nhường sân cho các doanh nghiệp, điểm kinh doanh tuân thủ quy định của sự phát triển, của kinh tế thị trường. "Hãy sòng phẳng với người làm ăn minh bạch, đàng hoàng", ông nhấn mạnh.

Ông Hiển cho rằng quá trình phát triển của thương mại bao giờ cũng đi từ chợ truyền thống đến chợ hiện đại. Chợ truyền thống vẫn đang chiếm khoảng 60-70% thị phần, cho nên không có lý do gì mà tiểu thương không đi đầu, thay đổi cách kinh doanh hiện đại hơn.

Chỉ có chuyển đổi mô hình kinh doanh mới tồn tại, tiểu thương hãy quan tâm đến hàng chính ngạch, có đầu ra đầu vào rõ ràng và cạnh tranh bằng năng lực của mình.

Nhiều năm nay, các kho hàng lớn nhập hàng lậu, hàng rẻ về, sau đó được tiểu thương ở các chợ như Saigon Square, An Đông, Tân Bình…mua lại và bán ra thị trường. Vòng quay ấy vẫn cứ tiếp diễn, mang lại lợi nhuận cho một bộ phận người kinh doanh, nhưng là sự bất công với những ai làm ăn chân chính.

Người tiêu dùng dường như hài lòng với mức giá rẻ, nhưng không nhận ra hậu quả lâu dài: chất lượng sản phẩm không đảm bảo, nguồn gốc không rõ ràng và nguy cơ làm suy yếu dần nền sản xuất trong nước.

"Hàng gian hàng giả đã và đang ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất kinh doanh hàng Việt Nam chất lượng, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp làm ăn đàng hoàng. Rất bất công cho các doanh nghiệp xây nhà xưởng, giải quyết lao động, làm ra sản phẩm chất lượng, đóng thuế đàng hoàng nhưng hàng chục năm qua phải chật vật cạnh tranh với hàng không xuất xứ, bán giá rẻ. Hậu quả là các doanh nghiệp làm ăn uy tín ngậm ngùi thua", ông Hiển nói.

Ông nhấn mạnh phải nhìn xa hơn lợi ích của thuế trong kinh doanh, phát triển bền vững; người kinh doanh, người tiêu dùng cần nhìn xa hơn: khi mua hàng đúng chuẩn, đúng giá mới kích thích nền sản xuất phát triển, thu nhập của người lao động tăng lên thì đời sống tăng lên. Không dung dưỡng cho hàng giả thì sẽ không còn người bán hàng giả. Hãy tôn trọng thương hiệu, tôn trọng hàng chất lượng và tôn trọng hàng Việt Nam.

Hàng hóa không hóa đơn, chứng từ là vi phạm

Ông Nguyễn Quang Huy - Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM, cho biết thời gian qua, khi lực lượng quản lý thị trường tăng cường công tác kiểm tra, đặc biệt trong tháng cao điểm chống hàng gian, hàng giả (từ 15/5 đến 15/6), một số tiểu thương đã có phản ứng nhất định.

Quản lý thị trường cũng hiểu rằng trong điều kiện thực tế, hoạt động của các tiểu thương tại chợ truyền thống gặp nhiều khó khăn lưu giữ hóa đơn chứng từ, cũng như việc mua hàng từ những nguồn chưa cung cấp được giấy tờ hợp lệ.

Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật hiện hành, đặc biệt là Nghị định 98 về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, việc kinh doanh hàng hóa không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp là hành vi vi phạm, và có thể bị xử phạt tùy theo tính chất, mức độ.

“ Không loại trừ một số sạp đóng cửa để né việc kiểm tra. Chúng tôi rất hiểu và chia sẻ với những khó khăn của bà con tiểu thương, nhưng việc đảm bảo nguồn gốc xuất xứ rõ ràng không chỉ là tuân thủ quy định pháp luật, mà còn giúp nâng cao uy tín kinh doanh, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh” , ông Huy nói.

Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM nhấn mạnh trong thời gian tới sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn các hộ kinh doanh thực hiện đúng quy định, đồng thời sẽ xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm và vi phạm nhiều lần.

Đặc biệt đẩy mạnh kiểm tra chất lượng hàng hóa trên không gian mạng, nhất là các sàn thương mại điện tử, các đối tác như KOL/KOC...

Quản lý thị trường kêu gọi người dân mua hàng kém chất lượng cần mạnh dạn lên án, tố cáo, không nên âm thầm, tặc lưỡi cho qua, rồi tự nhắc không quay lại mua hàng. Cách làm này đang tiếp tay cho hàng gian, hàng giả vẫn tồn tại nhưng phần lớn người tiêu dùng đang áp dụng.