Có đất 'sạch' nhưng không thể xây bệnh viện, trường học

Một phần đất được quy hoạch làm đất xây dựng cơ sở giáo dục, y tế, công trình công cộng... trong các dự án do doanh nghiệp bỏ tiền mua nhưng phải giao lại cho nhà nước đem đấu thầu chọn chủ đầu tư. Chuyện vô lý này đang diễn ra ở khắp nơi...

Những hạng mục bị "bỏ quên"

Công ty TNHH Đầu tư Địa ốc Thành phố (CityLand) là chủ đầu tư dự án Khu dân cư CityLand Z751 Khu B&D (TP.HCM) có quy mô gần 27 ha, gồm hơn 970 căn hộ chung cư, 972 căn nhà liền kề, khu thương mại - dịch vụ - văn phòng, cùng các công trình công cộng độc lập như trường học, trạm y tế, công viên, vườn hoa. Dự án đã được UBND TP.HCM phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 và chấp thuận chủ trương đầu tư từ năm 2013 - 2014, đồng thời CityLand cũng nhiều lần đề xuất được giao đất để tự đầu tư, xây dựng cơ sở y tế, giáo dục nhằm phát triển hạ tầng đồng bộ với tiến độ dự án. Tuy nhiên, các cơ quan chức năng đều trả lời rằng do chưa có cơ chế rõ ràng trong luật Đất đai nên không thể giao đất cho doanh nghiệp. Điều này khiến các hạng mục nói trên nằm im bất động suốt nhiều năm qua. Kéo theo đó là chủ đầu tư "mang tiếng oan" với khách hàng vì không thực hiện được đầy đủ trách nhiệm xây dựng các cơ sở dịch vụ, tiện ích trong dự án đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Một dự án khác cũng "dính" tình trạng tương tự là Vạn Phúc City (TP.HCM) có quy mô gần 200 ha. Trong đồ án quy hoạch được duyệt, khu đô thị này có công viên chuyên đề rộng 6,4 ha nhưng suốt từ năm 2017 đến nay vẫn không thể triển khai xây dựng để phục vụ cư dân. Theo chủ đầu tư Van Phuc Group, để có được dự án, tập đoàn phải mất gần 20 năm chuẩn bị và hoàn tất các thủ tục pháp lý liên quan theo quy định. Toàn bộ đất của dự án chủ đầu tư phải tự tay đi mua gom, đền bù, giải phóng mặt bằng. Chỉ tính riêng hạng mục công viên chuyên đề phục vụ dân cư, tập đoàn đã bỏ ra hàng trăm tỉ đồng bồi thường giải phóng mặt bằng.

Van Phuc Group cũng mời được đối tác nước ngoài là Tập đoàn Daemyung của Hàn Quốc đồng ý rót 300 triệu USD xây dựng công viên nước lớn nhất Đông Nam Á. Đội ngũ kỹ sư đã qua VN chuẩn bị triển khai, các trang thiết bị, máy móc đặt hàng từ châu Âu cũng đã nhập về tập kết tại dự án, dự kiến với thời gian thi công 18 tháng là đi vào vận hành khai thác giai đoạn 1. Thế nhưng từ đó đến nay doanh nghiệp vẫn chưa thể triển khai vì chờ hướng dẫn, chờ thủ tục. Điều này khiến thiệt hại cho doanh nghiệp và đối tác là rất lớn, trong khi cư dân không có tiện ích để sử dụng.

Tình trạng này còn xảy ra với nhiều dự án nhà ở thương mại và khu đô thị khác tại TP.HCM và các địa phương trên cả nước. Đó là chủ đầu tư tự bỏ tiền ra mua, có đất hợp pháp, được duyệt quy hoạch nhưng không được giao hoặc cho thuê đất để triển khai công trình công cộng, dẫn đến quy hoạch treo, lãng phí tài nguyên đất và chậm đưa công trình phục vụ dân sinh vào hoạt động.

Cần giao đất không qua đấu giá

Luật sư Trần Minh Cường (đoàn luật sư TP.HCM) chỉ ra những khó khăn, vướng mắc nói trên không phải là trường hợp cá biệt mà đang khá phổ biến tại tất cả các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị của các doanh nghiệp trên cả nước. Cụ thể, các hạng mục công trình công cộng được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 nhưng không được xây dựng. Doanh nghiệp tự bỏ tiền ra mua đất nhưng quy định hiện nay lại yêu cầu giao phần đất này lại cho nhà nước đem đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư. Điều đáng nói là thủ tục thu hồi đất, đấu thầu rất chậm, mất rất nhiều thời gian dù đây chỉ là thủ tục "cho có lệ" vì không doanh nghiệp nào tham gia đấu thầu làm các công trình này, ngoài chủ đầu tư. 

"Một quy định bất cập, mang tính hình thức đã tồn tại khá lâu cần phải được gỡ bỏ để không ngáng chân sự phát triển của doanh nghiệp, của xã hội và của nền kinh tế", luật sư Cường nhấn mạnh. Theo ông, đối với những dự án thuộc diện này, cơ quan chức năng cần ưu tiên cho chủ đầu tư trong khu đô thị đó thực hiện nếu họ có nhu cầu, thay vì thu hồi về, nhà nước phải bỏ tiền ngân sách ra làm hoặc đấu thầu mất quá nhiều thời gian trong khi chỉ mang tính hình thức. Bởi công trình công viên, trường học, bệnh viện... chậm triển khai thì người dân chịu thiệt trước tiên.

Đồng quan điểm, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, kiến nghị cần sửa luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp. Việc này sẽ tháo gỡ chung nhằm tạo điều kiện cho các chủ đầu tư được giao đất, cho thuê đất để sớm đầu tư xây dựng, hoàn thành các công trình trên diện tích đất thương mại, dịch vụ, đất y tế, giáo dục, công viên chuyên đề thuộc dự án nhà ở thương mại, khu đô thị do chủ đầu tư dự án tự thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất để phục vụ lợi ích của cư dân trong dự án và lợi ích công cộng.

"Cần bổ sung quy định cho phép giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá đối với đất giáo dục, y tế, thương mại, dịch vụ, công viên chuyên đề nằm trong các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị mà chủ đầu tư đã tự thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất. Bởi đây là vướng mắc phổ biến trong nhiều năm qua, khiến hàng loạt công trình công cộng nằm trong dự án khu đô thị, khu dân cư không thể hoàn thiện và đưa vào sử dụng, ảnh hưởng đến hạ tầng xã hội, chất lượng sống của cư dân và an sinh đô thị", ông Lê Hoàng Châu kiến nghị.