Chuyên gia: AI gây áp lực thay đổi mạnh mẽ đào tạo logistics

Các sinh viên tốt nghiệp và những lao động mới gia nhập thị trường logistics giờ đây phải biết dùng AI để đưa ra những quyết định nhanh, chính xác và xử lý được dữ liệu trên quy mô lớn hơn.

Tại Hội thảo quốc tế về phát triển bền vững trong kinh tế, kinh doanh và luật 2025 (SEBL 2025) vừa được Trường đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TP.HCM) tổ chức, nhiều chuyên gia cho rằng các ngành nghề kinh tế, quản trị, trong đó có logistics và chuỗi cung ứng, đang buộc phải thay đổi nhanh chóng trước tác động của AI.

Xu hướng đào tạo 'con người - AI cộng tác'

Giáo sư Angappa Gunasekaran, Trường Kinh doanh Penn State Harrisburg (Mỹ), cho rằng những biến động của thị trường toàn cầu đang buộc các doanh nghiệp phải xây dựng một hệ thống logistics và chuỗi cung cứng dựa trên khả năng dự báo, tối ưu hóa và tự động hóa ở mức cao.

Trong hệ tiêu chuẩn này, AI sẽ là công cụ hỗ trợ cốt lõi để ra quyết định nhanh và chính xác hơn.

Theo giáo sư, GenAI đang thay đổi cách doanh nghiệp thiết kế mạng lưới chuỗi cung ứng, tối ưu vận hành, quản lý rủi ro và thậm chí phát triển sản phẩm mới.

Các mô hình AI có thể xử lý lượng dữ liệu khổng lồ, mô phỏng nhiều kịch bản, tự động phát hiện điểm nghẽn và đưa ra phương án tối ưu cho tồn kho, vận chuyển hay kế hoạch sản xuất.

Những "ông lớn" như Amazon, Walmart hay DHL đều đã dùng GenAI để tối ưu hóa đường đi giao hàng, dự báo nhu cầu và theo dõi chuỗi cung ứng theo thời gian thực, tạo ra lợi thế cạnh tranh rõ rệt.

Do vậy giáo sư Gunasekaran cho rằng để chuỗi cung ứng vận hành theo chuẩn mực mới, lực lượng lao động phải sở hữu những kỹ năng "kép".

Nghĩa là vừa hiểu logistics, vận hành truyền thống, vừa thành thạo phân tích dữ liệu, mô hình tối ưu hóa và các công nghệ số như IoT, AI, điện toán đám mây.

Giáo sư Gunasekaran đặc biệt nhấn mạnh hai yếu tố đào tạo nhân lực và quản trị thay đổi. Doanh nghiệp chỉ khai thác được sức mạnh của GenAI khi đội ngũ được huấn luyện bài bản, biết tương tác với mô hình, đọc hiểu dữ liệu và đưa ra quyết định trong môi trường tự động hóa cao.

Với các trường đại học, ông dự báo ngành logistics và chuỗi cung ứng đứng trước những áp lực thay đổi mạnh mẽ.

Chương trình học dự báo sẽ phát triển theo hướng "con người - AI cộng tác", với khả năng cá nhân hóa dịch vụ, mô phỏng rủi ro nâng cao, tích hợp sâu với IoT và blockchain.

Vì thế đòi hỏi hệ thống giáo dục, đặc biệt là các chương trình đào tạo logistics, quản trị vận hành và phân tích dữ liệu, phải nhanh chóng cập nhật chuẩn đầu ra, bổ sung nội dung về GenAI, công nghiệp 4.0 và kỹ năng số.

"Năng lực làm việc cùng AI sẽ trở thành yêu cầu bắt buộc, không còn là lựa chọn thêm", giáo sư cho biết.

Tỉ lệ phụ nữ làm chủ còn thấp

Cũng tại hội thảo, phó giáo sư Agnieszka Głodowska từ Đại học Kinh tế Krakow (Ba Lan) đặt vấn đề theo ước tính của IMF, nền kinh tế thế giới có thể mất tới 12.000 tỉ USD mỗi năm do khoảng cách giới trong lực lượng lao động.

Chẳng hạn tại khu vực Trung - Đông Âu (CEE), bà cho biết phụ nữ có tỉ lệ học vấn và tham gia lao động cao, thậm chí mức độ khởi nghiệp đạt tới 72% so với nam giới, cao hơn cả Tây Âu và Bắc Âu. Nhưng tỉ lệ doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ vẫn thấp và chỉ khoảng 9% doanh nghiệp xuất khẩu có lãnh đạo phụ nữ đứng đầu.

Trong nghiên cứu tại nhóm Visegrad gồm Ba Lan, Czech, Slovakia và Hungary, các nữ doanh nhân cũng đánh giá các yếu tố như tự hoàn thiện, linh hoạt và cơ hội kinh tế là động lực mạnh nhất, trong khi rào cản lớn nhất đến từ sự e ngại rủi ro, thiếu vốn và định kiến xã hội.

Từ những dữ liệu này, bà cho rằng cải thiện bình đẳng giới không thể tách rời giáo dục và đào tạo. Tại khu vực Trung - Đông Âu, chính nền tảng giáo dục vững chắc đã giúp phụ nữ vượt lên trong học thuật, kỹ năng và năng lực lao động.

Ngoài ra những chương trình như cố vấn, đào tạo lại, đào tạo nâng cao hay xây dựng mô hình vai trò nữ giới sẽ là một số chìa khóa để phụ nữ bước vào những vị trí có quyền ra quyết định.