Chuyển đổi xe buýt xanh ở TP.HCM: Cần đột phá chính sách, hướng xử lý pin thải với nhà sản xuất

Đó là những đề xuất được các đơn vị, chuyên gia đưa ra tại hội nghị phản biện do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP.HCM tổ chức sáng 26-8.

Hội nghị trực tuyến tập trung phản biện xã hội đối với dự thảo nghị quyết của HĐND TP.HCM quy định về lộ trình chuyển đổi, chính sách chuyển đổi xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh ở TP.HCM.

Gắn trách nhiệm xử lý pin 

Mở đầu hội nghị, ông Phạm Minh Tuấn - phó chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP.HCM - đánh giá nghị quyết này được người dân, giới chuyên môn rất quan tâm. Thông qua hội nghị, các đơn vị mong muốn nhận được góp ý giúp chủ trương, chính sách ban hành được sự đồng thuận cao của người dân, xã hội.

Đồng thời tuyên truyền về công tác chuyển đổi, hướng tới môi trường xanh là xu thế cả thế giới cùng thực hiện. "Trong đó, việc chuyển đổi những chiếc xe buýt êm ái, vận hành năng lượng xanh hơn góp phần cho TP.HCM của chúng ta xanh hơn là ưu tiên hàng đầu" - ông Tuấn nhấn mạnh.

Góp ý tại hội nghị, bà Ung Thị Xuân Hương, chủ nhiệm hội đồng tư vấn về dân chủ - pháp luật Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP.HCM, cho rằng cần thiết ban hành nghị quyết làm cơ sở pháp lý chuyển đổi phương tiện giao thông.

Tuy nhiên, lộ trình đặt ra đến năm 2030 đạt 100% xe buýt năng lượng xanh rút quá ngắn khi định hướng net zero vào năm 2050. Do đó bà Hương đề nghị các đơn vị phân tích, đánh giá tác động kỹ hơn để giãn thời gian chuyển đổi đến năm 2040.

Bên cạnh đó, các chính sách hỗ trợ chuyển đổi xe và đầu tư trạm sạc theo dự thảo là chưa đủ hấp dẫn, thu hút nhà đầu tư. Điều này khiến doanh nghiệp đầu tư lo lắng, cần có chính sách hỗ trợ đột phá để giảm gánh nặng tài chính cho nhà đầu tư. Thủ tục chuyển đổi, đầu tư cũng phải đơn giản, nhanh chóng.

Đồng tình, luật sư Nguyễn Văn Hậu, thành viên hội đồng tư vấn về dân chủ - pháp luật Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP.HCM, kiến nghị điều chỉnh chính sách hỗ trợ hiện tại. Cụ thể nâng mức vốn vay hỗ trợ lãi suất từ 200 tỉ đồng lên phù hợp với chi phí đầu tư khoảng 300 tỉ đồng/dự án và điều chỉnh đơn giá trợ giá bao gồm chi phí lãi vay, giúp giảm gánh nặng cho doanh nghiệp.

Xây dựng mức trợ giá cho người dân chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện một cách hợp lý; thí điểm và tạo hành lang pháp lý cho các mô hình tài chính thay thế như cho thuê tài chính và dịch vụ thuê pin.

Ông Hậu nói thêm TP.HCM phải gắn trách nhiệm xử lý pin thải với nhà sản xuất, họ cung cấp kế hoạch thu hồi, tái sử dụng và tái chế pin, bảo hành pin có ràng buộc pháp lý xuyên suốt vòng đời sản phẩm...

Đại diện Viện Nghiên cứu pháp luật Việt Nam cũng chia sẻ rất ủng hộ việc chuyển đổi, dù vậy các đơn vị tính toán thêm 2 vấn đề: vị trí bố trí trạm sạc và năng lực mạng lưới điện.

Cụ thể, vị trí bố trí điểm sạc nên thực sự phù hợp nhu cầu sử dụng, ví dụ ở khu bãi đỗ, khu dân cư, trường học... Còn về năng lực lưới điện, cần thiết ban hành 1 bộ tiêu chí khoa học về trạm sạc căn cứ mật độ, năng lực điện, chi phí nâng cấp lưới điện...

TP.HCM đang tập trung 2 nhóm khuyến khích chuyển đổi 

Tiếp thu 13 góp ý tại hội nghị, ông Bùi Hòa An - phó giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM - chia sẻ sau sáp nhập, TP.HCM trở thành siêu đô thị với khoảng 14 triệu dân, lượng phương tiện cá nhân tăng cao đặt ra các vấn đề về môi trường, đô thị phải giải quyết.

Trước đây quy mô dân số chỉ 10 triệu thì địa phương cũng đã xảy ra ách tắc, nguy cơ ô nhiễm cao (88% phát thải từ giao thông đường bộ). Người dân có xu hướng chuộng đi xe cá nhân, ít sử dụng giao thông công cộng.

"Cho nên chúng ta phải bắt tay chuyển đổi phương tiện xanh ngay. Quá trình thực hiện, các đơn vị dần xây dựng chính sách hoàn chỉnh, bổ sung phù hợp đảm bảo ít tác động tới đời sống người dân", ông An cho hay.

Theo ông An, TP.HCM đang tập trung 2 nhóm khuyến khích chuyển đổi xe năng lượng xanh chính là giao thông công cộng và phương tiện cá nhân. 

Để phục vụ công tác chuyển đổi, các đơn vị cũng đang nghiên cứu, triển khai các chính sách tốt nhất khuyến khích đầu tư đồng bộ hạ tầng sạc, điểm đổi pin. Các đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông, chuyển đổi xe công nghệ... đang được triển khai song song cố gắng đạt hiệu quả tốt nhất, thuận lợi nhất cho người dân, doanh nghiệp.

Riêng công tác chuyển đổi xe cho tài xế công nghệ, shipper, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM đang tính đến giải pháp thu mua xe cũ, tái chế pin...