Chuyển căng thẳng thành siêu năng lực

Chúng ta luôn nghe rằng cần giảm thiểu và loại bỏ căng thẳng. Tuy nhiên, nỗi sợ hãi đối với căng thẳng mới là thứ đang kìm hãm ta.

TS Rebecca Heiss - nhà khoa học là tác giả nổi tiếng với các nghiên cứu về căng thẳng và khả năng phục hồi - tin rằng mọi người đã hiểu sai các tín hiệu căng thẳng ngay từ đầu.

"Hãy gỡ bỏ nhãn tốt hay xấu ta gán cho trải nghiệm căng thẳng, bởi đơn giản chỉ là một thách thức đối với cơ thể khi bạn mất cân bằng thể chất hay cảm xúc", bà nói.

1. Theo tạp chí Forbes, con người tự tạo ra căng thẳng bằng trí óc của mình. Dẫn chứng rằng một con ngựa vằn khi bị sư tử rượt đuổi sẽ chạy thục mạng để sinh tồn, tim đập dồn dập, hormone adrenaline dâng cao rồi chỉ vài phút sau lại thong thả gặm cỏ như chưa có gì xảy ra.

Trong khi con người sẽ tua đi tua lại cảnh rượt đuổi, lo lắng, nghiền ngẫm và tái hiện có khi cả tuần. Điều này biến các yếu tố căng thẳng tinh thần thành cảm giác thể chất kéo dài dai dẳng, vượt xa sự kiện thực tế.

Kết quả nghiên cứu theo dõi 20.000 người trưởng thành trong suốt tám năm cho thấy những người trải qua mức độ căng thẳng cao và tin rằng căng thẳng đang làm hại họ có nguy cơ tử vong tăng vọt, cao hơn trung bình đến 43%.

Ngược lại, những người chịu căng thẳng ở mức tương đương nhưng tin rằng nó không nhất thiết là xấu, thậm chí có ích lại có tỉ lệ tử vong thấp nhất, thấp hơn cả những ai ít căng thẳng trong đời.

2. TS Heiss chỉ ra các hormone tạo ra phản ứng căng thẳng như cortisol không hoàn toàn mang tính hủy hoại. Dù bị gán tiếng xấu nhưng bạn cần cortisol. Nó giúp bạn thức dậy buổi sáng, cho bạn động lực, tiếp sức cho thành công. Nên cố loại bỏ hoàn toàn căng thẳng vừa phi thực tế vừa không lành mạnh bởi "vấn đề phải là thay đổi góc nhìn".

Nghiên cứu cho thấy mỗi phản ứng căng thẳng không chỉ đi kèm với một đợt cortisol mà còn với oxytocin (hormone kết nối). Phản ứng căng thẳng thúc đẩy tìm kiếm sự giúp đỡ, tạo ra sự lây lan cảm xúc khiến người khác có xu hướng giúp ta nhiều hơn. Một cách nào đó thúc đẩy hành động và nuôi dưỡng cộng đồng.

Thay vì bình tĩnh hoặc kìm nén cảm xúc khi chịu áp lực như từng được khuyên, cách hay hơn là chuyển hóa nguồn năng lượng đó thành sự tò mò. Hãy tự hỏi: Tôi đang cảm thấy gì? Tôi đang bỏ sót điều gì? Làm sao tôi có thể hiểu được nhu cầu của người đối diện? Nhờ đó có thể điều tiết cảm xúc tốt hơn cũng như cải thiện khả năng giải quyết vấn đề, sáng tạo và hợp tác.

3. Chiến lược mà TS Heiss đưa ra là hãy hành động. Khi bạn sợ phát biểu trong cuộc họp hoặc liên tục hoài nghi bản thân, hãy hỏi mình hành động nhỏ nhất có thể làm ngay bây giờ là gì. Mỗi hành động dù nhỏ đều tiếp thêm cho bạn động lực phá vỡ sự trì trệ.

Căng thẳng không hề được lập trình từ khi sinh ra hay cố định do trải nghiệm sống. Mỗi lần lựa chọn khác đi, bạn củng cố niềm tin rằng căng thẳng chính là năng lượng, tiếp sức cho sự phát triển. 

Sự thật đáng kinh ngạc là những điều ta trân trọng nhất trong đời, thành tựu lớn lao nhất, mối quan hệ sâu sắc nhất, cảm giác ý nghĩa sâu xa nhất gần như luôn bắt nguồn từ những giai đoạn căng thẳng đáng kể. Bạn nhớ lại xem có đúng không?