Chủ tịch Quốc hội: 'Chỉ định thầu dự án nhà ở xã hội phải tránh xin - cho'

Ủng hộ cơ chế cho phép chỉ định thầu dự án nhà ở xã hội, song Chủ tịch Quốc hội đề nghị phải có cơ chế minh bạch, tránh xin - cho tiêu cực.

Sáng 21.5, tiếp tục kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Triển khai các dự án nhà ở xã hội rất chậm

Nêu ý kiến thảo luận tại tổ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, nhà ở xã hội là lĩnh vực người dân rất quan tâm. Do đó, ông cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành nghị quyết nhằm tháo gỡ vướng mắc đơn giản hóa thủ tục, thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.

Ông dẫn chứng, từ năm 2021 tới nay, cả nước có 657 dự án nhà ở xã hội, song số lượng căn nhà ở xã hội mới chỉ đạt 15,6%.

Theo Chủ tịch Quốc hội, mục tiêu tới 2030, xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ cho người dân thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp. Chính phủ cũng đã dành gói 120.000 tỉ để xây dựng nhà ở xã hội. Tuy nhiên, tiến độ giải ngân rất chậm.

"Chậm ở đây là do chúng ta chưa chỉ đạo quyết liệt. Thứ nữa là thủ tục hành chính", Chủ tịch Quốc hội nói và cho biết, để triển khai một dự án nhà ở xã hội, với quy trình hiện nay, phải mất tới 2 năm.

Tại dự thảo nghị quyết lần này, Chính phủ đề xuất cơ chế đặc thù cho phép giao chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội không thông qua đấu thầu. Theo Chủ tịch Quốc hội, cơ chế đặc thù này sẽ đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án nhà ở xã hội, chỉ còn tối đa 75 ngày, giảm khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% so với hiện nay.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội cho biết, có 3 chính sách mới được bổ sung so với chủ trương của cấp có thẩm quyền, gồm: xác định giá bán, giá thuê mua; điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội; hoàn trả tiền sử dụng đất, kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư hoặc khấu trừ vào nghĩa vụ tài chính cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục giải trình cho Quốc hội rõ. Nếu vấn đề này Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy khả thi, đảm bảo thì chỉ cần báo cáo cấp có thẩm quyền, không cần xin ý kiến lại và cho triển khai luôn.

"Sáng nay, trước khi về thảo luận tổ, Thủ tướng có đề nghị với tôi là nghị quyết này làm sao đẩy lên thông qua sớm. Tôi đã chỉ đạo Tổng thư ký Quốc hội xem tình hình thảo luận, nếu sự đồng thuận cao thì nghị quyết này chúng ta thông qua sớm để tháo gỡ khó khăn cho nhà ở xã hội", Chủ tịch Quốc hội nói.

"Người dân không an cư làm sao lập nghiệp được"

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, trong năm 2025 phải đảm bảo triển khai ngay các dự án nhà ở xã hội. Nếu thực hiện hiệu quả các chính sách trong dự thảo nghị quyết sẽ tạo động lực mạnh mẽ để đạt mục tiêu 100.000 căn nhà ở xã hội trong năm 2025.

"Hiện nay người dân nhiều nơi hết sức lo. Người dân không an cư làm sao lập nghiệp được, nhất là công nhân lao động", Chủ tịch Quốc hội nói, dẫn chứng ở nhiều nước, các khu công nghiệp xây dựng nhà ở cho công nhân, có trạm xá, bệnh viện, siêu thị, trường học để công nhân yên tâm sản xuất.

Góp ý cụ thể, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần phải xác định rõ mô hình hoạt động của Quỹ nhà ở quốc gia, tư cách pháp nhân, chức năng nhiệm vụ. Cùng đó, làm rõ quan hệ với quỹ khác đã có như Quỹ phát triển nhà ở, Quỹ đầu tư phát triển địa phương - cũng có chức năng đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị rà soát nguồn thu, nhiệm vụ chi, không để trùng lặp với nguồn thu và nhiệm vụ chi của ngân sách. 

"Tôi nói ví dụ như là dự thảo nghị quyết quy định về nguồn thu của quỹ là bán nhà ở thuộc tài sản công, nhưng đây là nguồn thu của ngân sách nhà nước. Cái này chúng ta có phân biệt ra", Chủ tịch Quốc hội nêu. Theo ông, cần xây dựng cơ chế tài chính phù hợp để đảm bảo đẩy mạnh thực hiện xã hội hóa nguồn vốn phát triển nhà ở xã hội.

Với chính sách giao chủ đầu tư nhà ở xã hội không qua đấu thầu, Chủ tịch Quốc hội nói hoàn toàn ủng hộ. Tuy nhiên, ông đề nghị cần rà soát các mục tiêu, điều kiện để đảm bảo khách quan, công bằng, công khai minh bạch khi lựa chọn nhà đầu tư; tránh cơ chế xin - cho.

Tương tự, về cắt giảm thủ tục để đẩy nhanh tiến độ dự án nhà ở xã hội, Chủ tịch Quốc hội cũng tán thành. Tuy nhiên, ông đề nghị phải làm rõ giải pháp kiểm soát để đảm bảo chất lượng nhà ở xã hội.

Chủ tịch Quốc hội mong muốn các đại biểu Quốc hội làm trách nhiệm, làm kỹ càng, để làm sao khi thông qua, ký ban hành nghị quyết cho nhà ở xã hội thì thực hiện được ngay, như mì ăn liền. 

"Mì ăn liền thì chỉ đổ nước sôi vào thôi, không cần là phải đi kiếm rau, kiếm giá nấu xương thịt gì coi như là ăn được ngay", Chủ tịch Quốc hội nói.