'Chống trượt' trong ma trận tuyển sinh đại học

"Có cả hàng trăm trường đại học và cao đẳng trên cả nước, mỗi trường lại có nhiều phương thức tuyển sinh và cách quy đổi điểm khác nhau, tạo ra một ma trận tuyển sinh vô cùng rối rắm và khó hiểu cho phụ huynh và thí sinh. Tôi là người từng trải qua hai kỳ thi tuyển sinh đại học, tự nhận rất chịu khó tìm đọc thông tin tuyển sinh và biết cách tổng hợp lại một cách khoa học để chọn được nguyện vọng hợp lý. Thế nhưng năm nay, khi tư vấn đăng ký nguyện vọng giùm cho đứa cháu, tôi vẫn thấy quá mệt mỏi, vì điểm thi tốt nghiệp không được cao lắm.
Cuối cùng, tôi phải chịu khó tìm hiểu nhiều trường để rải nguyện vọng chống trượt. Nhưng dù đã nghiên cứu kỹ lưỡng điểm chuẩn năm ngoái, rồi sắp xếp nguyện vọng từ điểm cao đến thấp, tôi cũng không thể đoán trước được với hàng trăm tổ hợp xét tuyển và công thức tính điểm mỗi trường một kiểu. Nhìn chung, năm nay thông tin tuyển sinh cực kỳ phức tạp, có những trường còn đòi thí sinh phải cung cấp minh chứng điểm học bạ, chứng chỉ quốc tế, giải thưởng lên web riêng của trường, rất nhiều bước phụ không cần thiết".
Đó là chia sẻ của độc giả Ngọc Eng về những phức tạp, rối rắm trong mùa tuyển sinh đại học năm nay. Trên nhiều diễn đàn, các thí sinh nói như "ngồi trên đống lửa", từ khi đăng ký nguyện vọng đến lúc đợi điểm chuẩn. Phụ huynh và chuyên gia tuyển sinh từ các trường dùng từ "rối loạn", "phức tạp" với mùa tuyển sinh năm nay. Nhiều nguyện vọng, nhiều công thức tính điểm khiến hệ thống xét tuyển chung tiếp nhận lượng dữ liệu khổng lồ, phức tạp để tối ưu thuật toán và lọc ảo.
Cùng chung tâm trạng rối ren khi đăng ký nguyện vọng xét tuyển đại học năm nay, bạn đọc Đậu Bắp bình luận: "Tôi mất 8 tiếng liên tục để giúp đứa em nghiên cứu đăng ký nguyện vọng đại học năm nay. Ngay từ lúc đăng ký xong, tôi đã nghĩ trong đầu: 'Quá sức kinh khủng'. Lọc ảo, xác định điểm chuẩn... tôi thật sự thấy thương viết thuật toán cho Bộ khi phải giải bài toán với vô số biến, vô số thông tin như hiện nay. Theo tôi, sự rối rắm này sẽ chưa dừng lại ở đây, kể cả khi công bố điểm chuẩn, mọi thứ sẽ còn rối tung lên vì những sai sót khi lọc ảo trước đó".
>> Hai học sinh trượt tốt nghiệp THPT vì tôi không nâng điểm học bạ
Nói về nguyên nhân tạo ra những bất cập trong việc tuyển sinh đại học, độc giả Tuấn Long cho rằng: "Việc để thí sinh đăng ký không giới hạn nguyện vọng trong tuyển sinh là một điểm cần xem xét lại. Trong cuộc sống, mọi lựa chọn đều có giới hạn, và chính quá trình lựa chọn mới giúp con người có trách nhiệm hơn với quyết định của mình. Nếu học sinh quen với việc 'không cần chọn trước, vào đâu cũng được' thì sẽ dần hình thành thói quen thiếu sự cân nhắc nghiêm túc, thiếu gắn bó với ngôi trường mà mình theo học.
Trên thực tế, nhiều em chỉ trúng tuyển ở nguyện vọng thứ 5 hoặc thứ 6 trở đi thì thường không có nhiều cảm tình với trường, xem đó chỉ là một lựa chọn tạm thời. Điều này dễ dẫn đến tâm lý học tập hời hợt, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo. Nhìn ra quốc tế thì cũng đa số đều có khống chế số lượng này, không khống chế bằng mức phí xét tuyển cao thì cũng khống chế số lượng để đảm bảo chất lượng. Các phần mềm xét tuyển cũng quá tải với kiểu đăng ký hàng trăm nguyện vọng như hiện nay".
Đồng quan điểm, bạn đọc Nguyenhaiphong nêu giải pháp: "Đại học vẫn cần tự chủ tuyển sinh, nhưng Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng cần có phương pháp quản lý chung để đảm bảo chất lượng. Thiết nghĩ, Bộ nên nhất quán và thống nhất các quy định từ sớm, thậm chí từ đầu năm học, để các học sinh có thời gian thích nghi, chuẩn bị tâm lý và lên phương án sớm. Hệ thống tuyển sinh chung cũng cần chuẩn hóa, để làm sao học sinh chỉ cần nhập thông tin lên hệ thống của Bộ, là sẽ tự động kết nối với nền tảng của các cơ sở giáo dục đại học, để dễ dàng tính toán điểm, không cần các trường tác động vào".
2025 là năm lứa học sinh đầu tiên theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 (chương trình mới) tốt nghiệp. Thí sinh chỉ thi 4 môn gồm Toán, Ngữ văn và hai trong 9 môn tự chọn. Việc này tạo ra 344 tổ hợp xét tuyển, kỷ lục từ trước đến nay.
Tuyển sinh đại học cũng nhiều thay đổi. Các trường không được xét tuyển sớm, tất cả chung một đợt sau khi biết điểm thi tốt nghiệp THPT. Đây là lý do khiến số nguyện vọng đăng ký xét tuyển lên đến khoảng 7,6 triệu, trung bình mỗi em đăng ký gần 9, trước kia chỉ khoảng 5.
Bộ cũng yêu cầu các trường quy đổi điểm tương đương các phương thức, tổ hợp về cùng thang. Dù chủ yếu theo phương pháp bách phân vị, mỗi trường có công thức tính riêng, dựa trên nhiều yếu tố như phổ điểm thi, kết quả học tập của sinh viên khóa trước, đặc thù của ngành và trường...
Lê Phạm tổng hợp